آغاز فصلی جدید در تعاملات بین‌المللی
وزارت امور خارجه حرکت جدیدی را در قالب برگزاری نشست‌های منطقه‌ای "دیپلماسی استانی" آغاز کرده؛ حرکتی که برخی آن را یکی از ابتکارات دولت چهاردهم با هدف گسترش روابط با همسایگان می‌دانند. استان فارس در روزهای گذشته آغازگر و پذیرای اجلاسیه‌ای منطقه‌ای تحت عنوان دیپلماسی اقتصادی با حضور وزیر امور خارجه بود؛ اجلاسیه‌ای که برخی کارشناسان در حوزه توسعه معتقدند این اقدام می‌تواند این استان را به هاب جدید دیپلماسی اقتصادی جنوب کشور و الگویی موفق برای سایر استان‌ها و مناطق کشور تبدیل کند.
در نخستین گامی که دولت برای تحقق این مهم برداشت استان فارس میزبان نخستین اجلاس در شیراز شد؛ این روند قرار است با برگزاری چهار اجلاسیه دیگر در سایر استان‌های کشور ادامه یابد. به گفته وزیر امور خارجه در این گردهمایی‌ها ابعاد مختلف استان‌ها به لحاظ سیاسی، فرهنگی و اقتصادی بررسی خواهد شد که چگونه هر استان کشور ایران با استان‌های همجوار مرزی خود می‌تواند تعاملات مرزی و اقتصادی داشته باشد.
سید عباس عراقچی در روز نخست برگزاری این اجلاسیه هم اعلام کرد که وزارت امور خارجه آماده است تا زمینه‌ساز و تسهیل‌کننده ارتباط میان استان‌ها و شرکای خارجی باشد و از ظرفیت‌های سفارتخانه‌ها برای جذب سرمایه‌گذاری، انتقال فناوری و بازاریابی محصولات استانی بهره گیرد.
رئیس‌کل بانک مرکزی هم در روز نخست این اجلاسیه با نگاهی کارشناسانه به ابعاد اقتصادی و مالی دیپلماسی استانی پرداخت و گفت: تا زمانی که ما ارتباطات بانکی بین‌المللی منسجم و پایدار نداشته باشیم، توسعه تجارت خارجی امکان‌پذیر نیست. محمدرضا فرزین، ضمن اشاره به تحریم‌ها و محدودیت‌های موجود، خواستار طراحی راهکارهایی برای تقویت نظام مالی و پولی با کشورهای همسایه شد.
در این اجلاسیه که استانداران پنج استان فارس، خوزستان، بوشهر، هرمزگان و کهگیلویه و بویراحمد حضور داشتند، ظرفیت‌های اقتصادی، صنعتی و گردشگری هر استان مطرح شد و استانداران خواستار افزایش سقف تسهیلات بانکی، رفع موانع زیست‌محیطی و حمایت جدی از بخش خصوصی برای اجرای پروژه‌های کلان شدند.
استاندار فارس از فرصت فراهم شدن برگزاری این اجلاسیه در شیراز استفاده کرد و از جایگاه ممتاز این استان در تاریخ و جغرافیای سیاسی ایران سخن گفت. حسینعلی امیری در خصوص ظرفیت‌های این استان گفت: ۱۲۰ پروژه سرمایه‌گذاری با حجم هشت هزار و ۸۶۱ میلیون یورو در فارس طراحی شده است.
او دسترسی به خلیج‌فارس، شبکه حمل‌ونقل پیشرفته، معادن غنی و جاذبه‌های گردشگری را از مزیتهای این استان برشمرد و پیشنهاد داد: شیراز به عنوان شهر بین‌المللی معرفی شود.
در روز دوم اجلاسیه چه گذشت؟
در روز دوم و در مراسم اختتامیه این اجلاسیه هم موضوعات مختلفی مطرح و مورد بررسی و تبادل‌نظر قرار گرفت.
معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه در مراسم اختتامیه به اجرای سند تجارت آزاد با کشورهای اتحادیه اوراسیا از پنج‌شنبه گذشته اشاره کرد و گفت: این سند به صادرکنندگان ایرانی اجازه می‌دهد با تعرفه صفر به کشورهای روسیه، بلاروس، قرقیزستان، قزاقستان و ارمنستان صادرات داشته باشند.
سید رسول مهاجر درباره مباحث مطرح شده در این اجلاسیه گفت: یکی از مهم‌ترین این موضوعات توجه به ارزش‌های افزوده هر شهر بود چراکه تمرکز سرمایه‌گذاران خارجی بر جنوب ایران است و کشورهای اروپایی، امریکا، ژاپن و چین توجه ویژه‌ای به این منطقه داشته و دارند که این فرصتی طلایی برای کشور است.
معاون کنسولی، امور مجلس و ایرانیان وزارت امورخارجه هم که در این نشست حضور داشت به نگاه وزیر امور خارجه به مسائل داخلی اشاره کرد و گفت: اگر سیاست خارجی را ادامه سیاست داخلی بدانیم، وزارت امور خارجه باید حضوری پررنگ‌تر در عرصه داخلی داشته باشد.
وحید جلال‌زاده از دفاتر استانی وزارت امور خارجه نیز یاد کرد و گفت: این دفاتر تاکنون مورد غفلت واقع شده‌اند و امیدواریم در دوره جدید، دفاتری فعال و رو به جلو داشته باشیم.
سفیر جمهوری اسلامی ایران در عراق هم در اختتامیه اجلاسیه منطقه‌ای دیپلماسی اقتصادی در شیراز به بیان ظرفیت‌های همکاری میان استان‌های ایران و عراق پرداخت و بر توسعه تولید مشترک، رفع موانع قانونی و بهره‌گیری از مزیتهای منطقه‌ای در راستای افزایش مبادلات اقتصادی دو کشور تأکید کرد.
طبق گزارشی که محمدکاظم آل‌صادق در این مراسم ارائه کرد بیش از سه هزار نوع کالا از ایران به عراق صادر می‌شود، اما در مبادلات مشکلاتی وجود دارد که باید برای آن فکری کرد.
استاندار فارس در روز دوم از برگزاری اجلاسیه، این رویداد را سرآغاز تحولی نوین در پیوند سیاست خارجی با ظرفیت‌های استانی دانست و گفت: برگزاری این اجلاس در شیراز نه‌تنها افتخاری برای استان فارس بود، بلکه آغازگر فصل تازه‌ای از بهره‌گیری از توان استان‌ها در مسیر خنثی‌سازی تحریم‌ها و توسعه تعاملات اقتصادی بین‌المللی است.
تمرکز بر کشورهای همسایه
در روز دوم میزگرد علمی نشست منطقه‌ای با تمرکز بر کشورهای همسایه و نقاط هدف برای تقویت و قاعده‌مندسازی دیپلماسی استانی نیز برگزار شد که در این میزگرد دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد تجاری، صنعتی و ویژه اقتصادی، ضمن تشریح وضعیت موجود مناطق آزاد و ویژه اقتصادی بر ضرورت رفع موانع مالیاتی و احیای مزیتهای قانونی این مناطق تأکید کرد.
و حالا با پایان یافتن این اجلاسیه استان فارس در آغاز مسیری تازه به سوی تعاملات بین‌المللی ایستاده است؛ مسیری که برخی کارشناسان در حوزه اقتصاد آن را حرکتی جدید در جهت پیشرفت جنوب کشور و تبدیل شدن فارس به هاب دیپلماسی اقتصادی جنوب کشور می‌دانند.
تحلیلی درباره برنامه توسعه استان فارس
یک پژوهشگر توسعه اقتصادی معتقد است استان فارس به‌عنوان یکی از قطب‌های مهم اقتصادی و فرهنگی کشور، در حال پیمودن مسیری هوشمندانه برای توسعه پایدار است که شایسته تحسین و حمایت است.
امین عربی در گفت‌وگو با ایرنا افزود: حرکت به سمت توسعه دیپلماسی اقتصادی در شیراز و میزبانی نخستین نشست بزرگ دیپلماسی منطقه‌ای با حضور وزیر امور خارجه و مقامات کلان اقتصادی، نشانگر درک عمیق استاندار فارس از نقش کلیدی استان‌ها در تحولات ملی و بین‌المللی است.
به گفته عربی، این اقدام می‌تواند شیراز و فارس را به هاب جدید دیپلماسی اقتصادی جنوب کشور تبدیل کند.
عضو انجمن اقتصاددانان ایران ادامه داد: نکته مهم دیگر، تعریف الگوی توسعه‌ای به صورت منطقه‌ای و فراتر از مرزهای استانی است که استان فارس را در تعامل و همکاری تنگاتنگ با استان‌های همجوار جنوب همچون بوشهر، هرمزگان، خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد قرار می‌دهد.
او بر این باور است که همگرایی مزیتهای مختلف این استان‌ها از انرژی و کشاورزی تا گردشگری و تجارت دریایی، ظرفیت بی‌نظیری برای شکوفایی منطقه ایجاد خواهد کرد.
عربی گفت: همچنین برنامه‌های راهبردی استاندار فارس، به ویژه در حوزه جذب سرمایه‌گذاری در پروژه‌های انرژی خورشیدی، گامی مؤثر و هماهنگ با نیازهای ملی و منطقه‌ای محسوب می‌شود.
فارس الگویی موفق برای سایر استان‌ها
این پژوهشگر سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه انرژی خورشیدی را به سه دلیل کلیدی واجد اهمیت دانست و افزود: دلیل نخست، مواجهه کشور با ناترازی انرژی است و دلیل دوم، وجود ظرفیت و استعداد طبیعی استان فارس برای بهره‌برداری بهینه از این منابع است و دلیل سوم هم بر ضرورت تنوع‌بخشی به سبد انرژی کشور به منظور حفاظت از محیط‌زیست تأکید دارد.
به گفته او موفقیت این طرح‌ها منوط به تقویت نهادهای فرهنگی و اجتماعی، پشتیبانی از صنعتگران، کشاورزان و تجار بومی، و توسعه سرمایه اجتماعی است و بدون این لایه‌های نرم‌افزاری توسعه، هر برنامه سخت‌افزاری در معرض خطر شکست قرار دارد.
سخن پایانی
آن طور که عضو انجمن اقتصاددانان ایران می‌گوید: برنامه‌های استاندار فارس نه تنها مسیر درست توسعه را انتخاب کرده‌اند، بلکه می‌توانند الگویی موفق برای سایر استان‌ها و مناطق کشور نیز باشند.
بدین‌ترتیب میزبانی فارس از نخستین اجلاسیه منطقه‌ای دیپلماسی اقتصادی به پایان رسید؛ پایانی که می‌تواند آغازگر مسیری برای توسعه و پیشرفت این استان پهناور باشد.
