روند دوباره قطعی برق از اواسط آذرماه سال جاری شروع شد. صنایع متعدد از اواسط آذرماه سال جاری، درگیر قطعی‌های دو تا سه روزه برق بوده‌اند. موضوعی که اعتراض بسیاری از صنعت‌گران را برانگیخت و موج دوباره استیصال را به صنعت بازگرداند.

صنعت‌گران بارها از معایب و ضررهای قطعی‌های مکرر برق در صنایع سخن به میان آورده‌اند، اما گویا گوش شنوایی وجود ندارد. تا جایی که عده‌ای فریادهای آن‌ها را بزرگ‌نمایی قلمداد می‌کنند و درخواست دارند که هیاهویی توسط صنعت‌گران در رسانه‌ها صورت نگیرد. اما بار دیگر آمار گواهی بر کاهش سود صنایع به دنبال قطعی‌های برق است.

مرکز پژوهش‌های مجلس گزارش شاخص تولید بخش صنعت برای دی ماه سال جاری را منتشر کرده است. مطابق داده‌های این گزارش، شاخص تولید بخش صنعت نسبت به ماه آذر با کاهش 5.4 درصدی و نسبت به مدت مشابه سال قبل با کاهش 7.6 درصدی روبه‌رو شده است.

کاهش 7.6 درصدی شاخص تولید بخش صنعت در دی ماه

شاخص تولید بخش صنعت به دلیل تاثیر نوسان‌های سطح فعالیت صنعت بر بخش‌های دیگر اقتصاد، به‌عنوان یک شاخص مهم اقتصادی کوتاه‌مدت مورد استفاده قرار می‌گیرد. مرکز پژوهش‌های مجلس به‌صورت ماهانه شاخص تولید، فروش و قیمت شرکت‌های صنعتی بورسی را محاسبه می‌کند.

آن طور که مرکز پژوهش‌های مجلس گزارش داده، اهمیت این شاخص به‌روز، برای اقتصاد ایران که تحولات زیادی دارد، بسیار زیاد است. چرا که بازخورد شوک‌های وارده به اقتصاد ایران و واکنش‌های سیاست‌گذاران باید در زمان‌هایی کمتر از فصل مورد رصد قرار گیرد؛ این در حالی است که آمار رسمی بخش حقیقی به‌صورت فصلی و با تاخیر ارائه می‌شود.

طی دی ماه سال 1403، شاخص تولید بخش صنعت مبتنی بر شرکت‌های صنعتی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل با کاهش 7.6 درصدی و نسبت به ماه قبل با کاهش 5.4 درصدی مواجه شده است. در این ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل، رشته فعالیت‌های «محصولات فلزی به جز ماشین‌آلات و تجهیزات»، «سایر کانی غیرفلزی» و «کاشی و سرامیک» بیشترین سهم را در کاهش شاخص تولید داشته‌اند.

همچنین طی دی‌ماه نسبت به ماه قبل، رشته‌فعالیت‌های «خودرو و قطعات»، «کک و پالایش» و «دارو» افزایش در شاخص تولید و رشته‌فعالیت‌های «سایر کانی غیرفلزی»، «فلزات پایه» و «کاشی و سرامیک» بیشترین سهم در کاهش شاخص تولید را داشته‌اند.

کاهش شاخص فروش بخش صنعت و معدن

شاخص فروش بخش صنعت مبتنی بر شرکت‌های صنعتی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل با کاهش 1.4 درصدی و نسبت به ماه قبل با کاهش 3.9 درصدی مواجه شده است.

در این ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل، تنها چهار رشته‌فعالیت افزایش در شاخص فروش و 11 رشته‌فعالیت کاهش در شاخص فروش داشته‌اند. رشته‌فعالیت‌های «تجهیزات برقی»، «لاستیک و پلاستیک» و «کاشی و سرامیک» بیشترین سهم را در افزایش شاخص فروش و رشته‌فعالیت‌های «خودرو و قطعات»، «سایر کانی غیر فلزی» و «چوب و کاغذ» بیشترین سهم را در کاهش شاخص فروش داشته‌اند.

همچنین شاخص فروش شرکت‌های معدنی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل با کاهش 24.6 درصدی و نسبت به ماه قبل با افزایش 7.4 درصدی مواجه شده است.

عامل اصلی کاهش تولید؛ قطعی‌های مکرر برق

شرکت توزیع برق استان‌ها در 19 آذرماه سال جاری به واحدهای شهرک‌های صنعتی اعلام کرد که قرار است دو روز در هفته از 10 صبح تا 10 شب برق این واحدها قطع شود. از آن زمان تاکنون شهرک‌های صنعتی هر هفته قطعی‌های مکرر برق را تجربه کرده‌اند.

این تصمیم که به دنبال کمبود برق در کشور گرفته شد، مشکلات متعددی برای صنعت‌گران به وجود آورد. صنایع که هرساله در فصول سرد سال با قطعی مکرر گاز و در فصول گرم سال با قطعی مکرر برق روبه‌رو بودند، امسال قطعی برق و گاز را توامان تجربه کرده‌اند.

قطعی برق باعث توقف خطوط تولید و ضرر و زیان مالی و کاهش بهره‌وری منجر می‌شود. قطعی برق تاکنون به تجهیزات تولیدی آسیب رسانده و هزینه‌های تعمیر و نگهداری را افزایش داده است. از سوی دیگر، قطعی‌های مکرر برق صنایع را به استفاده از موتور برق و ژنراتور به عنوان منبع جایگزین تامین برق ملزم می‌کند؛ موضوعی که خود به افزایش هزینه‌های صنایع منجر می‎‌شود.

لازم به ذکر است که قطعی برق ممکن است باعث تاخیر در تحویل سفارشات و از دست دادن مشتریان شود. همچنین قطعی‌های غیرمنتظره برنامه‌ریزی تولید و مدیریت منابع را مختل می‌کند.

موارد بیان‌شده، تنها برخی از مشکلات صنایع است که تاکنون به دلیل قطعی‌های برق به‌وجود آمده است. حال با توجه به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، صنایع بار دیگر کاهش رشد را تجربه کرده‌اند.

با این اوصاف، آیا می‌توان انتظار داشت که رشد هشت درصدی هدف‌گذاری‌شده در برنامه هفتم توسعه، در سایه کمبود انرژی در کشور رقم بخورد؟