در سال‌های اخیر، صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا از جمله  ETFها به عنوان یکی از روش‌های نوین سرمایه‌گذاری در طلا معرفی شده‌اند. این صندوق‌ها، بخصوص در بازارهای جهانی، به عنوان یک راهکار ساده و موثر برای سرمایه‌گذاری در طلا مطرح شده‌اند، زیرا به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که بدون نیاز به خرید فیزیکی طلا، از افزایش نرخ این فلز گرانبها بهره‌مند شوند. با این حال، در بسیاری از بازارها، به ویژه در ایران، همچنان خرید طلای فیزیکی، شمش و سکه محبوبیت بیشتری دارد و صندوق‌های طلا با چالش‌هایی روبه‌رو هستند. دلایل این اقبال کمتر صندوق‌های طلا را می‌توان در چند نکته اساسی خلاصه کرد:

 حس مالکیت ملموس و امنیت روانی

یکی از دلایل عمده تمایل به خرید طلای فیزیکی، حس مالکیت و امنیت روانی است که این نوع طلا برای بسیاری از سرمایه‌گذاران به همراه دارد. داشتن طلای فیزیکی این احساس را ایجاد می‌کند که سرمایه‌گذار کنترل کامل بر دارایی خود دارد. برخلاف صندوق‌های طلا که صرفاً نماینده مالی طلا هستند، فرد می‌تواند شمش یا سکه طلا را در دست بگیرد، آن را در گاوصندوق خود نگه دارد و در صورت نیاز، هر زمان که بخواهد، آن را به فروش برساند. این نوع مالکیت برای بسیاری از مردم به ویژه در شرایط اقتصادی و سیاسی ناپایدار، اهمیت ویژه‌ای دارد. در مقابل، صندوق‌های طلا به دلیل ماهیت مالی خود، ممکن است برای برخی از سرمایه‌گذاران جذابیت کمتری داشته باشند.

اعتماد به نهادهای مالی و واسطه‌ها

اعتماد به نهادهای مالی و واسطه‌های صندوق‌ها به ویژه در کشورهای با بازارهای مالی کمتر شفاف یا توسعه‌یافته، یکی از چالش‌های بزرگ صندوق‌های طلا به شمار می‌آید. بسیاری از افراد در کشورهای با بازارهای مالی ضعیف‌تر به دلیل نگرانی از ریسک‌های مرتبط با واسطه‌ها و نهادهای مالی، تمایل دارند سرمایه خود را به صورت فیزیکی نگهداری کنند. در این شرایط، خرید طلای فیزیکی به سرمایه‌گذار این اطمینان را می‌دهد که دارایی‌اش تحت کنترل مستقیم خود اوست و از خطرات احتمالی مانند ورشکستگی یا مشکلات سیستم‌های مالی در امان است.

فرهنگ و سنت

فرهنگ و سنت نیز در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری افراد نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند. در بسیاری از کشورهای آسیایی، به ویژه در ایران، طلا به عنوان یک نماد سنتی و ارزشمند از پس‌انداز و سرمایه‌گذاری خانوادگی شناخته می‌شود. خرید طلا به عنوان هدیه در مراسم‌های مختلف مانند عروسی، تولد و مناسبت‌های خاص همچنان رواج دارد. همچنین، در بسیاری از خانواده‌ها، نگهداری طلا از نسل‌های گذشته به نسل‌های جدید منتقل می‌شود. این سنت‌ها و آداب و رسوم که به راحتی نمی‌توان آنها را با صندوق‌های مالی یا ابزارهای دیجیتال جایگزین کرد، عامل مهمی در اقبال بیشتر به طلا به صورت فیزیکی است.

هزینه‌های مدیریت و پیچیدگی خریدوفروش صندوق‌ها

صندوق‌های طلا برای برخی از افراد پیچیدگی‌هایی در روند خرید و فروش دارند. برخلاف خرید و فروش ساده طلای فیزیکی که می‌توان آن را در بازارهای مختلف انجام داد، سرمایه‌گذاری در صندوق‌های طلا نیازمند آگاهی از روندهای بازار و هزینه‌های مرتبط با خرید و فروش واحدهای صندوق است. علاوه بر این، هزینه‌های مدیریت و کارمزدهای مربوط به صندوق‌ها می‌تواند بر جذابیت این نوع سرمایه‌گذاری تأثیر منفی بگذارد. این موضوع به ویژه برای افرادی که به دنبال سرمایه‌گذاری سریع و بدون دردسر هستند، ممکن است مانعی باشد.

نگرانی از ریسک‌های مرتبط با صندوق‌ها

یکی از نگرانی‌های جدی سرمایه‌گذاران صندوق‌های طلا، ریسک‌های مربوط به نهادهای مالی واسط است. این ریسک‌ها شامل احتمال کلاهبرداری، عدم‌شفافیت مالی، یا مشکلات مربوط به تصفیه وجوه است که می‌تواند منجر به از دست دادن سرمایه شود. به همین دلیل، بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند که سرمایه خود را به صورت فیزیکی نگه دارند تا در صورت وقوع بحران‌های اقتصادی یا مشکلات مالی، دسترسی فوری به آن داشته باشند.

نقدشوندگی طلا به صورت فیزیکی

یکی از مزایای طلای فیزیکی، نقدشوندگی بالا و سادگی تبدیل آن به وجه نقد است. برخلاف صندوق‌های طلا که نیاز به فرآیندهای خاصی برای نقد کردن سرمایه دارند، طلا به راحتی می‌تواند در بازارها به فروش برسد و وجه نقد به‌دست آید. این ویژگی، طلا را به گزینه‌ای مناسب برای افرادی تبدیل کرده است که به دنبال سرمایه‌گذاری با نقدشوندگی بالا هستند.

جمع‌بندی

باوجود مزایای قابل توجه صندوق‌های طلا، همچنان طلا به صورت فیزیکی محبوب‌تر است. حس مالکیت مستقیم، اعتماد پایین به نهادهای مالی، فرهنگ و سنت‌های اقتصادی، هزینه‌های مربوط به صندوق‌ها و نگرانی‌های امنیتی از جمله دلایلی هستند که باعث می‌شوند مردم ترجیح دهند به جای صندوق‌های طلا، به خرید شمش، سکه یا جواهرات طلا بپردازند. این روند احتمالا تا زمانی که مشکلات موجود در بازارهای مالی و نهادهای واسطه‌ای حل نشود، ادامه خواهد یافت.