تولید بیش از یک‌میلیون تن برنج سفید در استان مازندران این استان را یکی از تولیدکنندگان مهم و قطب برنج کشور تبدیل کرده و با توجه به سهم ۴۲ درصدی برنج موردنیاز کشور در مازندران، عدم فروش برنج پر محصول و خاک خوردن آن در شالیکوبی‌ها دغدغه جدی این روز کشاورزان است و کشاورزان انتظار دارند که برای رفع مشکلات کشاورزان که از نیازهای مهم این قشر است، تلاش شود تا دسترنج یک سالشان به هدر نرفته و از درآمد مناسب تولید برنج بهره‌مند شوند. به سبب سود بالای کشت محصول برنج، باوجود خشکسالی مفرط و هشدارهای متعدد مسئولان در رابطه با پرهیز از کشت این محصول پر آب طلب در کشور، اما گوش شنوایی در این رابطه نیست.

سال گذشته شالیکاران و حتی شالیکوبی داران، دلالانی که برنج و شلتوک خود را پس از برداشت محصول نفروختند، سود سرشاری به جیب زدند. آنهایی که موفق به انبارکردن شالی و برنج خود شدن توانستند محصول خود بین ۳۰ تا ۶۰ درصد بیشتر از زمان برداشت محصول به بازار ارائه دهند.امسال هم بخشی از شالیکاران با سودای دست یابی به سود بیشتر دسترنج چند ماهه خود را انبار کردند تا یک یا چند ماه بعد آن را بالاتر از نرخ به فروش برسانند.تحولات و رخدادهای مالی کشور در اوایل سال به‌ویژه اعمال اصلاحات ارزی و آزادسازی نرخ برخی اقلام مانند ماکارونی سبب شد تا نرخ برنج در امسال سیر صعودی به خود بگیرد و وسوسه انبارکردن شلتوک یا برنج نزد شالیکار و شالیکوبی داران افزایش یابد. انبارکنندگانی که در سال گذشته موفق شده بودند برنج‌های پر محصول حدود ۳۰ هزار تومانی را به نرخ گزاف حدود ۶۰ هزار تومان به فروش برساندند و برنج مرغوب هم تا ۱۴۰ هزار تومان معامله شد، امسال هم چنین رویای و انتظاری برای خود ترسیم کردند. در ادامه راه و اعمال ممنوعیت واردات برنج همه را به این اطمینان رساند که نرخ برنج امسال سر به فلک خواهد کشید اما واکنش بازار به مباحث مطروحه به شکل دیگری بود.

برنج در انبارها دپو شده است

محسن کیا یکی از برنج‌کاران گلستانی در این رابطه به مهر گفت: امسال بیشترین رکود سهم برنج‌های پر محصول استان شده است و کشاورزانی که به امید درآمد بیشتر با قبول ریسک بالای کم آبی و هزینه‌های سرسام‌آور برنج کشت کرده‌اند، خسارت‌های زیادی را متحمل شده‌اند.

وی گفت: درحالی‌که در ابتدای ۱۴۰۱ نرخ برنج به کیلویی ۶۵ هزار تومان رسیده بود این رقم الان در محدوده ۴۵ هزار تومان است و اگر هم دلال و خریداری به سراغ کشاورز بروند به صورت نسیه و غیرنقدی خرید می‌کند.

کیا گفت: بازار محصولات برنج‌های کیفی مانند طارم بهتر و قابل‌قبول‌تر از برنج‌های پر محصول است، اگر دولت برای برنج هم به‌مانند گندم نرخ تضمینی اعلام کند این مشکلات ایجاد نخواهد شد. وی گفت: امسال کشاورزان با نگاهی به تجربه گذشته برنج را در اختیار دلالان نگذاشته‌اند با این تفکر که خودشان منتفع شوند اما این اتفاق رقم نخورد و بسیاری از برنج‌کاران هنوز نتوانسته‌اند وام‌های بانکی خود را تسویه کنند.

قیمت برنج درجا می‌زند

یکی از فعالان بازار برنج در گرگان به مهر گفت: سابقه نداشته است که رکود در بازار برنج حدود چهار ماه طول بکشد، درحالی‌که از تاریخ آخرین برداشت برنج در گلستان حدود چهار ماه می‌گذرد و برخی از شالیکاران و حتی شالیکوبی داران محصول خود را باهدف افزایش نرخ محسوس این محصول انبار کرده‌اند اما نرخ بازار روند متعادلی در پیش‌گرفته است.

سلیمان روشنی افزود: تجربه سال گذشته و سودهای چند صد میلیونی برخی دلالان و البته شالیکوبی داران سبب شد تا امسال بخش بیشتری از کشاورزان به سراغ انبار محصول خود بروند، درحالی‌که آنها انتظار داشتند محصول خود را پس از دو یا سه ماه با نرخ و سود مناسب به بازار عرضه کنند اما شرایط بازار به‌گونه‌ای دیگر رقم خورد. روشنی گفت: بررسی بازار خریدوفروش این محصول استراتژیک بیانگر آن است که این بازار همچنان کم رونق و انبارهای کشاورزان و کارخانه‌های استان مملو از برنج آماده فروش است.

افزایش سطح زیر کشت باوجود خشکسالی

معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی گلستان گفت که سطح زیر کشت برنج در استان گلستان در سال ۱۴۰۰ حدود ۶۷ هزار و ۸۱۱ هکتار با تناژ ۳۳۸ هزار و ۶۷۵ تن بود که این عدد در امسال به ۶۹ هزار و ۴۵۱ هکتار و تناژ ۴۳۴ هزار و ۵۰۵ تن افزایش‌یافته است.

محمدرضا عباسی گفت: باوجود شرایط خاص بازار و رکود حاکم بر بازار و البته خشکسالی انتظار است که کشاورزان در امسال به الگوی کشت پایبند باشند و از کشت غیرقانونی برنج پرهیز کنند، هرچند برخی مشکلات اقتصادی و شرایط اجتماعی سبب می‌شود که نتوان با قاطعیت روی امر اصرار کرد.

برنج به‌اندازه نیاز وارد شود

نائب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی هم در این رابطه گفت: دولت باید مطابق فرمایش رهبر معظم انقلاب، به معیشت و سفره مردم، به‌ویژه اقشار آسیب‌پذیر توجه کند.

رحمت الله نوروزی افزود: قوت غالب مردم در سنوات گذشته برنج بوده که هم‌اکنون به دلیل بالا رفتن هزینه‌ها توان خرید آن را ندارند؛ بنابراین باید دولت به شکل کالابرگ و هر شیوه‌ای دیگری، از مردم حمایت کند.

نوروزی ادامه داد: با توجه به بالا رفتن هزینه‌های کاشت، داشت و برداشت در دو سال اخیر، باید طوری برنامه‌ریزی شود تا کشاورز هم ضرر نکند. نماینده مردم علی آبادکتول در مجلس شورای اسلامی گفت: بر اساس مصوبه دوره نهم مجلس واردات برنج از مرداد تا آبان، برای حمایت از کشاورزان و تولید، ممنوع است.

خریداری برای  برنج وجود ندارد

یکی از شالیکاران مازندرانی اظهار کرد: کشاورز با توجه به هزینه‌های انجام شده برای برنج نرخ تمام شده برنج‌پر محصول ۴۰ هزار تومان است، اما در بازار حتی به این نرخ هم از کشاورز و شالیکار برنج خریداری نمی‌شود و تنها با این هزینه‌های انجام شده ضرر می‌کنیم.رنجبر یکی از کشاورزان مازندرانی به ایلنا گفت: ماههاست که کشاورزان آماده فروش برنج هستند، اما خریداری برای خرید وجود ندارد و منتظرند تا قیمت‌ها پایین بیاید و با خرید ارزان از کشاورز در بازار گران به فروش برسانند.

دولت به داد کشاورز نمی‌رسد

عبدالله زاده از دیگر کشاورزان‌مازندران هم با بیان اینکه مسوولان همواره بر اقتصادی کردن‌محصول تاکید دارند اما این مهم بدون توجه به تولیدکننده امکان ندارد، به ایلنا گفت: وقتی حمایتی از تولیدکننده و کشاورز انجام‌نشود، نه‌تنها تولید اقتصادی نخواهد بود بلکه موجب می‌شود همان مقدار تولید هم از بین رفته و افراد به شغل دیگری مبادرت ورزند و وقتی حمایتی از کشاورز و شالیکار انجام نشود، قطعا شاهد کوچک و کوچک تر شدن اراضی کشاورزی خواهیم بود.

وی افزود: متاسفانه سال گذشته کشاورزان و شالیکاران مازندران در دام دلالان گرفتار شدند و با فروش پایین محصولات، شاهد نرخ دو تا سه برابری این‌محصول در بازار شدند و امسال برخی از کشاورزان محصولات را در انبارها و شالیکوبی‌ها دپو کردند تا نرخ برنج به ثبات برسد اما این اتفاق نیفتاد و همان برنج هم در دست‌مان باد کرد.این کشاورز مازندرانی افزود: متاسفانه در شرایطی قرار داریم که بعد از برداشت برنج، نسبت به ممنوعیت واردات اقدام شد، درحالی‌که باید پیش از آغاز فصل برداشت و شروع خریدهای خارجی این مسئله اتخاذ و ابلاغ می‌شد و در شرایط فعلی با توجه به هزینه‌های انجام شده و عدم فروش برنج، اتخاذ این تصمیم نوش دارو پس از مرگ سهراب است و باید مسئولان و دولت به داد ما برسد.

علت دپو برنج داخلی در شالیکوبی ها

نماینده مردم ساری و میاندورود در مجلس شورای اسلامی هم در گفت‌وگویی با اشاره به این‌که ۸۰۰ هزار تن برنج در کشور واردشده است، گفت: متاسفانه به شرکت‌های دولتی و خصوصی اجازه واردات داده شد و این مسئله سبب شده تا برنج پر محصول با نرخ ۳۰ هزار تومانی در انبارها باقی بماند.منصورعلی زارعی افزود: درحالی‌که ۵۰۰ هزار تن از برنج پر محصول استان در انبارها باقی مانده است، واردات برنج، ضربه مهلکی به کشاورزان است که باعث دپوی برنج داخلی در شالیکوبی‌ها شده و انتظار است مازندران با ورود دولت برای خرید و حمایت این محصولات از کشاورزان برای رفع مشکلات این قشر اقدام شود.

سخن پایانی

در موردآینده بازار برنج نظرات متفاوتی مطرح است، عده‌ای بر این عقیده هستند که بنا به دلایل بسیار روند رکود بر بازار برنج ادامه خواهد داشت و عده‌ای دیگر بر این باور بوده که رکود در آستانه نوروز و ماه رمضان شکسته خواهد شد و جهش قیمتی محسوسی در بازار برنج رخ خواهد داد اما آن چیزی که اهمیت دارد آن است که دولت باید سازوکارهای مختلفی را برای حمایت از تولیدکننده و البته مصرف‌کننده پیش‌بینی کند تا در این شرایط سخت اقتصادی فشار کمتری متحمل مردم و شالیکاران شود.