پروانه‌های کسب جدید یک فایل الکترونیک حاوی شناسه یکتا و با گوشی‌های هوشمند به‌صورت ۲۴ساعته قابل‌استعلام هستند. مطابق قانون، همه ادارات و ماموران حکومتی فقط همین یک فایل و شناسه یکتا را به‌عنوان مجوز یا پروانه کسب می‌شناسند و حق ندارند غیر از شناسه یکتا، پروانه کسب کاغذی را به‌عنوان جواز مطالبه کنند و افراد بدون مجوز جدید شناسه یکتا، در نظام جدید مالیاتی دچار مشکل می‌شوند. شناسه یکتای مجوزها به سازمان مالیاتی متصل است و در آینده نزدیک به حساب‌های تجاری بانک‌ها هم متصل می‌شود و هر صاحب کسب‌وکاری که شناسه یکتا نداشته باشد، هم با مشکل مالیاتی روبه‌رو و هم در عملیات بانکی دچار محدودیت می‌شود.

باوجود موارد یادشده بسیاری از اصناف جواز کسب کاغذی را اعتباری برای خود و واحد صنفی‌شان می‌دانند و میلی به چسباندن بارکد در کنجی از واحد صنفی ندارند.  حال باید دید دیدگاه فعالان حوزه اصناف نسبت به حذف مجوزها و پروانه‌های کسب‌وکار چیست؟

خداحافظی با مجوز‌های کاغذی

بهمن سال ۱۴۰۲ امیر سیاح، رئیس مرکز بهبود محیط کسب‌وکار گفت: قانون 2 سال مهلت داده که همه مجوزهای کاغذی در سطح کشور به الکترونیکی تبدیل شود و بر این اساس همه خدمات به فعالان اقتصادی از سال آینده با شناسه الکترونیک یکتا ارائه می‌شود. بیش از یک میلیون واحد صنفی زیرزمینی در کشور وجود دارد که در اینستاگرام، سایت‌های مختلف و مغازه‌ها بدون مجوز فعالیت اقتصادی می‌کنند که آنها نیز برای ادامه فعالیت خود و دریافت خدمات دولتی باید از سال آینده شناسه یکتا دریافت کنند. الکترونیکی شدن جواز کسب فواید و مزیت‌های بسیاری برای جامعه و اقتصاد کشور دارد که در ذیل به برخی از آنها اشاره شده است:

رفع بروکراسی و پاسخگویی سریع به مردم

در مجوزهای کاغذی و فیزیکی، درخواست‌دهنده مجبور است برای دریافت مجوز مراحل بسیاری را طی کند و برای طی شدن این مراحل باید چندین مرتبه در سازمان‌ها و ادارات مختلف حضور یابد و در انتظار تایید و طی شدن این مراحل باشد.

در حالی که با الکترونیکی شدن این مجوزها تمامی مراحل لازم، زمان، شرایط و مدارک موردنیاز برای دریافت مرحله به مرحله مجوز توضیح داده شده و به‌صورت سیستمی موردبررسی قرار می‌گیرد که خود نقش مهمی در کوتاه شدن فرآیند دریافت مجوز و همچنین کاهش بروکراسی دارد.

از بین رفتن فساد اداری

در صدور مجوزهای الکترونیکی، دیگر خبری از امضاهای طلایی نیست. در مراجعه حضوری برای دریافت مجوزهای فیزیکی، مشکلات متعددی وجود دارد. در برخی موارد، درخواست‌کننده مجوز ممکن است برای دریافت تایید و طی شدن روند اخذ مجوز خود اقدام به پیشنهاد رشوه یا حتی مجبور به پرداخت وجوه غیرقانونی باشد، اما همان‌طور که گفته شد در صدور مجوز الکترونیکی دیگر هیچ یک از این معضلات وجود ندارد و در مراحلی که مشکل تایید الکترونیکی وجود داشته باشد، متقاضی به‌روشنی می‌تواند موانع و دلایل عدم تایید را مشاهده و برای رفع آن اقدام کند.

کوتاه کردن دست انحصارگران

برخی از تجار در هر صنفی تمایل دارند انحصار آن صنف یا بخشی از آن در اختیار خودشان بماند که در این شرایط، فضا و بستر مناسب برای ورود افراد بیشتر به این اصناف فراهم نمی‌شود، زیرا بی‌شک با ورود افراد و کسبه بیشتری به هر صنف، انحصار در آن صنف کمتر می‌شود و یکی از معضلات دریافت مجوز فیزیکی این است که ممکن است انحصارگران با لابی‌های خود شرایط دریافت و صدور مجوزهای بیشتر را محدود کنند.

یکی دیگر از مزیت‌های صدور مجوز الکترونیک شکسته شدن این انحصار یا بسترهای انحصار است. درگاه ملی مجوزهای الکترونیک به‌صورت سیستماتیک با بررسی سیستمی و صدور مجوز الکترونیک، این دسته از موانع را برمی‌دارد.

کاهش وابستگی به اقتصاد تک‌محصولی

اقتصاد تک‌محصولی پیامدهای بلندمدت بسیاری دارد. وابستگی جامعه و مشاغل به اقتصاد دولتی و درآمدهای دولت و همچنین نوسان درآمدهای دولت، بی‌شک در شرایط نامطلوب اثرات خود را نشان می‌دهد. این در حالی است که در بسیاری از کشورهای دنیا و اقتصادهای روز جهان، بخش بزرگی از درآمدهای دولت از طریق مالیات داخلی تامین و از همین درگاه به ارائه خدمات دولتی به جامعه و تامین نیازهای مردم ‌پرداخته می‌شود.

اما در اقتصادهای تک‌محصولی مانند اقتصادهای نفتی، بسیاری از درآمدها و خدمات دولت‌ها به فروش نفت وابسته است، در حالی که همین عدم نیاز دولت به درآمدهای مالیاتی و عدم دریافت مالیات بی‌شک خلاف جهت عدالت اقتصادی است.

اما با الکترونیکی شدن مجوزها یک گام بزرگ در مسیر شفافیت اقتصادی در کشور برداشته خواهد شد و بی‌شک با محقق شدن شفافیت اقتصادی فواید و عواید آن نصیب جامعه می‌شود و وابستگی دولت‌ها به درآمدهای تک‌محصولی نیز کمتر می‌شود.

واحدهای صنفی بدون شناسه یکتا، مالیات بیشتری می‌دهند

قاسم نوده‌فراهانی، دبیر و نماینده وزیر صمت در هیات رئیسه اتاق اصناف ایران درباره تبدیل مجوزهای کاغذی به الکترونیکی به صمت گفت: حدود ۲ سال است که طرح درگاه ملی مجوز‌ها عنوان و اجرایی شده و پروانه کسب از طریق درگاه ملی مجوز‌های صادر می‌شود. هر مجوز صنفی که صادر می‌شود، یک شناسه یکتا در قالب QRکدی که روی پروانه‌های درج می‌شود، شناسایی می‌شود. همچنین بهمن سال گذشته وزارت اقتصاد و دارایی اعلام کرد در راستای پیاده‌سازی و تکمیل طرح تسهیل صدور مجوزهای کسب‌وکار، مجوزهای کاغذی حذف و مجوزهای جدید فقط به‌صورت یک فایل الکترونیکی یا شناسه یکتا صادر می‌شود. مجوزهای الکترونیک علاوه بر وب‌سرویس، به‌راحتی توسط گوشی‌های هوشمند در هر ساعت از شبانه‌روز قابل استعلام هستند و نیاز به امضا ندارند و مجوزهایی که از مسیر درگاه ملی مجوزهای کشور به‌نشانی mojavez.ir صادر نشده باشند با مشکلات مالیاتی، بانکی و خدمات دولتی مواجه خواهند شد.

وی با تاکید بر اینکه بیشتر واحدهای صنفی شناسه یکتا را دریافت کرده‌اند، افزود: در روند اجرای طرح الکترونیکی شدن مجوز کسب‌وکار، واحدهای صنفی بدون پروانه شناسایی می‌شوند و نسبت به واحدهای دارای پروانه کسب، مالیات بیشتری پرداخت خواهند کرد. اتاق اصناف ایران نیز با صدور اطلاعیه‌هایی واحدهای صنفی را ملزم به دریافت شناسه یکتا کرده و حدود ۷۰ درصد اصناف این شناسه را دریافت کرده‌اند.

فرق بگذارید

نوده‌فراهانی با اشاره به تاثیرات مثبت صدور شناسه یکتا برای واحدهای صنفی اظهار کرد: قطعا باید فرقی بین واحد صنفی پروانه‌دار با واحد صنفی بی‌پروانه باشد تا به این واسطه بی‌مجوزها برای دریافت پروانه تشویق شوند. هنگامی که فرقی میان این دو دسته وجود ندارد و فرد قانونمند با فرد خاطی یکسان است، انگیزه‌های قانونمند بودن از بین خواهد رفت. یکی از اثرات مثبت این طرح همین است. تاکنون زور اتاق اصناف به واحدهای صنفی بی‌پروانه نرسیده و امیدواریم این اتفاق بتواند تغییر چشمگیری در این زمینه ایجاد کند.

وی در ادامه افزود: پیش از این بارها برای افزایش تعرفه گاز، برق، آب و مالیات واحدهای صنفی بدون پروانه تلاش کردیم اما به نتیجه نرسیدیم و اکنون امیدواریم با اجرای طرح شناسه یکتا تفاوتی میان این دو دسته واحد صنفی ایجاد شود.

اصناف اقدام کنند

نماینده وزیر صمت در هیات رئیسه اتاق اصناف ایران خطاب به اصناف گفت: اصناف نباید در دریافت این شناسه نگرانی مبنی بر پرداخت مالیات سنگین‌تر داشته باشند، زیرا پیش از این نیز باوجود همان پروانه‌های کسب کاغذی اطلاعات در وزارت اقتصاد و دارایی ثبت می‌شد و در این روند هیچ تغییری ایجاد نشده است. همچنین خواهشمندیم اصنافی که تاکنون اقدام به دریافت شناسه یکتا نکردند، هرچه سریع‌تر پیگیر این موضوع شوند، زیرا هر فردی که شناسه یکتا نداشته باشد از بسیاری از خدمات دولتی مانند افتتاح حساب و داشتن دستگاه پوز، پروند‌ه‌های مالیاتی و... محروم خواهد شد.

نظارت ویژه اتاق اصناف

نوده‌فراهانی با تاکید بر نظارت ویژه اتاق اصناف بر عملکرد واحدهای صنفی اظهار کرد: ممکن است باوجود بازرسی و نظارت‌های گوناگون نیز تخلفاتی رخ دهد، اما درصد قابل‌توجهی از نظم و قانون حاکم بر بازار به‌دلیل بازرسی ویژه اتاق اصناف است.

اخذ شناسه یکتا به صلاح کسبه است

محمدرضا فرجی‌تهرانی، نایب رئیس اتاق اصناف تهران درباره تبدیل مجوزهای کاغذی به الکترونیک و نگرانی برخی از کسبه مبنی بر افزایش مالیات به صمت گفت: با اینکه همیشه با راه‌اندازی سامانه‌ها مخالف بوده و آنها را تنها سنگ‌اندازی در مسیر فعالیت‌های اقتصادی می‌دانستم، طرح شناسه یکتا را برای بهبود فعالیت افرادی که کسب‌وکار قانونی دارند، تایید می‌کنم. افرادی که نگرانی بابت افزایش مالیات واحد صنفی خود را دارند، در جریان باشند که با دریافت جواز کسب به‌صورت خودکار پرونده مالیاتی تشکیل خواهد شد و نباید این موضوع را به اخذ مالیات بیشتر ربط داد. البته به هیچ وجه شناسه یکتا جایگزین جواز کسب‌های کاغذی نخواهد شد و تنها بخشی از آنها جمع‌آوری خواهد شد.

وی خطاب به اصناف اظهار کرد: افرادی که در چارچوب قانون کار می‌کنند و جواز کسب دارند باتوجه به اینکه خواسته و ناخواسته باید مالیات بپردازند و در یک سال اخیر مالیات از طریق حساب تجاری فرد صنفی محاسبه می‌شود، هرچه زودتر اقدام به دریافت شناسه یکتا کنند، زیرا با ادامه این روند و عمومیت پیدا کردن شناسه یکتا، حساب‌های تجاری و دستگاه‌های پوز افرادی که فاقد این شناسه هستند از کار می‌افتد. در نتیجه به صلاح کسبه است که برای جلوگیری از چالش‌های احتمالی هر چه زودتر اقدام به دریافت شناسه کنند.

دست از تفکر اشتباه بردارید

فرجی‌تهرانی با انتقاد از روند فعالیت رئیس مرکز بهبود محیط کسب‌وکار گفت: در گذشته ایشان برخورد خوبی با اصناف نداشتند که همین موضوع گله‌مندی مسئولان اتحادیه‌های مختلف را به همراه داشت، اما متاسفانه رئیس مرکز بهبود محیط کسب‌وکار همچنان بر برخی از تفکرات اشتباه خود اصرار دارد. جواز کسب برای هر واحد صنفی جنبه اعتبار دارد، زیرا امضای رئیس اتحادیه به‌معنای تایید فرد است و صدور پروانه به این شکل می‌تواند اعتبار پروانه‌ها را زیر سوال ببرد.

 در زمان ایشان بروز اتفاقات مختلف از اعتبار جواز کسب تا توهین به افراد منتخب صنف‌ها و اعطای جواز کسب به دستفروشان به منزله از بین بردن اعتبار اتحادیه‌ها و به‌مراتب اصناف است.

وی با انتقاد از اعطای جواز کسب به دستفروشان اظهار کرد: آقای سیاح قرار است به دستفروش‌های کنار خیابان جواز کسب بدهد. در نتیجه این اتفاق فرد بازاری که سرقفلی مغازه‌اش ۵ میلیارد تومان است باید فروش کمتری نسبت به فردی که در محل عبور است، داشته و مالیات بیشتری بپردازد.

درخواست از اتحادیه‌ها

نایب رئیس اتاق اصناف تهران با اشاره به اینکه یکی از دلایل عدم اعتماد و تاخیر در اجرای طرح‌های اعلام‌شده عدم اطلاع‌رسانی درست به اصناف و مردم است، افزود: پروانه‌های کسب، اعتبار اصناف هستند و در صورتی که هر کسی بدون اهلیت لازم بتواند مجوزهای لازم را دریافت کند، اعتبار مجوزهای صنفی نیز زیر سوال خواهد رفت. پیشنهاد ما این است که آقای سیاح از مسئولان اتحادیه‌های مختلف بخواهد از اعتبار خود استفاده کنند و به هم‌صنفان خود برای دریافت شناسه یکتا فراخوان دهند.

سخن پایانی

ظاهرا مدیریت جدید مرکز بهبود محیط کسب‌وکار انتقادات بسیاری از اصناف را به‌دنبال داشته، زیرا احساس‌شان بر این است که هر یک از طرح‌های ارائه‌شده از اعتبار اصناف می‌کاهد. این در حالی است که بسیاری از طرح‌ها در راستای دولت الکترونیک و بهبود فضای کسب‌وکار تنظیم و اجرا می‌شود و تنها به اطلاع‌رسانی بهتری نیاز دارد. به هر حال دریافت شناسه یکتا تا پایان اردیبهشت برای اصناف ضروری است و پیشنهاد مسئولان مربوطه این است که هر چه زودتر به فکر اخذ آن باشند تا به این واسطه تفاوتی میان اصناف قانونمند و متخلف باشد.