در بازار است که موضوع مقایسه، توان خرید و ترجیح مصرف‌کنندگان درباره لوازم خانگی خارجی مطرح می‌شود؛ بنابراین شاید بد نباشد که برای یافتن پاسخ‌های میدانی‌‌تر درباره تاثیر ممنوعیت واردات لوازم خانگی، این موضوع در گفت‌وگو با فعالان و دست‌اندرکاران بازار سنجیده شود. 

در گزارش این شماره روزنامه صمت نقش ممنوعیت واردات لوازم خانگی در بازار در گفت‌وگو با فعالان این حوزه مورد بررسی قرار گرفته‌ است. با ما در ‌این گزارش همراه باشید: 

نظارت به اندازه ممنوعیت اهمیت دارد

اکبر پازوکی- رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی: در گام نخست درباره این ممنوعیت باید گفت ما نیز صددرصد با موضوع حمایت از کالای تولید داخل موافقیم و باور داریم تولید در این عرصه از نظر کمیت و کیفیت باید به اندازه‌ای باشد که کشور به واردات لوازم خانگی نیاز نداشته باشد.

البته اگر این پرسش در سال ۱۳۹۶ مطرح می‌شد که آیا با ممنوعیت واردات لوازم خانگی به کشور موافقید یا خیر؟ قطعا جواب ما منفی بود، زیرا در آن دوره خلأ محسوسی در تولید داخلی وجود داشت که بدون حضور برندهای خارجی قابل رفع نبود، اما این شکاف و کمبود ظرف این مدت، روزبه‌روز کمتر شد و بازار را در شرایطی قرار داد که می‌توانیم خلأ بسیاری از کالاهای خارجی را با کالاهای داخلی برطرف کنیم. طی این مدت در تولید محصولاتی مانند ماشین لباسشویی، یخچال و فریزر و ال‌ای‌دی به توانایی‌هایی رسیده‌ایم که کالاهای تولید داخل می‌تواند به‌تدریج جایگزین نمونه‌های خارجی آن شود.

پس ممنوعیت واردات می‌تواند در حمایت از تولید داخل مفید باشد، اما در عین حال این پرسش مطرح می‌شود که در این ممنوعیت واردات، آیا تولیدکننده می‌تواند ضمانت دهد که خلائی از نظر موجودی کالا در بازارها به‌وجود نیاید؟! همچنین باید به این نکته توجه داشت که قیمت‌گذاری در این شرایط به چه شکل خواهد بود؟! و جدا از این موارد آیا کیفیت کالای تولید داخل می‌تواند انتظار مصرف‌کنندگان را برآورده کند؟! حقیقت این است که اگر رقابت در حوزه‌های مختلف وجود نداشته‌ باشد، انحصار ایجاد خواهد شد و این انحصار باعث ایجاد فسادی می‌شود که دامن اقتصاد کشور را می‌گیرد. 

جدا از این موارد امروز شاهدیم که هیچ کارخانه تولیدکننده لوازم خانگی آنالیز قیمت‌های خود را به مراجع ذی‌صلاح در سازمان صنعت، معدن و تجارت اعلام نمی‌کند که این موضوع نیز می‌تواند شفاف‌سازی‌ها در مسیر تولید را تحت تاثیر قرار دهد. علاوه بر آنچه گفته شد طرح این پرسش‌ها نیز لازم است که امروز اگر تولیدکننده ما توانایی تولید دارد، چرا محصولات او در سطح عمومی بازار وجود ندارد؟ و چرا برخی تولید‌کنندگان به‌جای عرضه محصول به بازار، خود اقدام به فروش کالا می‌کنند؟! هر وقت در این باره از این تولیدکنندگان سوال می‌شود، پاسخ می‌دهند این اقدام در راستای رفاه بیشتر حال مصرف‌کننده انجام می‌شود؛ اما آیا واقعیت همین است؟! خیر؛ در واقع این تولیدکنندگان با این ترفند میزان تولید و قیمت‌های خود را مخفی نگه می‌دارند و قیمت‌گذاری و نبض بازار را به‌دست می‌گیرند. با این شرایط میزان کاهش یا افزایش تولید و عرضه محصولات مختلف در این حوزه و در پی آن تعیین نرخ به‌دست خود تولیدکننده است و مصرف‌کننده نیز حق انتخاب دیگری ندارد.

پس هنگام اینکه از تولید ملی حمایت می‌کنیم و بازار را به سمت عرضه کالاهای تولید داخل می‌بریم، باید نظارت‌های لازم را نیز در سطح تولید افزایش دهیم. باتوجه به این موارد باید تمرکز دست‌اندرکاران و سیاست‌گذاران حوزه لوازم خانگی بر این موضوع باشد که همزمان با اعمال محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های وارداتی، نظارت نهادهای دست‌اندرکار بر قیمت‌گذاری‌ در سطح تولید نیز به‌شکل جدی‌تری صورت پذیرد؛ در غیر این صورت تمام فشارها بر دوش فروشندگان می‌افتد که نه نقشی در واردات داشته‌ و نه در نرخ تمام‌شده تولید مسئول بوده‌اند و تنها سود قانونی و مشخص خود را دارند؛ سودی که همین امروز نیز نمی‌توانند به‌دلیل رقابت‌های صنفی به آن برسند.

هدف ما از حمایت از تولید داخلی در حوزه لوازم خانگی باید حمایتی مبتنی بر افزایش قدرت تولید با هدف‌هایی بیشتر از تولید داخلی باشد و بازارهای خارجی را مد نظر قرار دهد؛ نه اینکه تنها عاملی برای ایجاد انحصار در بازارهای داخلی و سودجویی از مصرف‌کنندگان باشد.

نظر مصرف‌کننده تعیین‌کننده است

اسماعیل بازارچی - دبیر سابق انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی: حقیقت این است که فعالان بازار ترجیح می‌دهند ظرفیت‌های لوازم خانگی داخلی در حدی باشد که مصرف‌کنندگان، این کالا را به کالای خارجی ترجیح دهند. این اولویت‌گذاری که معمولا بر مبنای نرخ یا کیفیت است، می‌تواند نظر خریدار را به‌سوی کالای ایرانی جلب می‌کند. باید توجه داشت که در هر حال، تقاضای خریدار است که مسیر بازار را شکل می‌دهد. اگر لوازم خانگی داخلی نتوانند نظر مصرف‌کنندگان را جلب کنند، باز هم نمی‌توانیم شاهد رونق بازار تولیدات داخلی باشیم.

در واقع ما نمی‌توانیم به این شکل در بازار نظر خریداران را تغییر دهیم و در صورت ممنوعیت‌های قانونی نیز به‌دلیل وجود تقاضای مصرف‌کننده، پای کالای قاچاق به بازار باز می‌شود که کنترل آن نیز دشوارتر از حالت عادی است. بنابراین به‌نظر من اگر قرار است لوازم خانگی خارجی از بازار داخلی حذف شوند که اقدام خوبی در جهت حمایت از تولید ملی است، باید همزمان موضوع کنترل نرخ لوازم خانگی داخلی و افزایش کیفیت آنها نیز مورد توجه قرار گیرد تا علاوه بر رکود بازار تولیدات داخلی، با رونق خرید و فروش لوازم خانگی قاچاق نیز روبه‌رو نشویم. حمایت از تولید ملی زمانی می‌تواند ثمربخش باشد که تولیدکنندگان نیز با استفاده درست از فرصت موجود، با افزایش تولید، ارتقای کیفیت و در عین حال کاهش نرخ رضایت مصرف‌کننده را جلب کنند؛ بنابراین وضعیت موجود تنها زمانی به نفع تولید داخل خواهد بود که لوازم خانگی تولید داخلی در بازارها حرفی برای گفتن و توانی برای رقابت با سایر کالاها داشته باشند.

سخن پایانی...

کارشناسان و فعالان بازار لوازم خانگی همگی بر این موضوع اتفاق نظر دارند که تولید داخلی زمانی می‌تواند در بازارهای ما نقش اول را ایفا کند که از در شاخص‌های موردنظر مصرف‌کنندگان نیز دارای استانداردهای قابل قبول باشد؛ بنابراین ما نمی‌توانیم به‌عنوان تولیدکننده بنشینیم و به اقدامات حکومتی برای حمایت از تولید چشم بدوزیم و خود برای این کار قدم از قدم برنداریم. در هر حال بازارهای داخلی علاوه بر مسیر قانونی واردات، با روزنه‌های غیرقانونی قاچاق، ته‌لنجی، کوله‌بری و... مواجهند که اگر نرخ و کیفیت کالای تولید داخل در مقایسه با نمونه‌های خارجی ارجحیتی را ایجاد نکند، خریداران به این کانال‌ها کشیده خواهند شد.