تولید فولاد کاهشی است

انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، آمار تولید فولاد کشور در دوره ۷ ماهه نخست سال جاری را منتشر کرد. طبق آمار منتشرشده، تولید فولاد میانی کشور در دوره ۷ ماهه نخست امسال برابر ۱۵ میلیون و ۷۶۹ هزار تن برآورد شده که در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۳۹۹، افت ۱۱ درصدی را نشان می‌دهد. 

در دوره ۷ ماهه نخست سال ۱۴۰۰، تولید بیلت و بلوم در ایران با کاهش ۱۵ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته به ۹ میلیون و ۳۲۶ هزار تن و تولید اسلب نیز در همین بازه زمانی با افت ۵ درصدی به ۶ میلیون و ۴۴۳ هزار تن رسیده است. علاوه بر این در مجموع تولید محصولات فولادی نسبت به دوره مشابه سال گذشته، کاهش ۸ درصدی داشته است. مجموع تولید محصولات فولادی در ۷ ماهه نخست امسال، ۱۱ میلیون و ۲۹ هزار تن برآورد شده است.

در ۷ ماهه نخست سال ۱۴۰۰، برابر ۶ میلیون و ۲۸۵ هزار تن محصولات طویل و ۴ میلیون و ۷۴۴ هزار تن محصولات تخت در کشور تولید شده است. رشد تولید محصولات طویل در ۷ ماهه نخست امسال، منفی ۳ درصد و رشد تولید محصولات تخت منفی ۱۳ درصد بوده است. تولید میلگرد در ۷ ماهه نخست سال جاری ۵ میلیون و ۱۳۷ هزار تن بوده که کاهش ۳ درصدی را نسبت به مدت مشابه سال قبل نشان می‌دهد. تولید تیرآهن نیز در ۷ ماهه نخست امسال با کاهش ۹ درصدی به ۶۷۹ هزار تن رسیده است.

میزان تولید ورق گرم کشور در ۷ ماهه نخست سال جاری، ۴ میلیون و ۶۶۰ هزار تن بوده که کاهش ۱۲ درصدی را نسبت به مدت مشابه سال قبل نشان می‌دهد. تولید ورق سرد در ۷ ماهه نخست امسال ۱۲ درصد کاهش یافته است. تولید ورق‌های پوشش‌دار نیز در ۷ ماهه نخست امسال ۵ درصد کاهش یافته است. در ادامه باید خاطرنشان کرد این روند افت تولید برای آهن اسفنجی نیز بوده است. تولیدکنندگان آهن اسفنجی در ۷ ماهه نخست منتهی به پایان مهر ۱۴۰۰ حدود ۱۷.۴ میلیون تن از این محصول را تولید کرده‌اند که نسبت به مدت مشابه سال ۱۳۹۹، کاهش ۴ درصدی را نشان می‌دهد.

تولید در خطر توقف

رضا شهرستانی، عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در گفت‌وگو با صمت کاهش قابل‌توجه تولید فولاد را در ۷ماهه نخست سال جاری ناشی از قطعی برق دانست و افزود: توقف برق در ۳ ماهه تابستان زمینه کاهش تولید این محصول استراتژیک را فراهم کرد. میزان تولید فولاد کشور در ۳ ماه تابستان امسال در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۳۹۹، افزایشی بود. براساس آمار منتشرشده از سوی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، تولید فولاد میانی کشور در دوره ۳ ماهه نخست سال جاری، ۶درصد رشد داشت. در واقع صنایع فولادی کشور به‌دنبال آن بودند تا در سال جاری با ارتقای تولید، گامی مثبت در مسیر اجرای اهداف توسعه‌ای این صنعت بردارند و به تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در افق ۱۴۰۴ نزدیک‌تر شوند. اما این روند صعودی تولید با وجود محدودیت در تامین برق صنایع ادامه‌دار نبود.

این عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران افزود: براساس آمار، میزان تولید در حلقه‌های گوناگون زنجیره فولاد، کاهشی بوده است. این افت تولید برای فولاد میانی ۱۱ درصد، مجموع محصولات فولادی ۸ درصد، کل مقاطع تخت فولادی ۱۳ درصد و برای کل مقاطع طویل فولادی ۳ درصد برآورد شده است. روند افت تولید زمینه متضرر شدن واحدهای فولادی کشور را فراهم کرد. این زیاندهی بسته به عملکرد شرکت‌ها تفاوت داشت. 

شهرستانی در ادامه و درباره تاثیر این افت تولید بر روند قیمتی فولاد و محصولات فولادی گفت: در همان بازه زمانی شاهد رشد حدود ۲۰ درصدی بهای فولاد بودیم. این افزایش حدود ۲۰ درصدی در مقایسه با رشد ۲ تا ۳ برابری بهای سیمان محدود بود. درواقع می‌توان اینطور نتیجه گرفت که فولادسازان توانستند کنترل شرایط را در دست بگیرند و مانع التهاب قابل‌توجه در این بازار شوند.شهرستانی در ادامه چالش‌های یادشده را ناشی از بی‌توجهی به زیرساخت‌های برق کشور دانست و افزود: متاسفانه در طول سال‌های گذشته از یک‌سو توسعه زیرساخت‌های انرژی در کشور آن‌طور که باید و انتظار می‌رود توسعه نیافته‌اند و از سوی دیگر، نسبت به بازسازی یا تعمیر همین زیرساخت‌های کنونی نیز بی‌توجهی شده است. این کمبود علاوه بر حوزه برق در زیرساخت‌های گازی کشور نیز مشاهده می‌شود.

مسئولان وزارت نفت چندی است نسبت به کمبود گاز در فصل زمستان هشدار می‌دهند. در همین حال، براساس آمار منتشر‌شده از سوی شرکت ملی گاز ایران، با ورود نخستین موج سرما به کشور در پایان مهر، مصرف گاز در کشور بیش از ۱۰۰ درصد افزایش یافت. در چنین شرایطی، نگرانی‌هایی درباره تامین سوخت زمستانی بخش خانگی، صنایع و نیروگاه‌ها وجود دارد. بدون تردید اولویت تامین گاز به مصرف خانگی تعلق دارد؛ درنتیجه انتظار می‌رود صنایع فولاد کشور در ماه‌های آینده با افت گاز و قطعی این حامل انرژی و حتی قطع برق نیز روبه‌رو شوند. همین موضوع نیز روند تولید در صنعت فولاد کشور را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد.

وی گفت: در حال حاضر برخی کشورهای همسایه همچون عراق برای خرید برق از ایران، به ما بدهکار هستند. در همین حال بخش قابل‌توجهی از پول‌های ایران در سایر کشورها بلوکه شده است. همین موضوع نیز توسعه صنایع زیرساختی کشور را در حوزه‌های مختلف به‌ویژه برق و گاز به تعویق انداخته است. با این وجود باید تاکید کرد بی‌توجهی نسبت به توسعه‌یافتگی صنایع یادشده، روند تداوم تولید در سایر صنایع را هم تحت‌تاثیر قرار خواهد داد.شهرستانی افزود: صنعت فولاد در رده صنایع استراتژیک قرار دارد. با توجه به ظرفیت‌‌هایی که برای رشد تولید این صنعت در کشور وجود دارد، شاهد ظرفیت‌سازی گسترده برای توسعه این صنعت بوده‌ایم. در همین حال، تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در کشور و در افق ۱۴۰۴ هدف‌گذاری و در طول سال‌های گذشته توسعه فولادسازی دنبال شده است. با این وجود، در موقعیت کنونی موانع متعددی همچون کمبود در زیرساخت‌های انرژی مانع تحقق این هدف هستند. توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که در طول سال‌های گذشته سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی برای توسعه فولادسازی در کشور انجام‌شده؛ بنابراین نمی‌توان نسبت به بی‌مصرف ماندن ظرفیت‌های خالی این صنعت بی‌تفاوت بود و به‌راحتی از کنار آن گذشت.

وی در پایان تاکید کرد: محدودیت در روند تامین برق و گاز از کمبودهای پایه‌ای در این حوزه نشأت می‌گیرد؛ بر همین اساس نیز در سال‌های آینده ادامه می‌یابد. چنانچه راهکار اساسی برای رفع این مشکلات اندیشیده نشود، در سال‌های آینده با چالش‌های به‌مراتب جدی‌تری روبه‌رو خواهیم شد و درنهایت عملکرد صنایع به‌شدت تحت‌تاثیر قرار خواهد گرفت.

راهکاری برای جبران خسارت نیست

بهادر احرامیان، عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در گفت‌وگو با صمت اظهارکرد: قطعی برق در ماه‌های گرم سال عامل اصلی افت تولید فولادسازان کشور در نیمه نخست سال جاری است. این کمبود، مختص سال جاری نیست و در سال ۱۳۹۹ نیز شاهد قطع برق واحدهای فولادی کشور البته در مقیاس بسیار محدودتر بودیم؛ بنابراین می‌توان ادعا کرد توان فولادسازان کشور به‌مراتب بالاتر از ارقام و اعداد یادشده است. 

احرامیان در ادامه افزود: فولادسازان کشور در ماه‌های نخست سال جاری تلاش کردند میزان تولید خود را ارتقا دهند و این هدف افزایش تولید را تا پایان سال مدنظر داشتند اما این هدف رشد تولید همراستا با استراتژی‌های توسعه‌ای کشور، تحت‌تاثیر محدودیت‌های موردبحث، محقق نشد.

عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد گفت: در چنین شرایطی، فولادسازان از برنامه تولید خود باز می‌مانند و متضرر می‌شوند. به‌علاوه آنکه باید خاطرنشان کرد بسیاری از این شرکت‌ها اهداف صادراتی دارند اما در چنین شرایطی از روند تولید هم باز می‌مانند.

وی گفت: با وجود تمام خسارت‌هایی که در سایه قطعی برق برای فولادسازان پدید آمده، دولت هیچ راهکاری را برای جبران این شرایط ندارد. میزان ضرر صنایع فولاد کشور در اثر قطعی برق در نیمه نخست امسال حدود ۶ میلیارد دلار برآورد شده است. چنانچه محدودیت‌های یادشده در سال‌های آینده نیز تداوم یابند، صنایع فولادی کشور به‌شدت متضرر خواهند شد؛ بنابراین باید هرچه سریع‌تر برای رفع پایه‌ای این مشکل گامی برداشت.

احرامیان با اشاره به صحبت‌های مسئولان مبنی بر کمبود گاز در ماه‌های سرد سال گفت: بنابراین می‌توان این‌طور نتیجه گرفت که قطع گاز فولادسازان در ماه‌های سرد سال پایان کار محدودیت صنایع نبوده است. تولید در زنجیره فولاد از حلقه نخست تا تولید محصول نهایی وابسته به گاز است. در واقع فولادسازی کشور بر پایه بهره‌مندی از گاز احداث شده؛ درنتیجه امکان جایگزینی روش‌های تولید در اغلب حلقه‌های این زنجیره با سوخت جایگزین وجود ندارد. 

وی در پایان با اشاره به نقش صنعت فولاد در توسعه اقتصادی کشور و همچنین ایجاد موقعیت‌های شغلی متعدد گفت: واحدهای فولادی در این بازه زمانی توانسته‌اند روند تولید خود را حفظ و اشتغال نیروهای خود را حفظ کنند. با این وجود، چنانچه این دست مشکلات برای مدت‌زمان طولانی ادامه یابد، نمی‌توان نسبت به آینده صنایع امید داشت.

سخن پایانی

این روزها افت ۱۱ درصدی تولید فولاد در ۷ ماهه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته خبرساز شده است. این افت تولید در شرایطی رقم خورده که فولادسازان کشور برای بهبود و ارتقای جایگاه تولیدی خود تلاش می‌کردند. اما در موقعیت کنونی، دیگر اهداف توسعه‌ای این صنعت دور از دسترس به‌نظر می‌رسد. با توجه به اثرگذاری این زنجیره بر توسعه اقتصادی کشور و سهم ویژه آن در زندگی مردم، امید می‌رود مسئولان با دقت نظر بیشتری درباره توسعه زیرساخت‌های انرژی کشور عمل کنند.