بیمه فرونشست زمین به‌عنوان یک راهکار مالی برای جبران خسارات ناشی از این پدیده، امکان حمایت از مالکان و سازندگان را فراهم می‌کند. در مناطقی که خطر فرونشست زمین بالا است، مالکان ساختمان‌ها می‌توانند با استفاده از این بیمه، خسارت‌های احتمالی را پوشش دهند و در صورت وقوع فرونشست، هزینه‌های بازسازی را دریافت کنند. این بیمه نه‌تنها از لحاظ مالی اهمیت دارد، بلکه موجب افزایش آگاهی عمومی درباره خطرات ناشی از فرونشست زمین و ضرورت اجرای استانداردهای ایمنی در ساخت‌وساز می‌شود.

با پیشرفت فناوری‌های سنجش از دور، امکان شناسایی مناطق پرخطر با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای فراهم شده است. این داده‌ها می‌توانند تغییرات سطح زمین را در طول زمان بررسی کرده و میزان و سرعت فرونشست را مشخص کنند. بر این اساس، نهادهای دولتی و شرکت‌های بیمه می‌توانند نقشه‌های دقیقی از پهنه‌های فرونشست تهیه کرده و راهکارهای بهینه‌ای برای کاهش خطرات ارائه دهند. بهره‌گیری از این فناوری‌ها به شفافیت بیشتر در تصمیم‌گیری‌های بیمه‌ای و شهرسازی منجر می‌شود و امکان مدیریت بهتر بحران‌های ناشی از فرونشست زمین را فراهم می‌کند.

 

اهمیت بیمه فرونشست در ایمنی زیرساخت‌های شهری

اجرای بیمه فرونشست زمین مزایای متعددی دارد. اولا، این بیمه باعث کاهش فشار مالی بر مالکان و سازندگان در هنگام وقوع خسارت می‌شود و امکان بازسازی سریع‌تر ساختمان‌ها را فراهم می‌کند. ثانیا، شرکت‌های بیمه با تحلیل داده‌های مناطق پرخطر می‌توانند نرخ‌های بیمه را به‌طوردقیق تعیین کرده و میزان ریسک را برای مناطق مختلف مشخص کنند. علاوه بر این، الزام بیمه در مناطق پرخطر می‌تواند به کاهش ساخت‌وساز در این مناطق کمک کند و از ایجاد زیرساخت‌های جدید در محدوده‌های آسیب‌پذیر جلوگیری کند. این روند در نهایت به افزایش ایمنی عمومی و کاهش خسارات ناشی از فرونشست زمین کمک خواهد کرد.

با این حال، اجرای بیمه فرونشست زمین با چالش‌هایی مواجه است. شرکت‌های بیمه باید بررسی کنند که آیا ارائه چنین بیمه‌ای از نظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه است یا خیر. همچنین نیاز به تنظیم قوانین و مقررات دقیق در زمینه بیمه فرونشست وجود دارد تا این طرح بتواند به‌طورموثر اجرا شود. نقش دولت در این زمینه بسیار مهم است، زیرا می‌تواند از طریق ارائه مشوق‌های مالی و تنظیم سیاست‌های نظارتی، شرکت‌های بیمه را به ورود به این حوزه ترغیب کند.

در سال ۱۴۰۰، شورای‌عالی شهرسازی و معماری مصوب کرد که ساخت نهضت ملی مسکن در پهنه‌های فرونشست ممنوع شود. این تصمیم به کاهش بارگذاری‌های ساختمانی در مناطق پرخطر کمک می‌کند و در بلندمدت می‌تواند میزان خسارت‌های ناشی از فرونشست زمین را کاهش دهد. علاوه بر این، دولت می‌تواند با اجرای سیاست‌های کنترل مصرف آب‌های زیرزمینی و توسعه روش‌های مقاوم‌سازی ساختمان‌ها، به کاهش اثرات فرونشست کمک کند.

بیمه فرونشست زمین به‌عنوان یکی از ابزارهای کلیدی در مدیریت بحران‌های شهری، می‌تواند به کاهش خسارت‌های مالی، افزایش آگاهی عمومی و بهبود ایمنی زیرساخت‌ها منجر شود. برای موفقیت این طرح، همکاری میان دولت، شرکت‌های بیمه، نهادهای پژوهشی و متخصصان شهری ضروری است. با حمایت و اجرای سیاست‌های مناسب، این بیمه می‌تواند به یکی از راهکارهای موثر در مدیریت ریسک ناشی از فرونشست زمین تبدیل شود و به توسعه پایدار شهرها کمک کند.

 

بیمه فرونشست زمین؛ راهکاری برای مدیریت ریسک

علی بیت‌اللهی، رئیس بخش زلزله‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: بیمه فرونشست زمین یکی از راهکارهای مهم برای مدیریت ریسک در مناطقی است که تحت‌‎تاثیر این پدیده قرار دارند. این بیمه ساختمان‌هایی را که در زون‌های فرونشست قرار دارند، تحت‌پوشش قرار داده و در صورت وقوع خسارت، جبران مالی را فراهم می‌کند. همچنین، ساختمان‌هایی که هنوز آسیب ندیده‌اند، اما در مناطق پرخطر واقع شده‌اند نیز می‌توانند تحت‌پوشش قرار بگیرند تا در صورت بروز آسیب؛ بیمه، خسارت را جبران کند.

بیت‌اللهی افزود: فرونشست زمین یکی از مشکلات جدی در مدیریت شهری و توسعه زیرساخت‌ها است. این پدیده می‌تواند ناشی از استخراج بی‌رویه آب‌های زیرزمینی، تغییرات اقلیمی، فعالیت‌های عمرانی و ضعف زمین‌شناسی منطقه باشد. در بسیاری از نقاط کشور، این مشکل در حال گسترش بوده و باعث آسیب به ساختمان‌ها، راه‌ها، خطوط لوله و سایر زیرساخت‌ها می‌شود. برای مقابله با این معضل، بررسی دقیق وضعیت مناطق پرخطر و اتخاذ تدابیر مناسب از جمله بیمه ضروری است.

کاربرد نقشه‌های ماهواره‌ای

وی ادامه داد: نقشه‌های ماهواره‌ای امکان شناسایی محدوده‌های در معرض خطر را فراهم کرده‌اند. این داده‌ها به‌ویژه برای تصمیم‌گیری‌های بیمه‌ای و شهرسازی مهم هستند، زیرا می‌توانند مناطق پرخطر را مشخص کرده و به تدوین برنامه‌های پیشگیری کمک کنند. داده‌های ماهواره‌ای قادرند تغییرات سطح زمین را شناسایی کرده و میزان فرونشست را در طول زمان بررسی کنند. براساس این داده‌ها، دولت و نهادهای مربوطه می‌توانند نقشه‌های دقیق پهنه‌های فرونشست را تهیه کرده و مناطقی را که بیشترین خطر را دارند، مشخص کنند.

رئیس بخش زلزله‌شناسی خاطرنشان کرد: اجرای بیمه فرونشست زمین مزایای قابل توجهی دارد. آگاهی از اینکه یک منطقه در پهنه فرونشست قرار دارد، به مالک یا سازنده کمک می‌کند تا با دیدگاهی جامع‌تر تصمیم به ساخت یا عدم‌ساخت بگیرد. همچنین، الزام بیمه برای ساخت‌وساز در این مناطق می‌تواند یک عامل بازدارنده باشد و هزینه‌های احتمالی خسارت را کاهش دهد. علاوه بر این، در صورت وقوع خسارت، مالک یا سازنده می‌تواند از بیمه برای جبران هزینه‌های وارده استفاده کند که این امر به کاهش فشار مالی بر افراد و سازمان‌ها کمک می‌کند. 

بیمه فرونشست زمین نه‌تنها موجب افزایش آگاهی عمومی درباره خطرات ناشی از فرونشست می‌شود، بلکه زمینه‌ساز مدیریت بهتر ریسک در ساخت‌وساز خواهد شد. با الزام بیمه در مناطق پرخطر، سازندگان ملزم به رعایت استانداردهای مهندسی مقاوم‌سازی خواهند شد که موجب کاهش آسیب‌های ساختمانی در آینده می‌شود. همچنین، این بیمه می‌تواند به شرکت‌های بیمه در تدوین برنامه‌های جامع ارزیابی و پوشش خسارت کمک کند و در نتیجه، نظام بیمه‌ای کشور را تقویت کند. حمایت از این طرح علاوه بر ایجاد امنیت مالی، موجب افزایش کیفیت ساخت‌وساز، توسعه پایدار شهری و کاهش هزینه‌های ناشی از بحران‌های محیطی خواهد شد.

چالش‌های اجرای بیمه فرونشست

وی توضیح داد: از آنجا که این مسئله جنبه‌های مالی قابل‌توجهی دارد، شرکت‌های بیمه باید ارزیابی کنند که آیا ورود به این حوزه از نظر اقتصادی توجیه‌پذیر است یا خیر. هر شرکت بیمه قبل از ارائه پوشش برای خسارات ناشی از فرونشست زمین، نیاز دارد تا مطالعات دقیق و تحلیل‌های مالی انجام دهد تا میزان ریسک، هزینه‌های پرداختی و سود احتمالی را بررسی کند. اگر این طرح از لحاظ اقتصادی پایدار باشد و امکان مدیریت ریسک به شکل کارآمد فراهم شود، احتمال استقبال شرکت‌های بیمه از آن افزایش می‌یابد.

بیت‌اللهی ادامه داد: علاوه بر این، در قانون مدیریت بحران نیز لازم است تدابیر موثرتری برای بیمه حوادث مرتبط با فرونشست زمین در نظر گرفته شود. در مناطقی که در پهنه‌های فرونشست قرار دارند، ضروری است ملاحظات خاصی برای کاهش خسارت‌ها پیش‌بینی و آسیب‌های جدی به ساختمان‌ها و زیرساخت‌ها جلوگیری شود. در این راستا، ایجاد مقررات دقیق‌تر در زمینه بیمه حوادث، ارائه مشوق‌های مالی به مالکان و سازندگان و نظارت بر فرآیند ساخت‌وساز می‌تواند تاثیر بسزایی در کاهش خسارت‌ها داشته باشد.

اجرای این بیمه علاوه بر حمایت از مالکان و سازندگان، به کاهش فشار مالی دولت در زمان وقوع بحران نیز کمک خواهد کرد. باوجود اینکه پرداخت خسارت از سوی بیمه، در ابتدا نیازمند سرمایه‌گذاری و تامین مالی است، اما در بلندمدت باعث کاهش هزینه‌های ناشی از بازسازی و جبران خسارت می‌شود. بنابراین، تعریف سازکارهای بیمه‌ای مناسب و همکاری بین دولت، بخش خصوصی و شرکت‌های بیمه، می‌تواند به اجرای موفقیت‌آمیز این طرح و افزایش ضریب ایمنی مناطق پرخطر منجر شود.

بیت‌اللهی اذعان داشت: در کنار این موارد، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، نظیر تحلیل داده‌های ماهواره‌ای و سنجش دقیق میزان فرونشست، می‌تواند به بهینه‌سازی مدیریت ریسک و بیمه کمک کند. داده‌های حاصل از این فناوری‌ها امکان تعیین دقیق‌تر نرخ بیمه و میزان خطر را برای مناطق مختلف فراهم می‌سازد. همچنین، در کنار طرح‌های بیمه‌ای، اجرای سیاست‌های کنترل مصرف آب‌های زیرزمینی و توسعه روش‌های ساخت مقاوم نیز می‌تواند به کاهش اثرات فرونشست کمک کند. در مجموع، اجرای بیمه فرونشست زمین علاوه بر ایجاد آرامش‌خاطر برای مالکان و سازندگان، به مدیریت بهتر بحران‌های ناشی از فرونشست کمک می‌کند. این طرح اگر به‌شکل علمی و اقتصادی بررسی شود، می‌تواند به کاهش خسارت‌ها، حمایت از سرمایه‌گذاری‌های ساختمانی و ایجاد زیرساخت‌های مقاوم‌تر در برابر این پدیده منجر شود.

نقش دولت و شورای‌عالی شهرسازی

 بیت‌اللهی همچنین عنوان کرد: در سال ۱۴۰۰، شورای‌عالی شهرسازی و معماری مصوب کرد که ساخت نهضت ملی مسکن در پهنه‌های فرونشست ممنوع باشد. این تصمیم به‌منظور جلوگیری از تشدید آسیب‌های ناشی از فرونشست اتخاذ شد و هدف آن کاهش بارگذاری‌های ساختمانی در مناطق پرخطر است. با اجرای این مصوبه، روند ساخت‌وساز در مناطقی که ظرفیت فرونشست بالایی دارند، محدود شده و از افزایش خسارت‌های احتمالی در آینده جلوگیری خواهد شد. این اقدام می‌تواند در بلندمدت به حفظ ایمنی ساختمان‌ها و زیرساخت‌های شهری کمک کند و مانع از ایجاد بحران‌های گسترده در مناطق حساس شود.

علاوه بر این، دولت می‌تواند نقش مهمی در کاهش سرعت فرونشست زمین ایفا کند. اجرای سیاست‌های کنترلی بر مصرف آب‌های زیرزمینی، استفاده از روش‌های نوین مهندسی برای تقویت خاک و ارتقای استانداردهای ساخت‌وساز، از جمله اقداماتی است که در این راستا می‌تواند موثر باشد. همچنین، مطالعات تحقیقاتی و بررسی‌های علمی، همراه با نظارت‌های دقیق بر اجرای پروژه‌های شهری، می‌توانند شناخت بیشتری از این پدیده ارائه داده و به تدوین راهکارهای عملی برای مقابله با آن کمک کنند. با همکاری دولت، نهادهای اجرایی و متخصصان، می‌توان اثرات منفی فرونشست زمین را کاهش داد و به توسعه پایدار شهری دست یافت.

وی در پایان گفت: بیمه فرونشست زمین می‌تواند به‌عنوان یکی از ابزارهای کلیدی در مدیریت بحران و کاهش خسارت‌های ناشی از این پدیده مورد استفاده قرار گیرد. اگر این طرح به‌طور گسترده اجرا شود، می‌تواند به کاهش آسیب‌های مالی، افزایش آگاهی عمومی و بهبود ایمنی زیرساخت‌های شهری منجر شود. باتوجه به رشد شهرنشینی و افزایش ساخت‌وساز، بررسی و اجرای بیمه فرونشست زمین باید به یکی از اولویت‌های مدیریت شهری و دولتی تبدیل شود. همکاری نهادهای دولتی، بیمه‌گذاران و متخصصان برای موفقیت این طرح ضروری است تا این بیمه به‌عنوان یک ابزار موثر در مدیریت بحران و کاهش خسارت‌های طبیعی شناخته شود.

 

سخن پایانی

بیمه فرونشست زمین به‌عنوان یک ابزار کلیدی در کاهش خسارت‌های ناشی از این پدیده، می‌تواند نقش مهمی در مدیریت بحران‌های شهری ایفا کند. باتوجه به افزایش موارد فرونشست در کشور، اجرای این بیمه نه‌تنها به جبران خسارت‌های وارده کمک می‌کند، بلکه زمینه‌ساز افزایش آگاهی عمومی و بهبود ایمنی در زیرساخت‌های شهری خواهد شد. اگرچه اجرای این طرح با چالش‌هایی مواجه است، اما با تدوین قوانین مناسب و همکاری بین دولت، بخش خصوصی و شرکت‌های بیمه، می‌توان این چالش‌ها را مدیریت کرد.

فرونشست زمین، تهدیدی جدی برای توسعه پایدار است و بی‌توجهی به آن می‌تواند هزینه‌های سنگینی بر اقتصاد و زندگی شهروندان تحمیل کند. در این راستا، نقش دولت در تنظیم مقررات، ارائه مشوق‌های مالی و نظارت بر اجرای بیمه، بسیار حیاتی است. همچنین، استفاده از فناوری‌های نوین مانند داده‌های ماهواره‌ای برای پایش تغییرات زمین و تعیین میزان خطر، می‌تواند به بهینه‌سازی مدیریت ریسک کمک کند.

در نهایت، اجرای موفق بیمه فرونشست زمین، مستلزم مشارکت فعال تمامی ذی‌نفعان است. با ایجاد یک ساختار بیمه‌ای کارآمد، می‌توان از بروز خسارت‌های عمده جلوگیری و به افزایش امنیت ساختمان‌ها و زیرساخت‌های شهری کمک کرد. این اقدام نه‌تنها موجب حمایت از مالکان و سازندگان می‌شود، بلکه در بلندمدت به توسعه‌ای پایدار و ایمن در شهرهای کشور منجر خواهد شد.