تهدید ژئوپلتیک برای قطع مدار جهانی برقیسازی
علی میرزایی سیسان کارشناس و پژوهشگر حوزه برقیسازی
چین با سیاستهای صنعتی استراتژیک، نوآوری فناورانه و تولید بهصرفه، خود را بهعنوان بازیگری محوری در حرکت جهانی به سمت برقیسازی، بهویژه در صنعت خودروهای برقی، مطرح کرده است. واقعیت این است که چین و سایر کشورها همچون اجزای یک مدار الکتریکی بههمپیوستهاند؛ گسست این ارتباط، جریان برقیسازی را متوقف خواهد کرد. جهان برای پیشبرد برقیسازی صنایع، خودروسازی و دستیابی به انرژی سبز، به چین نیازمند است و چین نیز به جهان. هرگونه اختلال در این مدار، روند تحولات را کند خواهد کرد. در حال حاضر، تنها عامل بالقوهای که میتواند این مدار را در آینده نزدیک مختل کند، تنشهای ژئوپلتیکی جهانی است.
چین برای دستیابی به هدف کلی خود برای رهبری جهانی در حوزه خودروهای برقی و هدایت تغییر جهانی بهسوی حملونقل پایدار، نیازمند همکاری با سایر کشورهاست. این موضوع پرسشی اساسی را مطرح میکند: آیا چین در سال ۲۰۲۵ استراتژی دیپلماتیکی برای تقویت همکاری بینالمللی اتخاذ خواهد کرد یا با تکیه بر قیمتگذاری تهاجمی، سلطه خود را در بازارهای جهانی اعمال خواهد کرد؟
رویکرد دیپلماتیک شامل استفاده چین از تخصص فناورانه و منابع صنعتی خود برای ایجاد شراکتها و تقویت حسن نیت در عرصه بینالمللی یا سرمایهگذاری در ساخت کارخانجات باتریسازی و خودروسازی خارج از چین خواهد بود. چین با ارائه خودروهای برقی بهصرفه به کشورهای در حال توسعه، میتواند همزمان تقاضا را تحریک کرده اما نمیتواند برای همیشه محرک اصلی رشد خودرو برقی باشد. علاوه بر این، تلاشهای مشترک چین با بقیه کشورها در زیرساختهای انرژی تجدیدپذیر میتواند اطمینان مصرف را بالا ببرد که پذیرش خودروهای برقی هم پایدارتر جلوه
میکنند.
اشتراک پیشرفتها در فناوری باتری، نوآوریهای بازیافت و سیستمهای یکپارچه انرژی نهتنها شهرت چین را بهعنوان رهبر اقدامات اقلیمی تقویت میکند، بلکه آن را به شریکی قابلاعتماد در گذار جهانی به اقتصادهای کمکربن تبدیل میکند. چنین استراتژی میتواند تنشهای ژئوپلتیکی را کاهش داده و اعتماد کشورهایی که نسبت به وابستگی اقتصادی عمیقتر به چین محتاط هستند، جلب کند.
در سناریوی دیگر، چین ممکن است استراتژی داخلی خود در قیمتگذاری تهاجمی را به بازارهای بینالمللی گسترش دهد. در داخل مرزهای خود، رقابت شدید قبلا باعث کاهش قابلتوجه قیمتها توسط تولیدکنندگان بزرگی مانند BYD شده است، تاکتیکی که میتواند در سطح جهانی نیز تکرار شود. با بهرهگیری از صرفههای مقیاس و تسلط بر مواد کلیدی باتری مانند لیتیوم و کبالت، چین میتواند خودروهای برقی با کیفیت بالا را با قیمتهایی ارائه دهد که رقبا را در مناطقی مانند اروپا و آمریکای شمالی پشت سر بگذارد. اگرچه این رویکرد میتواند از طریق مقرونبهصرفه بودن، پذیرش جهانی خودروهای برقی را تسریع کند، اما خطر افزایش تنشهای تجاری و ایجاد وابستگیهای اقتصادی را دارد که ممکن است مقاومت کشورهایی را که نگران نفوذ فزاینده چین هستند، برانگیزد.
در مجموع هنوز موانع قابلتوجهی برای پذیرش گسترده خودروهای برقی همچنان در بسیاری از کشورها وجود دارد. هزینههای اولیه بالا، نوسانات قیمت انرژی و زیرساخت ناکافی شارژ همچنان پیشرفت را مختل میکنند. علاوه بر این، نگرانیها درباره کنترل چین بر مواد خام حیاتی برای باتریها و پیامدهای زیستمحیطی استخراج منابع، چشمانداز همکاری را پیچیدهتر میکند. همچنین رقابتهای ژئوپلتیکی میان قدرتهای بزرگ ممکن است جاهطلبیهای چین در انرژی تجدیدپذیر و خودروهای برقی را تحتتأثیر قرار دهد. سالهای آینده، بهویژه در سال ۲۰۲۵، برای تعیین اینکه آیا خودروهای برقی و انرژی سبز به سلطه جهانی دست خواهند یافت یا با چالشهای مداوم مواجه خواهند شد، حیاتی خواهند بود.
توانایی چین برای تحقق جاهطلبیهای خود و یا مبارزه با جاهطلبیهای ترامپ ۲.۰ به ایجاد تعادل ظریف میان دیپلماسی و استراتژیهای رقابتی بازار بستگی دارد. رویکردی چندوجهی که همکاری بینالمللی را با قیمتگذاری استراتژیک ترکیب کند میتواند به چین کمک کند تا گذار جهانی انرژی را بدون بیگانه کردن شرکای کلیدی هدایت کند. چه از طریق تقویت شراکتها یا اعمال سلطه از طریق تاکتیکهای قیمتگذاری تهاجمی، نقش چین همچنان برای شکلدهی مسیر حرکت بهسوی حملونقل برقی و پیگیری گستردهتر توسعه پایدار در سراسر جهان مرکزی خواهد بود؛ اما اگر چین نتواند به بازارهای دیگر دسترسی پیدا کند یا سایر ملتها متقاعد نشوند، یا غرب در برقی سازی بیشتر سنگاندازی کند، انقلاب خودروهای برقی و انرژی سبز ممکن است چندان با سرعت پیش نرود. یا شاید ترامپ ۲.۰ با انبر ژئوپلتیک مدار برقیسازی جهانی را زودتر از آنچه فکر کنیم برای همیشه قطع کند.