تمام هیاهو‌های خیابان در اسفند که از قالیشویی آغاز می‌شود، برای رسیدن به لحظه «یا مقلب‌القلوب‌و‌الابصار» در خانه‌های ایرانی است. هر سال با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال و آغاز سال نو، خریدهای موردنیاز خانواده‌ها شامل پوشاک، کیف و کفش، لوازم خانگی، مواد غذایی، شیرینی، شکلات و آجیل افزایش قابل‌توجهی پیدا می‌کند. البته باتوجه به وضعیت اقتصادی خانواده‌ها در ۲ سال اخیر خریدهای نوروزی کاهش یافته، اما باز هم قشر متوسط جامعه هر طور که شده شیرینی خرید سال نو را از خانواده خود دریغ نمی‌کنند. در هر حال در راستای تامین آسان‌تر نیازهای جامعه هر سال به‌طور معمول در آستانه نوروز نمایشگاه‌هایی تحت عنوان نمایشگاه بهاره برگزار می‌شود. نرخ مناسب کالا، دسترسی آسان به انواع کالاها و صرفه‌جویی اقتصادی از مزیت‌های نمایشگاه‌های بهاره برای خریدهای شب عید است. نمایشگاه‌های بهاره به‌دلیل عرضه کالاها با نرخ مصوب و تنظیم بازاری هر سال موجب می‌شوند هموطنان خریدهای شب عید خود را با نرخ مناسبی انجام دهند. البته گاهی شاهد گلایه شهروندان از کیفیت کالاهای عرضه‌شده در این نمایشگاه‌ها هستیم.

چشم امید اصناف به بازار شب عید

نمایشگاه‌های بهاره هر سال با ارائه تخفیف، با هدف حذف واسطه‌گران کمکی به اقتصاد خانواده‌ها می‌کنند. با این حال هر سال انتقادات بسیاری در زمینه کیفیت، نرخ و نحوه عرضه کالاها در این نمایشگاه‌ها بیان می‌شود.در واقع شهروندان معتقدند در نمایشگاه‌های بهاره قیمت‌ها تفاوت چندانی با مغازه‌های سطح شهر ندارند و گاهی کالاها با بدترین کیفیت ممکن عرضه می‌شوند. دلیل عدم تفاوت آنچنانی نرخ در این نمایشگاه با مغازه‌های سطح شهر، گرانی اجناس و کالاهای اساسی خانواده اعلام می‌شود که به‌گفته برخی از متولیان بازار افزایش تقاضا در بازار کالاهای اساسی افزایش نرخ را به همراه دارد. در سال‌های اول به‌دلیل وضعیت بازار، کمبود کالاهای خاص، نبود خرده‌فروشی‌ها و بازارهای گسترده در سطح شهر، برگزاری نمایشگاه‌های بهاره برای راحتی مردم و فراهم کردن تمام مایحتاج شب عید در یک مکان و کنترل قیمت‌ها موفق بود، اما برخی معتقدند امروزه با توجه به فعالیت هزاران واحد صنفی در شهر‌های بزرگ، به‌ویژه ابرشهرهایی چون تهران، نه‌تنها نیازی به برگزاری این نوع نمایشگاه‌ها نیست، بلکه به واحدهای صنفی آسیب جدی وارد می‌شود.‏ رکود فراگیر چند سالی است که گریبانگیر بازار خرده‌فروشی شده و از سویی هزینه‌های واحدهای صنفی به‌میزان قابل‌ملاحظه‌ای افزایش یافته و این واحدها برای قانونی‌شدن فعالیت خود باید هزینه‌هایی چون مالیات، حق بیمه‌ و حق و حقوق اتحادیه‌های صنفی را پرداخت کنند. در این شرایط تنها امید خرده‌فروشان به روزهای پایانی سال است تا با افزایش تقاضا بتوانند بخشی از رکود یکساله را جبران کنند.‏ گرچه توجه به حقوق مصرف‌کنندگان اهمیت زیادی دارد، اما حمایت و صیانت از حقوق آنها برعهده دستگاه‌ها و نهادهای دیگری است و تشکل‌های صنفی موظف به تامین حقوق فعالان و واحدهای صنفی هستند.‏ در اینجا دو قطب مختلف شکل می‌گیرد که گویی کمک به یکی به ضرر دیگری تمام می‌شود، اما اصناف بخشی از مردم هستند. حال باید دید پس از برگزاری این نمایشگاه‌ها مردم چقدر از آن رضایت دارند و چه میزان از آن استقبال خواهد شد؟

عرضه کالای باکیفیت با نازل‌ترین نرخ

حمیدرضا رستگار، رئیس اتاق اصناف تهران درباره برگزاری نمایشگاه‌های عرضه مستقیم کالای بهاره و ضیافت ماه رمضان به صمت گفت: براساس قانون نظام صنفی توزیع کالا به‌صورت مستقیم در اختیار اصناف است و تجربه نشان داده هر زمان مسیر اصلی توزیع کالا که قانون مشخص کرده تغییر کند، متضرر اصلی آن جامعه و به‌عبارتی مصرف‌کنندگان هستند؛ بنابراین برگزاری نمایشگاه فرصتی برای تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان و مصرف‌کنندگان و هدف از این اقدام عرضه کالای باکیفیت با نازل‌ترین نرخ است. در نمایشگاه بهاره کالاها با تخفیف ۲۰ تا ۶۰ درصدی عرضه می‌شوند. همچنین کالاها براساس نظر کارشناسی عرضه و نظارت نیز از اصلی‌ترین موارد این نمایشگاه‌ها محسوب می‌شود.

وی با اعلام زمان برگزاری نمایشگاه‌های بهاره بیان کرد: طی جلساتی که با حضور نمایندگان اتاق اصناف، اتحادیه‌های صنفی و وزارت صمت برگزار شد، مقرر شد برگزاری نمایشگاه‌های بهاره به بهترین شکل انجام شود. نمایشگاه عید تا عید، عید نوروز و عید رمضان از ۱۵ تا ۲۵ اسفند در ۵ نقطه تهران شرق، غرب، جنوب، مرکز و شمال برگزار می‌شود.

تهدید شهرداری!

رستگار با انتقاد از ورود برخی از نهادها در برگزاری نمایشگاه‌های بهاره بیان کرد: ورود غیرقانونی برخی نهادها و سازمان‌ها به موضوع برگزاری نمایشگاه یکی از نگرانی‌های اصلی اتاق اصناف است. افرادی خارج از روند قانونی برای برپایی نمایشگاه‌ها بهاره ورود می‌کنند که اساسا قانون هیچ مسئولیتی را برعهده آنها نگذاشته است؛ این در حالی است که برپایی نمایشگاه نیاز به ساز‌کار و مشروعیت قانونی دارد، زیرا در نمایشگاه‌های غیرمجاز که با عنوان نمایشگاه بهاره برگزار می‌شود، اجناس بدون شناسنامه، بدون فاکتور و در مواردی سرقتی عرضه می‌شوند و این موضوع مشکلاتی را برای مصرف‌کنندگان به‌وجود می‌آورد که در نهایت ما باید پاسخگوباشیم.

وی با اشاره به اینکه اولویت ما در نمایشگاه بهاره حضور تولیدکنندگان و اصناف دارای جواز صنفی است، اعلام کرد: در حال ‌حاضر شهرداری و در کنار آن وزارت ارشاد اجازه برگزاری نمایشگاه‌های دوره‌ای را می‌دهند که از نگاه حقوقی درست نیست و در صورتی که آنها بخواهند به این روند ادامه دهند یا به‌صورت حقوقی ورود می‌کنیم یا اصلا نمایشگاه بهاره را برگزار نمی‌کنیم.

مال‌های بزرگ و آسیب به خرده‌فروشان

رستگار درباره عرضه گسترده لوازم خانگی توسط مال‌های بزرگ نیز گفت: استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی کشور برای آحاد جامعه باید عادلانه باشد و اگر کسب‌وکاری راه‌اندازی شود که به‌واسطه آن هزاران واحد صنفی و هزاران نفر دچار آسیب و خسران شوند، نیاز به رسیدگی و آسیب‌شناسی دارد. شاید ساخت چنین مراکزی برای عرضه در شهرهای بزرگ لازم باشد، اما باید بیرون از شهر باشند؛ بر همین اساس باید چنین فضاها و امکانات و به‌عبارتی واحدهای اقتصادی با مشورت اتاق اصناف ایجاد شوند.

نظارت کامل اصناف بر کیفیت کالاها

محمدرضا فرجی تهرانی، نایب رئیس اتاق اصناف تهران درباره برگزاری نمایشگاه‌های بهاره به صمت گفت: نمایشگاه بهاره امسال با محوریت کامل اتحادیه ‎ های صنفی و با کارشناسی قیمت، بازرسی و نظارت آنها برگزار خواهد شد. همچنین از آنجایی که حفظ منافع اصناف نیز برای ما مهم ‎ است، نرخ اجاره مناسبی برای غرفه‌ها در نظر گرفتیم، زیرا باتوجه به وضعیت بد اقتصادی تمام سود کسبه از فروش شب عید است. وی با اشاره به اینکه برخی از مردم از عدم تفاوت نرخ کالاهای عرضه‌شده در نمایشگاه‌های بهاره با مغازه‌های سطح شهر گله‌مند هستند، گفت: متاسفانه در سال‌های گذشته در برخی از غرفه‌ها کالا هم‌نرخ یا حتی در برخی موارد بالاتر از نرخ مغازه‌های سطح شهر عرضه می‌شد، اما در نمایشگاه بهاره امسال این وعده را به مردم خواهیم داد که اتاق اصناف نظارت کاملی بر نرخ کالاهای عرضه‌شده خواهد داشت.

اصناف مسئول برگزاری است

نایب رئیس اتاق اصناف تهران با انتقاد از برگزاری نمایشگاه ‎ هایی ازسوی شهرداری و وزارت ارشاد بیان کرد: بی‌شک به‌دلیل شناخت کافی بازار، معیشت مردم و روند کار اصناف، بهترین نهاد برای برگزاری این نمایشگاه‌ها اتاق اصناف و اتحادیه ‎ های صنفی است. نمایشگاه‌های بهاره باید توسط تولیدکنندگان و اصناف دارای مجوز برگزار شود. در نتیجه نمایشگاه‌هایی که توسط وزارت ارشاد یا شهرداری برگزار می‌شود، محلی برای حضور واحدهای مجوزدار صنفی یا تولیدکننده نیست.

نمایشگاه‌های بهاره، تفریح روزهای پایانی سال

فرجی با اشاره به استقبال مردم از برگزاری نمایشگاه‌های بهاره اظهار کرد: در سال‌های گذشته استقبال خوبی از نمایشگاه‌های بهاره شد، با این حال انتظار شرکت‌کنندگان را آنچنان برآورده نکرد. امیدواریم در سال جاری باتوجه به نظارت‌ها و عرضه محصولات باکیفیت شاهد حضور پررنگ مردم باشیم. وی با اشاره به دلایل کاهش مراجعه به نمایشگاه‌های بهاره گفت: بی‌شک اقشار با درآمد بالای جامعه در بیشتر مواقع تلفنی یا اینترنتی خرید می‌کنند و حتی سری به مغازه‌های اطراف خود نیز نمی‌زنند.

قشر متوسط و ضعیف جامعه هم مدتی است که از مغازه‌های سطح شهر خرید می‌کنند که تخفیفات خوبی نیز باتوجه به رکود بازار ارائه می‌دهند. اما حضور در نمایشگاه‌های بهاره می‌تواند تفریحی برای اعضای خانواده باشد تا در کنار گشت‌وگذار میان انواع کالاها و رصد آنها خریدی نیز انجام دهند. نایب رئیس اتاق اصناف تهران درباره انتقاد شهروندان از کیفیت ضعیف برخی از کالاهای عرضه‌شده در نمایشگاه‌های بهاره بیان کرد: این وعده را به مردم خواهیم داد که نمایشگاه بهاره امسال با نظارت مستقیم اتاق اصناف تهران و به‌واسطه اتحادیه‌های مربوطه انجام خواهد شد و اجازه ورود هیچ‌گونه کالای بی‌کیفیتی داده نمی‌شود.

شهرداری و وزارت ارشاد دخالت نکنند

احمد ابوالحسنی، نایب رئیس اتاق اصناف تهران درباره عرضه کالاهای اساسی تنظیم‌بازاری به صمت گفت: نمایشگاه‌های بهاره با محوریت صنوف پوشاک، کیف و کفش، کالای خواب، شیرینی و شکلات، آجیل و خشکبار و کالاهای اساسی برگزار خواهد شد. همچنین در قسمتی از نمایشگاه، کالاهای اساسی تنظیم‌بازاری ازسوی ستاد تنظیم بازار قیمت‌گذاری و عرضه خواهد شد. وی با اشاره به دخالت سایر نهادها در برگزاری نمایشگاه‌های بهاره، اظهار کرد: متاسفانه با مجوزی که برای برپایی نمایشگاه‌های عفاف و حجاب داده می‌شود، آجیل و شیرینی فروخته می‌شود. این در حالی است که برپایی نمایشگاه بهاره تنها برعهده اصناف است.

حق و حقوق اصناف و مصرف ‎ کننده پایمال می‌شود!

ابوالحسنی با انتقاد از برگزاری نمایشگاه ‎ هایی ازسوی شهرداری و وزارت ارشاد تاکید کرد: این موضوع را به‌طور جدی پیگیری می ‎ کنیم. هر نمایشگاهی باید از مسیر درست یعنی با مجوز اتاق اصناف و نظارت کامل اتحادیه ‎ های صنفی برگزار شود. اگر قرار باشد شهرداری و ارشاد بدون ضابطه نمایشگاه برگزار کنند، هم حق و حقوق اصناف و هم مصرف ‎ کننده پایمال می ‎ شود. در نمایشگاه بهاره تنها باید افراد دارای مجوزهای صنفی و تولیدی حضور یابند تا محصولات خود را به‌صورت مستقیم عرضه کنند. همچنین در این نمایشگاه‌ها نظارت‌های صنفی و بازرسی انجام می‌شود تا کالاهای غیرمجاز عرضه نشود یا گرانفروشی صورت نگیرد.

سخن پایانی

مشکلات میان اتاق اصناف و شهرداری همچنان ادامه دارد و هر سال نیز گله و شکایتی ازسوی هر کدام از این دو نهاد مطرح می‌شود، اما ظاهرا هیچ راه‌‌حلی برای رفع این اختلاف وجود ندارد؛ تا جایی که رئیس اتاق اصناف تهران این‌ بار تهدید را پیشه کرده است.در سال‌های گذشته شرایط تحریمی، افزایش نرخ کالاها، محدودیت تخصیص ارز، عدم ثبات اقتصادی، کمبود کالا و عدم تعادل در عرضه و تقاضای کالاهای پرمصرف زمینه برگزاری فروشگاه‌های بهاره و عرضه مستقیم کالا را فراهم کرد. برگزاری نمایشگاه‌های بهاره هر سال با اما‌واگرهای بسیاری همراه است، اما این‌بار به‌گفته مسئولان قرار است کیفیت و نرخ کالاها تحت نظارت کامل باشد. باوجود تمام موارد بیان‌شده همچنان این ابهام وجود دارد که در شرایطی که امید اصناف در بازار راکد تنها به فروش شب عید است، چگونه فروشندگان در نمایشگاه بهاره جنس باکیفیت را با نرخ پایین‌تر از بازار به مردم عرضه می‌کنند؟