چندی پیش رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی از اجرای طرح پیمایش و اکتشاف در بخشی از مناطق کشور ازجمله استان اصفهان با همکاری زمین شناسان روسیه خبر داد.

وی بابیان اینکه بزرگ‌ترین طرح پیمایش زمین‌شناسی به وسعت هشتاد هزار کیلومترمربع در کشور اجرا می‌شود، اظهارکرد: در این طرح علاوه بر استفاده از توانمندی داخلی در بحث نیروی انسانی از همکاری‌های بین‌المللی نیز بهره خواهیم برد. وی خاطرنشان کرد: با توجه به کارنامه خوب کشور روسیه در زمین‌شناسی و اکتشاف در نظر داریم تا بخشی از مناطق را از طریق زمین‌شناسان روسیه اکتشاف کنیم. به گفته وی، در این طرح با پیمایش‌هایی که در مناطق انجام می‌شود منابع قابل‌توجهی از کانسارهای فلزی مانند آهن، مس، پلی متال‌ها، طلا و … را اکتشاف می‌کنیم. معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت بابیان این‌که در دیواندره استان کردستان با اجرای ژئوفیزیک هوایی منابع قابل‌توجهی از ذخایر پنهان کانسار آهن را اکتشاف کردیم، تصریح کرد: امیدواریم که این کانسار آهن بتواند در صنایع معدنی استان استفاده شود و در آنجا موجب رشد تولید و کاهش بیکاری شود. شهیدی افزود: امیدواریم در ادامه طرح پیمایش بتوانیم ذخایر قابل‌توجهی را در استان‌هایی همچون استان قم، مرکزی، اصفهان و

آذربایجان‌غربی اکتشاف کنیم. البته این روی خوش فعالیت‌های اکتشافی در کشور است. اما به اعتراف فعالان حوزه معدن، اکتشاف روی نگران‌کننده‌ای هم دارد که ضعف فعالیت‌های اکتشافی در کشور است. در گزارش امروز صمت نگاهی داریم به دوسر طیف اکتشاف در کشور.

گسترش همکاری با پیشروان اکتشاف

رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی گفت: ایران همکاری‌های گسترده‌ای با کشورهای مختلف در خصوص مسائل زمین‌شناسی و معدن داشته است. به‌طور مثال درحال‌حاضر سازمان زمین‌شناسی تفاهمنامه‌های همکاری در امور زمین‌شناسی و اکتشافی با کشورهایی همچون چین، فرانسه، دانمارک و اتریش امضا کرده است. به گزارش معدن نیوز، علیرضا شهیدی ادامه داد: متاسفانه تحریم ایران توسط وزارت خزانه‌داری امریکا خارج از چارچوب سازمان ملل متحد صورت گرفت که موجب خودداری بسیاری از کشورها در همکاری با ما شد. اما برخی از کشورهای دنیا هم به‌ویژه کشورهای شرقی چون روسیه و چین از آن تبعیت نکرده‌اند. وی افزود: با توجه به کارنامه خوب روسیه در زمین‌شناسی و اکتشاف در نظر داریم تا بخشی از مناطق را از طریق زمین‌شناسان روسیه اکتشاف کنیم. وی گفت: در همکاری ایران و روسیه هیچ سرمایه‌گذاری‌ای نمی‌شود و شرکت روسی در صورت موافقت طرفین به همکاری با ایران خواهد پرداخت.

 وی ادامه داد: با آغاز طرح تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی و امضای تفاهمنامه سه‌جانبه میان سازمان زمین‌شناسی، معاونت معدنی و ایمیدرو مقرر شد در ۴۲۰ سلول یک پنجاه‌هزارم که اولویت اکتشافی داشته، در سه لایه زمین‌شناسی، ژئوشیمی و زمین‌شناسی اقتصادی برداشت‌های میدانی انجام شود. نظر به وسعت این مناطق و محدودیت زمانی سه‌ساله برای برداشت‌های این مناطق (حدود ۲۵۰ هزار کیلومترمربع)، مقرر شد که از کشورهایی که توان مناسب دارند جهت همکاری دعوت به عمل‌اید که خوشبختانه شرکت روسی «روس ژئو» که یکی از بزرگ‌ترین هولدینگ‌های زمین‌شناسی و اکتشافی روسیه است، موافقت خود را اعلام کرد. او تاکید کرد: در این مرحله در صورت نهایی شدن قرارداد نقش شرکت روسی تولید اطلاعات پایه و آموزش کارشناسان ایرانی است.

سابقه همکاری ایران و روسیه

رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی بابیان اینکه همکاری سازمان زمین‌شناسی با روسیه مربوط به امروز نیست، ‌خاطرنشان کرد: سابقه همکاری زمین‌شناسی و اکتشافی با روسیه از سال ۱۳۷۷ وجود داشته است. در تفاهم و توافقنامه دهه هفتاد که به امضای مشترک سازمان و شرکت JSC روسیه رسید زمینه‌های همکاری شامل اکتشاف مواد معدنی، تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی، آنالیز نمونه‌های اکتشافی و ژئوفیزیک بوده است. شهیدی در پاسخ به این سوال که همکاری با روسیه چه مزایایی دارد، خاطرنشان کرد: روسیه در بحث زمین‌شناسی و اکتشافی جزو کشورهای پیشرو است و یادمان نرفته که حتی سازمان زمین‌شناسی در شوروی سابق در اندازه وزارتخانه زمین‌شناسی بوده است‌. وجود نیروهای متخصص و آزمایشگاه‌های شیمی و تعیین سن مطلق دقیق و امکان تولید اطلاعات پایه استاندارد و مستند بخشی از امکانات روسیه است.

جلوگیری از دوباره‌کاری

معاون وزیر صمت با اشاره به رکوردهای به‌دست‌آمده در این زمینه، تصریح‌کرد: امضای تفاهمنامه سه‌جانبه بین ایمیدرو، معاونت معدنی وزارت صمت و سازمان زمین‌شناسی و مجزا شدن وظایف هر یک از آنها، مانع از زمان‌بر شدن و هزینه‌بر شدن کارها شده و از دوباره‌کاری جلوگیری می‌کند. شهیدی در ادامه با اشاره به فعالیت‌های اکتشافی در زمینه عنصر لیتیم، اظهارکرد: اکنون اکتشافات سیستماتیک و نمونه‌برداری‌ها برای این عنصر در اقصی نقاط کشور در حال انجام است، بااین‌حال تاکنون نتوانسته‌ایم سطحی از لیتیم را که برداشت آن اقتصادی باشد اکتشاف کنیم. رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور خاطرنشان ‌کرد: بخش خصوصی در این زمینه ورود کرده و در اقصی نقاط کشور مشغول به فعالیت اکتشافی است.

بزرگ‌ترین چالش اکتشاف ذخایر معدنی

مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، فن‌آوری و بودجه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور گفت: توجه نکردن به ساختارهای قانونی و وظیفه‌ای، بزرگ‌ترین چالش اکتشاف ذخایر معدنی است. به گزارش ایرنا رضا جدیدی مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، فن‌آوری و بودجه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور گفت: در مقوله تولید اطلاعات پایه اکتشافی و استفاده از روش‌های فن‌آور اکتشافی در کشور با چالش جدی در حوزه ساختارشناسی توسط سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان مواجه هستیم، به‌طوری‌که فعالیت‌های اکتشافی با این سیاست هیچ‌گاه همگرا و موثر واقع نمی‌شود و همواره دچار تکرار و اتلاف زمان و منابع در این حوزه خواهیم بود.

اکتشاف جامع و چندلایه

جدیدی با اشاره به تفاوت ساختارهای حاکمیتی با بنگاه‌های توسعه‌ای و بخش خصوصی، خاطرنشان کرد: در حوزه حاکمیت، هدف شناخت توان سرزمینی، اکتشاف جامع چندلایه‌ای و بدون قضاوت اقتصادی است که در همه کشورهای توسعه‌یافته و همچنین طبق قانون در کشور ما بر عهده سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور است. مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، فن‌آوری و بودجه سازمان زمین‌شناسی ادامه داد: بااین‌حال در سال‌های اخیر با نبود نگاه مناسب در حوزه سیاست‌گذاری و تامین منابع مالی و انسانی برای این ساختار دولتی مواجه بوده‌ایم که ادامه این روند تبعات خوبی برای وضعیت تامین مواد اولیه موردنیاز صنایع معدنی نخواهد داشت.

رشد مناسب در حوزه معدنکاری

به گفته جدیدی، هدف بنگاه توسعه‌ای و بخش خصوصی نیز منفعت اقتصادی و اکتشاف موضوعی است که نیازمند وجود اطلاعات پایه مناسب و ریسک معقول است که در این ساختارها نیز طی سالیان اخیر، اتلاف منابع و دوباره‌کاری در حوزه اکتشافات مقدماتی و تولید اطلاعات شاهد بودیم. وی با اشاره به سرمایه‌گذاری محدود دولتی در حوزه تولید اطلاعات پایه زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی در برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، یادآور شد: میزان اعتبارات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور در حوزه مصارف حقوق دولتی معادن که منجر به انجام طرح‌ها و پروژه‌های این سازمان می‌شود، رقمی در حدود ۶۵۰ میلیارد تومان طی ۶ سال از سال ۹۶ تاکنون بوده که تناسبی با ظرفیت‌های کشور در حوزه منابع معدنی و نیازهای اطلاعاتی آن ندارد و در مقایسه با کشورهای دارای ظرفیت معدنی سرمایه‌گذاری ناچیزی به‌حساب می‌آید. جدیدی ابراز امیدواری کرد با شناخت و بهره‌گیری مناسب از ساختارهای قانونی اکتشاف و توجه مناسب به ظرفیت‌های هر یک از آنها، کشور بتواند به رشد مناسبی در حوزه معدنکاری و استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی و اشتغال آن نایل آید.

سخن پایانی

ایران با دارا بودن یک درصد جمعیت دنیا، سهمی ۷ درصدی از منابع معدنی آن را در اختیار دارد؛ این در حالی است که سهم بخش معدن در تولید ناخالص داخلی حدودا۶۵۰۰ همت در سال گذشته، تنها برابر با ۱۹۰ همت بوده است. ارزش خالص تولیدات مواد معدنی در سال ۲۰۲۰ در کشور چین حدودا ۱۸۳.۸ میلیارد دلار، استرالیا ۱۴۳ میلیارد دلار و شیلی حدودا ۴۱ میلیارد دلار و در کشور ما تقریبا ۳.۲ میلیارد دلار بوده است. امید است با رفع موانع اکتشاف و تسهیل فعالیت معدنی به‌زودی کشور به جایگاه شایسته خود در این زمینه دست یابد.