اکنون پیش از شروع فصل تابستان، محدودیت‌های پیش‌روی صنایع، به‌مراتب پررنگ‌تر از سال گذشته آغاز شده و آینده عملکرد صنایع را تحت‌تاثیر منفی قرار داده است. به‌اعتقاد فعالان صنعتی، سیاست‌گذاران در اعمال محدودیت صنایع، به ویژگی‌های خاص هر صنعت، بی‌توجه بوده‌ و شرایط تداوم تولید را نادیده گرفته‌اند. در چنین فضایی، فعالان صنعتی خواستار تجدیدنظر وزارت نیرو در تامین برق صنایع هستند؛ در غیر این‌صورت چالش کمبود برق، اثرات نامطلوبی را روی تولید و به‌دنبال آن تنظیم بازار به‌ویژه در محصولاتی همچون سیمان و فولاد، خواهد داشت.

هشدار معاون وزیر درباره مشکلات برق صنایع

رضا محتشمی‌پور، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در نامه‌ای به عباس علی‌آبادی به مشکلات برق صنایع در سال ۱۴۰۳، پرداخته و در این نامه تاکید شده است: «کشور در سال‌های گذشته با کمبود برق مواجه بوده و در حال‌ حاضر نیز این کمبود، گریبانگیر صنایع کشور شده است. توان اسمی برق کشور به ۹۰ هزار مگاوات ساعت رسیده که طی روزهای گذشته باوجوداینکه هنوز به ماه‌های گرم سال نزدیک نشده‌ایم، پیک مصرف برق به ۷۰ هزار مگاوات ساعت رسیده و مطابق سال‌های گذشته این معاونت شروع به برنامه‌ریزی و همکاری با وزارت نیرو برای اعمال محدودیت برق صنایع کرده است و به‌طورخلاصه مقرر شد که جدول برق موردنیاز صنایع سیمان و فولاد، اعلام شود.»

در ادامه نامه آمده است: «با‌وجود مکاتبات متعدد شرکت‌ها و به‌رغم اینکه هنوز گرمای هوا به اوج نرسیده، محدودیت‌ها بیش از انتظار بوده و پیش‌بینی این معاونت این است که در سال ۱۴۰۳، اعمال محدودیت بر برق صنایع کشور، بسیار تشدید خواهد شد. همچنین پیش‌بینی می‌شود باوجود برنامه‌ریزی‌ها و هماهنگی‌های انجام‌شده، طی تیر و مرداد، فعالیت صنایع زنجیره فولاد و سیمان با اختلال بسیار زیادی همراه باشد که در عمل منجر به کاهش تولید و افزایش قیمت‌ها در بازار خواهد شد.

 باوجود ناترازی فعلی به‌نظر می‌رسد شرکت مدیریت برق منطقه‌ای، امکان تامین برق برای شیفت شب را نیز به‌طورکامل در ماه‌های تیر و مرداد ندارد و محدودیت‌های بسیار بیشتری بر صنایع اعمال می‌شود.»

براین‌اساس و برای برون‌رفت از مشکلات یادشده و کاهش تبعات اجتماعی این ناترازی، موارد ذیل پیشنهاد می‌شود:

* جلسه مشترک با وزیر محترم نیرو و تبیین شرایط موجود و انتقال اعتراض شرکت‌ها به ایشان و مقید کردن وزارت نیرو به اجرای برنامه مشترک میان این وزارتخانه و وزارت صنعت، معدن و تجارت برابر هماهنگی‌های به‌عمل‌آمده.

* رفع مشکل برق بدهی صنایع فولادی در سال ۱۴۰۲ و تعیین‌تکلیف موضوع.

* تعیین‌تکلیف نرخ تعرفه برق صنایع در سال ۱۴۰۳ و اعلام هرچه سریع‌تر این نرخ.

* اعمال خاموشی دوره‌ای بخش خانگی یا هر روش دیگر برای کمک به بخش صنعت و جلوگیری از افزایش فشار هرچه بیشتر بر صنایع.

* ارائه راهکار مشترک وزارت نیرو با صنایع بزرگ برای بهبود و بهینه‌سازی دستگاه‌های سرمایشی کشور و استفاده صنایع از مازاد برق صرفه‌جویی‌شده.

* ارائه راهکار با قوانین شفاف و مشخص و ایجاد تعهد به صنایع که در صورت ایجاد نیروگاه، برق تولیدی به‌طورکامل در اختیار واحد قرار گرفته و همچنین ایجاد مشوق برای ترغیب صنایع به استفاده از برق تجدیدپذیر.

* مشخص شدن نرخ سوخت نیروگاه‌ها و همچنین نرخ فروش برق در صورت مازاد بودن برق تولیدی توسط واحد تولیدی برای یک برنامه ۵ساله.

بی‌توجهی به ویژگی صنایع در اعمال محدودیت

علی‌اکبر الوندیان، دبیر انجمن کارفرمایان صنعت سیمان در گفت‌وگو با صمت و در ارزیابی محدودیت‌های برق پیش‌روی صنایع سیمان کشور و تاثیر آن بر تولید این بخش، اظهار کرد:

برنامه محدودیت برق صنایع طی هفته‌های اخیر به آنها اعلام‌ شده، متاسفانه محدودیت برنامه‌ریزی‌شده برای صنایع سیمان، به‌مراتب قابل‌توجه‌تر از سال گذشته است. این افزایش محدودیت، تاثیر مستقیمی بر شرایط تولید واحدهای سیمانی دارد و آنها را نسبت به آینده فعالیت و حتی تنظیم بازار، نگران کرده است. وی در پاسخ به سوالی مبنی بر پاسخ انجمن سیمان و فعالان این صنعت به محدویت‌های پیش‌بینی‌شده در تامین برق صنایع و رایزنی‌های احتمالی برای بهبود شرایط، گفت: باتوجه به تبعات منفی این حجم از محدودیت‌ها بر عملکرد صنعت سیمان، رایزنی با وزارت صنعت، معدن و تجارت و همچنین وزارت نیرو آغاز شده است.

الوندیان گفت: سال گذشته صنایع سیمان می‌توانستند در ساعات کم‌باری مصرف برق، به‌طور نامحدود از انرژی استفاده کنند، اما اکنون همین شرایط مطلوب که تداوم کار را در صنعت سیمان، ممکن کرد، محدود شده و ساعات پیک مصرف افزایش ‌یافته است.

این فعال صنعت سیمان گفت: در واقع با استناد به برنامه محدودیت تامین برق در امسال، می‌توان این‌طور ادعا کرد که این برنامه منطبق با ویژگی‌های صنعت سیمان، نیست. در تنظیم این برنامه تنها به محدودیت وزارت نیرو در تامین برق کشور توجه شده است، یعنی آینده صنعت، تولید، تاثیر آن بر اقتصاد کشور، اشتغالزایی و.... همگی نادیده گرفته ‌شده‌اند، علاوه‌براین در تنظیم برنامه موردبحث کار کارشناسی انجام نگرفته است.

وی افزود: کوره‌های صنعت سیمان قابلیت خاموش‌سازی ندارند و باید به‌طورپیوسته روشن باشند، در نتیجه انتظار می‌رود خوراک کوره برای ۱۸ تا ۲۰ ساعت تامین شود. در سال ۱۴۰۲، در ساعات پیک مصرف، تنها کوره روشن می‌ماند و فعالیت در سایر اجزای واحد تولیدی، متوقف می‌شد، اما امسال این محدودیت را افزایش داده‌اند که با ذات صنعت سیمان، سازگار نیست.

الوندیان گفت: هر صنعتی ویژگی‌های خاصی دارد. تجهیزات تولید در صنایع مختلف، متفاوت است، بنابراین انتظار می‌رود اعمال محدودیت، بسته به ویژگی هر صنعت باشد. اما در نهایت بی‌توجهی به این ویژگی‌های تخصصی به‌ضرر صنایع، تمام خواهد شد.

الوندیان در پاسخ به سوالی مبنی بر رشد نرخ احتمالی سیمان در سایه بروز محدودیت‌های موردبحث، اظهار کرد: صنایع سیمان خواستار آن هستند که تنشی در شرایط خریدوفروش سیمان، حاصل نشود.

 برهمین‌اساس نیز تمام توان خود را به کار خواهند بست تا با اصلاح محدودیت‌های اعمال‌شده به صنعت، فعالیت و تولید را ادامه دهند تا نیاز بازار، تامین شود.

امید می‌رود با عرضه مستمر، شاهد بروز کمبود در بازار این محصول ساختمانی نباشیم. کمااینکه سال گذشته با تداوم عرضه از بروز رانت و دلالی در بازار خریدوفروش سیمان، جلوگیری شد، اما امسال محدودیت جدی بر عملکرد صنعت سیمان، اعمال ‌شده است و چنانچه این روند ادامه یابد، آینده بازار این محصول مهم و غیرقابل‌جایگزین در فعالیت‌های ساخت‌وساز، قابلیت پیش‌بینی نخواهد داشت.

جایگاه فولاد ایران در خطر است

بهادر احرامیان، فعال صنعت فولاد در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: صنعت فولاد ایران با تکیه‌ بر منابع غنی انرژی و مواد معدنی، توسعه ‌یافته است. در همین‌حال به فعالان این صنعت وعده دریافت انرژی ارزان داده‌ شده است. از انرژی می‌توان به‌عنوان یکی از عوامل جذب سرمایه به زنجیره فولاد نام برد. مزیت‌های موردبحث نتیجه‌بخش بودند و اکنون ایران در جایگاه دهمین فولادساز بزرگ دنیا قرار گرفته و تولید فولاد در افق ۱۴۰۴، برابر ۵۵ میلیون تن در نظر گرفته ‌شده است. باتوجه به شرایط تولید در این زنجیره، تحقق ظرفیت‌سازی برای تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در افق یادشده، دور از ذهن نیست، هرچند باید اقرار کرد که فاصله قابل‌توجهی میان تولید واقعی و ظرفیت تولید فولاد کشور، در این سال وجود دارد.

احرامیان گفت: در موقعیت کنونی عملا تامین پایدار انرژی نیز معنی خود را از دست ‌داده است. به‌این‌ترتیب شاهد محدودیت شرکت‌های فولادی در تامین انرژی نیز روبه‌رو بوده‌ایم. این محدودیت‌ها جدی هستند، از توسعه‌نیافتگی زیرساخت‌های انرژی در کشور نشأت می‌گیرد و پیش‌بینی می‌شود در سال‌های آتی نیز ادامه‌دار باشد. صنایع فولاد ۳ ماه در سال از تامین برق و ۳ ماه از تامین گاز محروم هستند، در نتیجه از میزان تولید آنها کاسته خواهد شد. هزینه تمام‌شده تولید باز هم بیشتر می‌شود. فعالیت در چنین شرایطی نه‌تنها سودآور نیست، بلکه بسیاری از صنایع به مرحله زیان رسیده‌اند، در نتیجه تحمیل هر فشار بیشتری تولید برخی تولیدکنندگان را در آستانه توقف تولید قرار خواهد داد. توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که بخش بزرگی از چالش‌های صنعت فولاد از تصمیم‌گیری غلط مسئولان نشأت می‌گیرد. این سیاست‌گذاری اشتباه به‌ضرر اقتصاد و مردم تمام می‌شود.

احرامیان افزود: زنجیره فولاد در ایران با تشویق سیاست‌گذاران و وعده پرداخت انرژی ارزان، توسعه یافت، اما در حال‌ حاضر سیاست‌گذار نسبت به اجرای تعهدات خود، عقب نشسته است. در موقعیت کنونی بهای انرژی تحویلی به صنایع کشور در قیاس با بسیاری از کشورها بالاتر است. متاسفانه همین انرژی گران نیز تامین نمی‌شود و روند تولید و سودآوری را در صنایع تحت‌تاثیر منفی قرار داده است.

وی گفت: سال گذشته در روزهای گرم سال شاهد بروز محدودیت در تامین برق کشور بودیم. بدون تردید باتوجه به توسعه‌نیافتگی صنعت برق کشور، با بروز گرما شاهد تداوم محدودیت در تامین برق صنایع خواهیم بود؛ محدودیت‌هایی که تولید و سودآوری را تحت‌تاثیر منفی قرار می‌دهد. تنها در شرایطی که تابستان امسال خنک‌تر باشد، امکان بهبود شرایط تولید وجود خواهد داشت.

سخن پایانی

تامین انرژی یکی از پیش‌شرط‌های اصلی تداوم تولید است. باتوجه به اثرگذاری صنایع پرمصرف انرژی همچون فولاد و سیمان در روند تولید، محدودیت انرژی در نهایت اقتصاد کشور را نشانه می‌گیرد. فولادسازی در کشور ما با تکیه‌ بر ذخایر فراوان و ارزان انرژی پیشرفت کرده است.

در واقع فولادسازی فرصتی برای ارزش‌افزایی از انرژی را فراهم کرده است. همین نگاه نیز به جذب و تشویق سرمایه‌گذاران برای توسعه این زنجیره در کشور ما منتهی شده، تا جایی‌که ایران اکنون در جایگاه دهمین فولادساز بزرگ دنیا قرار دارد. سرمایه‌گذاری در ایران باتوجه به مشکلات ناشی از تحریم، نبود تعاملات بین‌المللی، اقتصاد پرنوسان و سیاست‌گذاری‌های غلط بسیار دشوار است، بنابراین فردی که اقدام به ساخت صنعتی در کشور ما کند، روی مزیت‌هایی همچون انرژی ارزان حساب کرده است. حال بروز محدودیت‌های انرژی در سال‌های اخیر به‌منزله از دور خارج کردن بسیاری از صنایع مهم و استراتژیک کشور خواهد بود. اقدامی که لطمات ناشی از آن، اقتصاد کشور را نشانه خواهد گرفت و سرمایه جذب‌شده به این صنعت در طول دهه‌های مختلف را عملا از بین خواهد برد.