صنعت دارو و داروسازی دومین صنعت سودآور و آینده‌محور جهان بدون در نظر گرفتن حوزه IT، پس از صنعت نفت، گاز و پتروشیمی محسوب می‌شود و در ایران نیز این صنعت از ظرفیت‌های بسیار زیادی برخوردار است.

شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در این حوزه با استفاده از نیروی متخصص داخلی، تاکنون توانسته‌اند محصولات ایران‌ساخت بسیاری تولید کنند و مانع از خروج ارز و وابستگی به واردات شوند. کالا و خدمات حوزه فناوری شامل تولید مواد اولیه سنتتیک دارویی و مکمل، فرمولاسیون‌های پیشرفته دارویی، مکمل‌ها و آرایشی بهداشتی، دارو، فرآورده‌ها و خدمات‌زیستی و تشخیصی و دارو‌های گیاهی می‌شود.تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در تولید دارو و فرآورده‌های پیشرفته حوزه تشخیص و درمان رو به افزایش است، این حوزه در توسعه صنعت سلامت کشور نقش مهمی دارد. فعالیت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان در این حوزه تاکنون باعث دستیابی به دستاورد‌های مهم، رشد و توسعه شده است. پیش از شکل‌گیری زیست‌بوم فناوری و نوآوری و اعتماد به توانمندی متخصصان داخلی، تامین بسیاری از اقلام موردنیاز کشور با مشکلات و چالش‌های فراوان روبه‌رو بود، اما چند سالی است که به‌همت توانمندی‌های داخلی، نیاز‌ها در تولید دارو و فرآورده‌های پیشرفته حوزه تشخیص و درمان به‌شکلی بومی و تخصصی پاسخ داده می‌شود.

با توجه به اینکه محوریت شعار امسال به دانش‌بنیان‌ها اختصاص دارد، انتظار می‌رود معضلاتی که در زمینه کسب‌وکار، بازار و قاچاق کالا وجود دارد و تاکنون شرکت‌های دانش‌بنیان با آن دست‌وپنجه نرم می‌کردند، رفع شود. یکی از این معضلات، واردات مواد اولیه است که تاکنون گریبان شرکت‌های دانش‌بنیان را گرفته و در این زمینه نیازمند همکاری‌هایی از سوی نهادهای داخلی و دولتی هستیم تا در فضایی فراخ‌تر و آزادانه‌تر کالا و محصول تولید کنیم، همچنین این همکاری می‌تواند مسیر دسترسی دانش‌بنیان‌ها را به فضای آکادمیک و دانشگاه‌ها یا حتی کنگره‌های بین‌المللی هموارتر کند؛ در چند سال اخیر حمایت درخوری در این زمینه‌ها از شرکت‌های دانش‌بنیان نشده است.

اما کمک بزرگ‌تر زمانی انجام می‌شود که جلوی قاچاق کالای خارجی به داخل گرفته شود، آن هم در شرایطی که نمونه آن کالا در داخل تولید می‌شود. البته به‌‌شرطی که نیاز جامعه با خطر مواجه نشود. اینکه یک شرکت دانش‌بنیان با هزینه‌های بالای خرید مواد اولیه و تولید، محصولی را تولید ‌کند و در همین راستا کالاهای خارجی با قیمتی کمتر وارد کشور شود، اما با قیمتی بسیار بالاتر به‌فروش برسد، نه به سود شرکت‌های دانش‌بنیان است و نه به سود مصرف‌کننده. لازم به‌توضیح است که رقبای داخلی هیچ آسیبی به بدنه تولیدات داخلی نمی‌زنند و کمابیش شرکت‌های دانش‌بنیان‌ موافق رقابت با رقیبان داخلی هستند.

انتظار تخصیص ارز از سوی دولت نیست، اما خواهان حمایت‌های دولتی در زمینه جلوگیری از کالای قاچاق به کشور در شرایطی که مشابه باکیفیت آن وجود دارد، هستیم. در این رقابت، شرکت‌های دانش‌بنیان همیشه بازنده بازی با مافیا هستند که علت این امر به سلیقه و انتخاب مصرف‌کننده هم برمی‌گردد، چرا که بازار مصرف تمایل شدیدی به خرید محصولات خارجی دارد؛ به‌عبارت دیگر مردم در بیشتر موارد خواهان خرید کالاهای خارجی هستند تا تولیدات داخلی.

شرکت‌های معتبری در کشورهای بزرگ دنیا وجود دارند که می‌توانند از محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان ایران استفاده و خریداری کنند، اما هنوز کانال صادراتی استانداری میان این شرکت‌ها با همتایان‌شان در داخل برقرار نشده است. اگر هم تاکنون ارتباطی شکل گرفته است، همکاری خارج از کانال‌های رسمی بوده است. در واقع تعاملات شرکت‌های دانش‌بنیان در امر صادرات با شرکت‌های خارجی به‌واسطه رایزن‌های اقتصادی انجام نمی‌شود. گفتنی است، فردی به‌عنوان رایزن اقتصادی بین ایران و کشورهای دیگر وظیفه دارد که چنین ارتباطی را برقرار کند، در حالی که در بیشتر موارد وقتی با دیگر ارتباط‌دهنده‌ها همکاری کردیم، شاهد برخی کارشکنی‌ها بودیم. به‌عبارت دیگر بیشتر این افراد محصول یا کالای یک شرکت دانش‌بنیان را به قیمتی ارزان خریداری می‌کنند، اما به نرخ چندبرابری به شرکت خارجی می‌فروشند. در نهایت به‌جایی رسیده‌ایم که دلالی تا بطن شرکت‌های دانش‌بنیان هم رسوخ کرده و دست روی اقتصاد دانش‌بنیان گذاشته است. در نهایت من معتقدم وارد کردن محصولات و تجهیزات‌پزشکی که نمونه دقیق آن در کشور تولید می‌شود، تنها وابسته به کانال‌های پشت‌پرده است که می‌توانند به عناوین مختلف ارز دریافت کنند.

همچنین فارغ‌التحصیلان زیادی وجود دارند که در زمینه‌های مختلف پزشکی در مقطع دکترا فعالیت می‌کنند، اما هیچ‌کدام به شرکت‌های دانش‌بنیان متصل نمی‌‍‌شوند، در عمل این مشکل در زمینه نیروی انسانی پررنگ‌تر می‌شود، در واقع زمانی که نیاز به ایده داریم، نیازمند ایده‌‎های افرادی هستیم که خلاق و جوان هستند. جذب ایده می‌تواند دانش‌بنیان‌ها را در محصولاتی که مواد اولیه آنها در کشور تولید می‌شود، اما هنوز ایده برای شکل‌گیری محصول وجود ندارد، کمک شایانی کند.