صادرات بیرمق مصالح ساختمانی
میثم فراهانی-کارشناس بازار مسکن
قیمت مصالح ساختمانی همچون سیمان و میلگرد که مصالح اصلی ساختوساز هستند، تاثیر مستقیمی بر نرخ تمامشده ملک در کشور دارند و جهشهای وحشتناکی را در چند سال اخیر تجربه کردهاند. بازار صادرات مصالح ساختمانی در سالهای گذشته از شرایط ناپایدارتری برخوردار بوده و این موضوع خوشبختانه رو به رشد است، اما باتوجه به پیشرفتهای این حوزه، ما هنوز در صادرات مصالح ساختمانی دستاورد قابلتوجهی نداشتهایم.کارشناسان و فعالان ساختمانی مسائل متفاوتی را برای روند کند توسعه صادرات مصالح ساختمانی در کشور میدانند، اما یکی از اصلیترین دلایل نابسامانی در این اتفاق، کاهش ساختوساز در کشور و بخشی از این کمبود، ناشی از افزایش نرخ مصالح ساختمانی در سالهای اخیر است، چراکه نرخ مصالح ساختمانی تاثیر مستقیمی بر کاهش تولید و بهدنبال آن، افزایش نرخ مسکن دارد.این موضوع به مسئله صادرات مصالح ساختمانی کاملا مرتبط است، چراکه در گام نخست، باید کارخانههای تولید مصالح ساختمانی از نظر بازار داخلی رونق پیدا کنند و بعد وارد مرحله صادرات شوند، اما رکود در ساختوساز، انگیزه سرمایهگذاری در این بخش را کاهش داده است و با کاهش تولید، دیگر رمقی برای صادرات مصالح ساختمانی باقی نمیماند. از سوی دیگر، ناترازی انرژی و قطعیهای مکرر برق در زمانبندیهای مختلف، کمر برخی از تولیدکنندگان مصالح ساختمانی نظیر فولاد و سیمان را شکست. تولید و عرضه برق نسبت به نیاز کشور کم است. باتوجه به مصوبات دولت برای جلوگیری از اعمال محدودیت در برق خانوارها، صنایع باید متحمل این قطعیها شوند. این در حالی است که صنعتی مثل فولاد تنها ۷ درصد از برق کشور را مصرف میکند، اما بهدلیل اینکه نمیتوانند محدودیتها را به سایر صنایع سوق بدهند، سیمان و فولاد بیشتر متحمل این محدودیتها میشوند و این دو صنعت که مهمترین صنایع تولید مصالح ساختمانی در کشور بهشمار میروند، با چالشهای صادراتی روبهرو میشوند. توان رقابتپذیری و سرعت در تولید محصولات باکیفیت، از دیگر موضوعاتی است که برای صادرات در این حوزه از اهمیت ویژهای برخوردار است. در حال حاضر بسیاری از واحدهای تولیدی مصالح ساختمانی در کشور از تکنولوژی و تجهیزات کمبهرهور و قدیمی استفاده میکنند. این امر میتواند به کاهش کیفیت و بهبود فرآیندهای تولید منجر شود. همچنین، برخی مصالح ساختمانی نیاز به مواد اولیه وارداتی دارند، اما بهدلیل محدودیتهای ارزی و سیاستهای تجاری، تولید و صادرات مصالح ساختمانی با مشکل روبهرو میشوند. در حال حاضر انباشت تقاضای 5 میلیونی در بازار مسکن وجود دارد؛ اما افزایش سرسامآور نرخ مصالح ساختمانی از ابتدای امسال در کنار کاهش صدور پروانههای ساختمانی منجر به این شد که علائم حیاتی بازار مسکن که مدتها است در کما فرو رفته، هر روز کمتر شود. حتی طرح نهضت ملی مسکن هم نتوانست تا به امروز کمکی به بازار مسکن کند. تغییر در هر یک از عوامل موثر بر تولید مصالح ساختمانی میتواند نرخ تمامشده را تحتتاثیر قرار دهد. بنابراین، نرخ مصالح ساختمانی همچون سیمان، میلگرد و یونولیت در جایگاه مصالح اصلی ساختوساز، میتواند تاثیر مستقیمی بر صادرات داشته باشد. امیدواریم دولت بتواند عوامل موثر بر افزایش تولید مصالح ساختمانی را کنترل کند و شاهد افزایش هزینهها نباشیم. اگر دولت بتواند نرخ مصالح را کنترل کند، در پروژه مسکن ملی نیز با چالشی روبهرو نمیشویم و دریچههای صادراتی به روی کشور بازار میشود.
توسعه استراتژیها و سیستمهای بهبودیافته مدیریت منابع میتواند به بهرهوری بیشتر در استفاده از مواد اولیه و کاهش هدررفت منابع کمک کند. این شامل بهینهسازی زمانبندی تولید، تنظیم میزان مصرف مواد در فرآیند تولید و بهبود مدیریت زنجیره تامین است.بررسی و تنظیم سیاستهای مرتبط با واردات، صادرات، تجارت و تولید مصالح ساختمانی میتواند به بهبود شرایط عرضه و تقاضا و کاهش کمبود مواد اولیه کمک کند. این شامل بررسی مجدد تعرفهها، محدودیتها و مقررات وارداتی و صادراتی، تنظیم قوانین و مقررات مرتبط با صنعت مصالح ساختمانی و ایجاد چارچوب قانونی و سیاستی مناسب است.