تغییر و تحولات ۲۰ سال اخیر باعث‌شده تا در کنار سوئیس و آندورا، شاهد پیوستن کشورهایی مانند جمهوری گرجستان، بلغارستان و جمهوری چک به‌ اصلی‌ترین کشورهای میزبان پناهندگان مالیاتی باشیم.

دلیل اصلی گرایش سرمایه‌داران فراری از پرداخت مالیات در کشورهای گوناگون، پایین بودن نرخ مالیات از جمله مالیات بر درآمد، مالیات بر عایدی سرمایه، مالیات ارزش‌افزوده و... است.

از همین‌رو شاهد هجوم بسیاری از ثروتمندان جهان به سمت کشورهای یادشده هستیم. در این شرایط تفاوت‌هایی نیز بین بهشت‌های مالیاتی اروپا وجود دارد که در نگاه اول چندان اهمیت خاصی ندارند اما همین تفاوت‌ها باعث‌شده کشورهای بلوک شرقی اروپا تبدیل به محلی برای تاخت‌وتاز تبهکاران و پولشویی برخی از اختلاس‌گران از سراسر جهان شود اما آنچه در سوئیس رخ می‌دهد نوعی جذب سرمایه خارجی با استفاده از اهرم‌های مالیاتی است.

مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۱ در زمینه بهترین کشورها برای فرارهای مالیاتی در اروپا توسط موسسه expensivity انجام‌شده که ۱۰ مقصد اصلی فراریان از مالیات که به‌اصطلاح پناهندگان مالیاتی نامیده می‌شوند را اعلام کرده است.

در این فهرست به ترتیب حضور آندورا، بلغارستان، جمهوری چک، دانمارک، گرجستان، لیختن‌اشتاین، لوکزامبورگ، مالت، مونته‌نگرو و سوئیس دیده می‌شود که در ادامه به تشریح مفاد قانونی نظام دریافت مالیات در ۵ کشور صدرنشین پرداخته می‌شود.

آندورا

امپراتوری آندورا در رشته‌کوه پیرنه بین دو کشور اسپانیا و فرانسه واقع‌شده و یکی از کوچک‌ترین کشورهای اروپایی به‌شمار می‌رود. دولت آندورا تا قبل از سال ۲۰۱۵ به‌طور کلی ردیف مالیاتی با عنوان مالیات بر درآمد نداشت اما پس از تحت‌فشار قرارگرفتن از سوی اتحادیه اروپا (آندورا عضو اتحادیه نیست، اگرچه یورو واحد پول رسمی این کشور است.) مجبور به وضع قانون مالیات بر درآمد برای کارکنان دولتی و بخش خصوصی شد. با این وجود، این کشور همچنان پایین‌ترین نرخ مالیات‌ستانی را در بین همه کشورهای عضو اتحادیه اروپا و سایر کشورهای این قاره به خود اختصاص داده است. سیاست‌های مالیاتی آندورا باعث‌شده این کشور کوچک، اهرم قدرتمندتری را نسبت به همتایان کوچک خود مانند لیختن‌اشتاین، لوکزامبورگ و موناکو داشته باشد تا ثروتمندان از سراسر جهان برای وارد‌کردن سرمایه خود به این کشور، یکی پس از دیگری اعلام آمادگی کنند. این در حالی است که آندورا به‌عنوان یکی از امن‌ترین کشورهای اروپا شناخته‌شده و در رتبه‌بندی‌های سال ۲۰۲۰ که با در نظر گرفتن مؤلفه‌های امنیت اقتصادی، سیاسی و فرهنگی انجام‌‌شده در رتبه دوم قرار گیرد. از سویی هم این کشور یکی از بهترین سیستم‌های بهداشت و درمان در جنوب اروپا را دارد و خدمات بسیار مطلوبی را به شهروندان خود عرضه می‌کند. در زمینه هزینه زندگی نیز قابل ذکر است که هزینه‌های شهروندان آندورایی با وجود کیفیت و کمیت بالای خدمات تقریبا با اسپانیا برابری کرده و به مراتب از کشورهای توسعه‌یافته‌ای مانند انگلستان و فرانسه کمتر است.

آندورا مالیات بر عایدی سرمایه، مالیات بر ارث، مالیات ارزش‌افزوده و... را به‌طور کلی در قوانین خود لحاظ نکرده و تنها مالیات بر عایدی سرمایه را از فروش املاک و مستغلات آندورا اخذ می‌کند که در صورت تمایل به اخذ اقامت آندورا پرداخت آن برای شهروندان الزامی خواهد بود. نرخ مالیات بر درآمد از صفر تا ۱۰ درصد متغیر است و هنگامی‌که درآمد سالانه از ۴۰ هزار یورو فراتر رفته باشد افراد موظف به پرداخت مالیات می‌شوند این در حالی است که درآمد استاندارد در اتحادیه اروپا کمتر از ۲۴ هزار یورو در سال است.

بلغارستان

کشور بلغارستان دارای کمترین نرخ مالیات شخصی و شرکتی در اتحادیه اروپاست (آندورا عضو این اتحادیه نیست.) و در مقایسه با ۲۶ عضو دیگر این اتحادیه تقریبا می‌توان گفت دولت بلغارستان از دریافت مالیات از حدود ۸۵درصد جامعه چشم‌پوشی کرده، زیرا به‌قدری استانداردهای مالیاتی سخاوتمندانه طراحی‌شده که قشر ثروتمند نیز در بسیاری موارد مشمول پرداخت مالیات نمی‌شوند. شهروندان بلغاری هزینه‌ای حدود ۱۰ درصد از ارزش کل دارایی را با عنوان مالیات بر عایدی سرمایه به دولت پرداخت می‌کنند اما افراد می‌توانند در صورت سرمایه‌گذاری یا تجارت در بازارهای سهام بلغارستان معافیت مالیاتی در زمینه عایدی سرمایه را نیز دریافت کنند و عملا هیچ مالیاتی را به دولت این کشور پرداخت نکنند. پناهندگان مالیاتی می‌توانند به یکی از دو روش زیر مشمول معافیت‌های مالیاتی در بلغارستان شوند؛

(۱) هر سال حداقل ۱۸۳ روز زندگی در بلغارستان

(۲) مشارکت‌های پولی اجتماعی (خیریه)، مجوزهای اقامت، مالکیت املاک و روابط خانوادگی، مشارکت در ساخت‌وساز و توسعه صنایع، سرمایه‌گذاری در هر یک از شاخه‌های گردشگری در بلغارستان و همچنین سرمایه‌گذاری برای ساخت مدارس در فهرست اقداماتی قرار دارند که می‌تواند پناهندگان مالیاتی در بلغارستان را مشمول معافیت کند.

جمهوری چک

دولت جمهوری چک با تغییر در نظام مالیاتی خود، سازکار دریافت مالیات شخصی و شرکتی را به نحوی کاملا ساده و بدون پیچیدگی وضع کرده که به‌عنوان یکی از بهترین اهرم‌های جذب سرمایه‌گذار خارجی به ایفای نقش پرداخته است. همین موضوع باعث‌شده شهروندان اتحادیه اروپا تمایل بسیار بیشتری نسبت به اخذ اقامت در جمهوری چک داشته باشند. نرخ مالیات ثابت حدود ۱۵ درصد است اما راه‌های اخذ معافیت‌های مالیاتی در این کشور اروپایی بسیار گسترده بوده که امکان کسر مالیاتی را برای شهروندان چکی فراهم کرده است. اما اگر شهروندان اهل جمهوری چک مشمول معافیت هم نشوند در مشاغل کوچک و متوسط در نهایت ۶ تا ۹ درصد مالیات بر عایدی سرمایه را پرداخت می‌کنند و این در حالی است که میانگین دریافت مالیات بر عایدی سرمایه در اروپا همواره بین ۲۲ تا ۲۴ درصد در نوسان بوده است. مالیات بر درآمد نیز تا زمانی که شهروندان چک درآمدی کمتر از ۷۵ هزار یورو در سال داشته باشند، شامل افراد با تابعیت چک نمی‌شود، از سویی هم شرکت‌هایی که گردش مالی سالانه بیش از ۳ میلیون یورو دارند، مشمول پرداخت مالیات می‌شوند که در مقایسه با میانگین اتحادیه اروپا حدود دو برابر به ثبت رسیده است. اقامت دائم در چک به‌راحتی توسط شهروندان اتحادیه اروپا به‌دست می‌آید به نحوی که می‌توانند آزادانه به این کشور در قلب اروپا مهاجرت کرده و در ۳۰ روز حضور خود را به پلیس اینترپل یا پلیس اتحادیه اروپا گزارش دهند و پس از یک ماه اقامت دائم این جمهوری چک را دریافت کنند. این کشور در مقایسه با سایر همسایگان خود ساده‌ترین روند اخذ تابعیت را برای شهروندان اتحادیه اروپا داشته اما دولت چک شرایط بسیار سختی را برای مهاجران آسیایی و افریقایی وضع کرده و همین مسئله باعث‌شده فقط ثروتمندان آسیایی و افریقایی تمایل به مهاجرت به جمهوری چک را داشته باشند.

دانمارک

با وجود آنکه دانمارک یکی از دولت‌های با ساختار رفاهی در جهان است اما در رسته کشورهای اروپایی با نرخ مالیاتی اندک شناخته می‌شود. البته مطالعات در این زمینه حاکی از بالا بودن مالیات برای ابرثروتمندان است اما به اعتقاد بسیاری از پژوهشگران، دانمارک بهترین مقصد برای مهاجرت طبقه متوسط و قشر کم‌درآمد اروپایی در جهان است، زیرا نرخ دریافت مالیات از طبقات کم‌درآمد جامعه بسیار اندک بوده تا جایی‌که می‌توان از آن چشم‌پوشی کرد.

در سال ۲۰۰۹، دولت دانمارک قانون اصلاح مالیاتی را تصویب کرد که به سرمایه‌گذاران خارجی اجازه می‌داد از دانمارک به‌عنوان حوزه فعالیتی هلدینگ‌های مختلف استفاده کنند. به‌عبارتی یک هلدینگ ثبت‌شده در دانمارک می‌تواند کاملا متعلق به یک فرد خارجی باشد اما همچنان از مزایای معافیت‌های مالیاتی دولت دانمارک نیز بهره‌برداری کند. چنین شرکت‌هایی به سرمایه‌گذاران خصوصی خارجی کمک می‌کنند تا مجموعه‌ای از سهام شرکت‌های بزرگ جهان را برای سرمایه‌گذاری و تجارت بدون مالیات و تحت هویت شرکتی خارج از حوزه مالیاتی کشور خود نگهداری کنند. به‌طور خلاصه، دانمارک اجازه ثبت شرکت‌های هلدینگ بدون مالیات را صادر می‌کند تا از منابع گوناگون درآمدهای کلانی را دریافت کرده و آنها را به شرکت‌های دیگر در کشورهای مختلف منتقل کنند.

در واقع دولت، محلی را برای سرمایه‌گذاری در بازار اوراق بهادار این کشور فراهم کرده که از طریق انعقاد قرارداد هلدینگ‌های خارجی یا داخلی عملیاتی شده است.

گرجستان

جمهوری گرجستان که در منطقه قفقاز بین آسیا و اروپا در حاشیه شرقی دریای سیاه واقع‌شده یکی از کشورهای بلوک شرق است که در ۲۰ سال اخیر وارد حوزه استحفاظی اتحادیه اروپا شده و از قوانین این باشگاه بین‌المللی تبعیت می‌کند. گرجستان تنها کشور اروپایی است که سرمایه‌گذاری‌های خارجی را به‌طور کلی از دایره دریافت مالیات معاف کرده، به‌گونه‌ای که هر فرد سرمایه‌دار می‌تواند فقط با وارد کردن ۳ هزار یورو به گرجستان از پرداخت هرگونه مالیات معاف شود و در کمتر از ۳ ماه امکان اخذ تابعیت این کشور را خواهد داشت. دولت جمهوری گرجستان علاوه بر معافیت‌های مالیاتی بیشترین تسهیلات مالی را برای سرمایه‌گذاران در بخش گردشگری وضع کرده که باعث شده بسیاری از سرمایه‌داران در سراسر جهان هتل‌هایی بی‌نام‌ونشان اما لوکس را در تفلیس و سایر شهرهای گرجستان تأسیس کنند و بدون پرداخت کوچک‌ترین مالیاتی خود را در فهرست پردرآمدترین هتل‌های اروپا بیابند.

مالیات بر درآمد در گرجستان برای شهروندان حدود یک درصد بوده و افراد با درآمد سالانه تا ۵۰۰ هزار یورو را شامل می‌شود اما نرخ پرداخت مالیات برای گرجستانی‌هایی که حدود ۱۴۵ هزار یورو درآمد دارند، صفر است به‌گونه‌ای که بسیاری از شهروندان گرجی از اساس مالیاتی را به دولت پرداخت نمی‌کنند و همین امر باعث‌شده تا قشر کم‌درآمد بدون دریافت یارانه‌های معیشتی با سرعت بسیار بالایی در زمینه مؤلفه‌های رفاه اجتماعی پیشرفت داشته باشند.

منبع: www.expensivity.com