خوب و بد تسهیل صدور مجوز داروخانه‌ها
عده‌ای از کارشناسان معتقدند طرح «تسهیل صدور برخی مجوزهای کسب‌وکار» باتوجه به تغییر رویه اخذ مجوز در سال ۱۳۹۲ و حذف سقف و محدوده صنفی، بیشتر در تسریع روند صدور مجوزها موثر خواهد بود و محتوای این روند را تغییر نخواهد داد اما به‌نظر می‌رسد در مواردی غیر از سرعت، بحث‌های دیگری نیز مطرح است.
یکی از موارد موضوع اجرای این طرح داروخانه است که غیر از تسریع در روند اخذ مجوز، با حذف محدوده نیز همراه خواهد بود.
اهدافی که نمایندگان مجلس درباره داروخانه‌ها بر آن پافشاری می‌کنند، از بین بردن انحصار، کاهش بازار خرید و فروش مجوز و مافیاهای موجود در این بازار است که موافقان زیادی به‌‌ویژه بین داروسازان جوان دارد اما همچنان در این زمینه اختلاف‌نظر بین فعالان حوزه دارو و داروخانه وجود دارد. در این شماره صمت به این بهانه نگاهی به موضوع مجوز تاسیس داروخانه باتوجه به تصمیمات جدید انداخته‌ایم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید:
باید مراقب تمرکز باشیم
بهمن صبور- رئیس انجمن داروسازان تهران: طرح‌هایی از قبیل طرح تسهیل صدور برخی مجوزهای کسب‌وکار زمانی می‌تواند موثر باشد که از ذی‌نفعان آن در این باره پرسش شود اما متاسفانه درباره این طرح، این پرسش‌گری انجام نشد؛ بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که چنین طرحی با در نظر گرفتن همه جوانب به تصویب برسد.
آنچه در کل از این طرح به‌نظر می‌رسد این است که مردم با اجرای چنین طرحی دچار زیان می‌شوند و عملا متقاضیان دارو در تهیه اقلام دارویی موردنیاز خود مشکلاتی را تجربه خواهند کرد. حقیقت این است که دارو کالای رقابت‌پذیر نیست و درباره داروخانه‌داری نمی‌توان مانند کسب‌وکارهای دیگر قضاوت کرد.
مقصود دوستان پیشنهادکننده این طرح این بوده که ارزش پروانه‌های داروخانه صفر شود اما از این موضوع غافل بوده‌اند که مجوز داروخانه به خودی خود دارای ارزش نیست.
در واقع وقتی یک داروخانه با قدمت چندین ساله در یک محدوده به ارائه خدمت می‌پردازد، مجوز آن به سبب این قدمت و شناخته شدن دارای ارزش افزوده می‌شود. این دوستان می‌توانستند از مسیرهای دیگری ارزش پروانه را صفر کنند و نیازی به چنین طرحی نبود که تبعات مختلفی نیز دارد و می‌تواند فعالان این بخش را تحت فشار بگذارد.
به فرض که ما محدودیت فاصله داروخانه‌ها را نیز حذف کردیم. وقتی مشکل کمبود دارو در کشور وجود دارد، افزایش تعداد داروخانه چه تاثیری بر بهبود فضای کسب‌وکار و ارائه خدمات خواهد داشت؟! جز اینکه امکان افزایش چک‌های برگشتی و ورشکستگی وجود دارد.
اما نکته دیگر این است که اگر چنین طرحی با این ماهیت به اجرا برسد، در بازه زمانی کمتر از ۶ ماه حاشیه‌های شهرها از داروخانه خالی می‌شوند و همه متقاضیان سعی می‌کنند داروخانه‌ها را در مراکز شهرها تاسیس کنند و این موضوع می‌تواند یک بحران جدی برای ارائه خدمات دارویی در کشور باشد.
به‌طور کلی به‌نظر نمی‌رسد چنین طرحی، قدم موثری در شکستن انحصار تاسیس داروخانه‌ها باشد و بیشتر به مصرف‌کنندگان در این بخش آسیب خواهد رساند.
انحصارگرا و افزون‌خواه نباشیم
هادی ابوی-رئیس کانون انجمن‌های صنفی پرسنل داروخانه‌های کشور: یکی از مباحثی که در طرح تسهیل صدور برخی مجوزهای کسب‌وکار اهمیت دارد ناهمگونی و ناهماهنگی بین عرضه و تقاضا در کشور است.
درحال‌حاضر در برخی بخش‌ها با تراکم نیروی کار مواجهیم و در برخی نقاط با کمبود نیروی متخصص؛ بنابراین بهترین راهکار در این زمینه آن است که بتوانیم شرایط کار را برای متقاضیان در بخش‌های مختلف تسهیل کنیم.
در حوزه داروسازی و مجوز تاسیس داروخانه‌ها باید سوال کرد چه رانت، چه سود و چه توجیه مناسبی وجود دارد که به برقراری نظام فعلی در حوزه تاسیس داروخانه دامن می‌زند و سعی بر حفظ آن دارد.
یک فارغ‌التحصیل رشته داروسازی که قصد ارائه خدمت و کسب‌وکار در داروخانه را دارد، چگونه و با چه استدلالی می‌تواند مبالغ چند میلیاردی را برای اخذ مجوز تاسیس داروخانه بپردازد و سوال اساسی‌تر در این باره این است که کسی که برای همین کار تربیت شده چرا اصلا باید چنین مبلغی را برای راه‌اندازی واحدی که برای آن تربیت شده بپردازد؟! درحال‌حاضر یک فارغ‌التحصیل رشته داروسازی به‌دلیل محدودیت مجوزها باید مجوز را از کسانی که آن را دارند، خریداری کند و برای این نقل و انتقال باید مبالغ فراوانی را بپردازد.
آیا این انصاف است که ما به کسی که سال‌ها زمان خود را برای کسب مدارج علمی و خدمت صرف کرده، بگوییم که یا باید سال‌ها در صف اخذ مجوز بنشینی یا اینکه آن را با این قیمت‌ها و باتوجه به شهر، منطقه و خیابان خریداری کنی؟! برخی دوستان در این باره معتقدند اعطای مجوز تاسیس داروخانه بدون رعایت محدوده باعث می‌شود سود داروخانه‌ها کم شود و داروخانه‌داران مجبور به تعطیلی واحد خود شوند.
حتی اگر این موضوع را بپذیریم، این راه‌اندازی و تعطیلی بهتر از آن است که مجوز تاسیس داروخانه را به‌صورت انحصاری در اختیار برخی افراد قرار دهیم و کسی را به این حوزه راه ندهیم؛ اما باتوجه به مستندات داروخانه‌ها آنقدر سود دارند که این موضوع مشکلی برای آنها ایجاد نمی‌کند.
یکی دیگر از مشکلات موجود این است که باتوجه به امتیازبندی‌های در نظر گرفته شده برای دریافت مجوز تاسیس داروخانه عملا امکان حضور کارآفرینان و سرمایه‌گذاران در این حوزه از بین رفته و اگر هم چنین کاری انجام می‌شود، به‌صورت غیرقانونی و مخفیانه است که مشکلات خاص خود را دارد. با در نظر گرفتن همه این موارد برآورد ما این است که این طرح که ازسوی مجلس مطرح شده، در صورت اجرا طرح قابل‌قبول و خوبی خواهد بود که امکان حضور داروسازان جوان در این عرصه را بیشتر خواهد کرد و به بازار داغ خرید و فروش مجوزها پایان خواهد داد. در هر حال ما یا نباید این تعداد دانش‌آموخته داروسازی را وارد بازار کار کنیم یا باید زمینه را در حوزه‌های مختلف برای حضور آنها فراهم کنیم.
ما هرچه بتوانیم مکان‌های ارائه خدمت را گسترش دهیم، در این مسیر موفق‌تر خواهیم بود و در مواردی مانند شیوع ویروس کرونا می‌توانیم عملکرد بهتری در ارائه خدمت به بیماران و متقاضیان دارو داشته باشیم.
سخن پایانی...
باتوجه به آنچه گفته شد باید دید طرح تسهیل صدور برخی مجوزهای کسب‌وکار در جزییات چگونه به تصویب خواهد رسید و موافقان و مخالفان این طرح در نهایت چه نتیجه‌ای از آن خواهند گرفت. جدا از موضوع داروخانه‌ها، این یک اشکال کلی است که تصمیم‌گیران در حوزه‌های مختلف معمولا سیاست‌گذاری‌های مرتبط را بدون مشورت فعالان انجام می‌دهند و این موارد غالبا به‌شکل آزمون و خطا پیش می‌رود. شاید یکی از اصلاحات آتی در بخش تصمیم‌گیری باید معطوف به همین نکته باشد.
