بازار سرمایه در ماه‌های گذشته با ترکیبی از امید، تردید و نوسان همراه بوده است؛ وضعیتی که فعالان این بازار را با پرسش‌های جدی درباره مسیر آینده بورس مواجه کرده است.

 افزایش مقطعی شاخص کل، رشد و افت‌های پی‌درپی جریان نقدینگی، و اثرگذاری تصمیمات اقتصادی دولت بر صنایع بزرگ، همگی نشان می‌دهد بازار سرمایه بیش از هر زمان در انتظار «ثبات سیاستی» است. بررسی روندهای اخیر حاکی از آن است که بورس تهران در نیم‌سال آینده می‌تواند یکی از 3 مسیر اصلی را تجربه کند؛ رشد پرقدرت، نوسان رو به بالا یا اصلاح ملایم. هر یک از این سناریوها پیامدهای متفاوتی برای صنایع پیشران و ساختار بازار خواهند داشت.

سناریوی نخست؛ رشد پرقدرت با موتور محرک صنایع بزرگ

در سناریوی خوش‌بینانه، پیوستگی سیاست‌های اقتصادی و ثبات در بازار ارز مهم‌ترین پیش‌شرط‌های بازگشت روند صعودی قدرتمند به بازار سرمایه است. طی ماه‌های گذشته، بخشی از نمادهای بزرگ بورسی؛ به‌ویژه در صنایع صادرات‌محور، گزارش‌های قابل‌قبولی ارائه کرده‌اند. اگر روند سودآوری این شرکت‌ها ادامه پیدا کند و دولت از مداخلات ناگهانی در قیمت‌گذاری یا محدودیت‌های معاملاتی پرهیز کند، شاخص کل توان حرکت در مسیری پرشتاب را خواهد داشت. در این سناریو، صنایع پتروشیمی، فلزات اساسی و پالایشی‌ها در موقعیت مناسبی برای هدایت بازار قرار می‌گیرند. ثبات نرخ ارز، کاهش نااطمینانی در بازارهای موازی و تشویق سرمایه‌گذاران حقیقی به بازگشت به بازار سهام، می‌تواند موتور محرک این روند باشد. همچنین گروه بانکی و خودرویی نیز با افزایش حجم معاملات قادرند نقش مکمل را ایفا کنند. با تحقق این شرایط، ثبت بازدهی قابل‌توجه در بازه شش‌ماهه دور از ذهن نخواهد بود.

سناریوی دوم؛ نوسان رو به بالا، واقع‌بینانه‌ترین مسیر بازار

سناریوی دوم، یعنی «روند نوسانی اما صعودی»، واقع‌بینانه‌ترین تصویری است که فعالان بازار از آینده بورس ترسیم می‌کنند. بازار سرمایه در سال‌های اخیر بارها نشان داده است که در غیاب سیاست‌های پیش‌بینی‌پذیر، در یک مسیر رفت‌وبرگشتی حرکت می‌کند. در این وضعیت، اگرچه شاخص کل ممکن است دوره‌های کوتاه‌مدت افت را تجربه کند، اما روند کلی بازار به سمت رشد ملایم خواهد بود. ویژگی اصلی این سناریو، تداوم نوسانات نرخ بهره و ارز، ورود و خروج دوره‌ای نقدینگی و واکنش سریع بازار به رخدادهای اقتصادی است. هم‌زمان، صنایع بزرگ و بنیادی؛ همچون فلزات اساسی، پتروشیمی‌ها و پالایشی‌ها به دلیل ساختار سودآوری و ارتباط نزدیک با متغیرهای کلان، می‌توانند نقش محور اصلی این روند را برعهده داشته باشند. در چنین شرایطی، انتظار می‌رود سرمایه‌گذاران رفتار محافظه‌کارانه‌تری در پیش بگیرند و سهم بیشتری از نقدینگی در نمادهای بزرگ و بنیادمحور متمرکز شود. این روند علاوه بر کاهش ریسک، موجب افزایش ثبات نسبی در جریان معاملات خواهد شد. برای صنایع خودرو و بانک نیز در صورتی که اصلاحات عملیاتی و مالی ادامه یابد، می‌توان انتظار افزایش توجه بازار را داشت.

سناریوی سوم؛ اصلاح ملایم در صورت بروز شوک‌های غیرمنتظره

هرچند احتمال وقوع رکود گسترده در بازار سرمایه پایین ارزیابی می‌شود، اما سناریوی بدبینانه همچنان قابل طرح است. این سناریو زمانی فعال می‌شود که بازار با مجموعه‌ای از ریسک‌های پیش‌بینی‌نشده مواجه شود؛ از جمله تغییر ناگهانی سیاست‌های ارزی، مداخلات دستوری در قیمت‌گذاری، افزایش تنش‌های سیاسی یا فشار بر صنایع کلیدی در حوزه تجارت خارجی. در چنین شرایطی، خروج بخشی از نقدینگی از بازار محتمل است و شاخص کل می‌تواند وارد یک دوره اصلاح ملایم شود. معمولا بیشترین فشار در این دوره بر نمادهای کوچک و گروه‌های سفته‌بازانه وارد می‌شود، در حالی که صنایع بنیادی به دلیل پشتوانه سودآوری، افت کمتری تجربه خواهند کرد.  با این حال، این سناریو کمترین احتمال را میان مسیرهای محتمل پیش‌روی بازار دارد؛ چرا که بسیاری از صنایع بورسی در وضعیت عملیاتی قابل‌قبولی قرار دارند و محرک‌های بنیادی آنها همچنان فعال است.

اهمیت ثبات سیاستی برای بازار سرمایه

تجربه سال‌های اخیر نشان می‌دهد که بازار سرمایه بیش از هر عامل دیگری از ناحیه «ناپایداری سیاستی» آسیب دیده است. تصمیمات بدون پیوست کارشناسی، تغییرات ناگهانی نرخ‌های کلیدی، و نامشخص بودن وضعیت مقرراتی، همگی موجب افزایش ریسک سیستماتیک بازار شده‌اند.  در مقابل، هر زمان سیاست‌گذاری در مسیر پیش‌بینی‌پذیری و ثبات قرار گرفته، بورس توانسته روندی پایدارتر و منطقی‌تر را طی کند.

 در نیم‌سال آینده، چنانچه سیاست‌های اقتصادی دولت در جهت حمایت از صنایع پیشران، تقویت شفافیت شرکت‌ها و کاهش مداخلات دستوری باشد، می‌توان انتظار داشت بازار سرمایه نقشی فعال‌تر در تأمین مالی تولید و توسعه صنعتی کشور ایفا کند.

جمع‌بندی

چشم‌انداز بورس تهران در نیم‌سال پیش‌رو ترکیبی از فرصت و ریسک است. سناریوی نوسان رو به بالا با محوریت صنایع بنیادی؛ محتمل‌ترین مسیر بازار محسوب می‌شود. اما با ایجاد بسترهای سیاستی مناسب، امکان تحقق سناریوی رشد پرقدرت نیز وجود دارد. در نهایت، موفقیت بازار سرمایه در این دوره بیش از هر چیز به ثبات، شفافیت و پیش‌بینی‌پذیری تصمیمات اقتصادی وابسته است؛ مولفه‌هایی که می‌توانند بازار را از نوسان‌های مقطعی به سمت مسیر پایدار هدایت کنند.