غذارسانی به حیوانات کار انسان نیست
مجتبی طباطبایی-کارشناس محیطزیست
بارها شاهد غذا دادن افراد عادی در سطح شهر به سگ ها یا گربه های ولگرد بوده ایم؛ رفتاری که از نگاه برخی شهروندان، عملی مقبول و مقدس و از نگاه برخی دیگر هم، رفتاری غیرمنطقی است؛ ابتدا باید به این نکته اشاره کنم که چند سالی می شود که در کشور، غذارسانی به حیوانات رهاشده در محیط زیست شهری به نوعی ترند شده و به عنوان یک ویژگی شخصیتی شناخته می شود. در واقع، می توان از آن به عنوان یک مد نام برد. اما باید گفت، در کل، غذارسانی در طبیعت بکر فعلی اشتباه است. این طبیعت دور از دسترس انسان و به عنوان زیستگاه همیشگی موجودات شناخته می شود، به همین دلیل، دخالت انسان در قلمرو حیوانات وحشی امری غلط است؛ چرا که حیوانات در طول چند هزار سال توانایی تامین غذای خود را داشته و در جریان تکامل زنجیره غذایی خود حفظ کرده اند. به همین علت، نباید دخالتی در این چرخه از سوی انسان شکل بگیرد، اما باتوجه به دستکاری انسانی در قلمرو طبیعت، نظیر جاده سازی و...، محیط طبیعی برای حیوانات محدود شده است. در برخی موارد، ممکن است حیوانات حیات وحش دچار کمبود غذا شوند که در گام نخست، باید کارشناسی شود تا در یک بازه زمانی مشخص و در صورت نیاز از سوی سازمان های ذی ربط غذارسانی انجام بگیرد، اما اینکه مردم به صورت خودجوش دست به این رفتار بزنند، امری غلط است که از اتفاق، سلامت حیوانات را با خطر روبه رو می کند.
این عمل دارای موضع گیری های دوقطبی است؛ مخالفان غذارسانی بدون ذکر دلایل علمی معتقدند، غذارسانی انسانی منجر به افزایش جمعیت غیرقابل کنترل حیوانات می شود. برخی هم که موافق این روند هستند، بدون اینکه محدودیتی قائل شوند، غذارسانی با هر روندی، چه مدیریت شده و چه مدیریت نشده را مجاز می شمارند. گفتنی است، هردو این دیدگاه ها اشتباه است. چه موافقان و چه مخالفان؛ دلایل علمی برای توجیه شان ندارند. صحبت مخالفان پذیرفتنی نیست، چون مسئله جمعیت حیوانات دارای پیچیدگی های خاص خود است. حیوانات شهری هم در واقع حیواناتی اهلی هستند که برای ادامه حیات وابسته به انسان هستند. بنابراین، نمی توان نسبت به زیست آنها بی تفاوت بود. این حیوانات، به دلیل بی تفاوتی برخی مسئولان شهری در چند سال اخیر بی سرپرست شده اند؛ در حالی که بهترین زیستگاه برای این حیوانات، محیط زیست شهری است که باید برای پیشگیری از آسیب به آنها و انسان ها، اقداماتی چون واکسینه و عقیم سازی انجام بگیرد. غذارسانی وقتی که آلودگی زیست محیطی ایجاد نکند، ایرادی ندارد؛ اما باید مسئولانه و براساس اصول مشخصی انجام شود؛ فرآیندی که در مجامع بین المللی از آن به عنوان غذارسانی مسئولانه یاد می کنند. برای مثال در سنگاپور پروتکلی به عنوان غذارسانی مسئولانه تهیه شده است که اگر شهروندی می خواهد دست به این اقدام بزند با خواندن این پروتکل می فهمد که چطور باید این کار را انجام بدهد؛ نه آنکه به صورت خودسرانه و تنها از روی احساسات این فرآیند انجام شود. از طرفی هم، مسئولان شهری در این کشور به وظایف خود از جمله عقیم سازی و واکسیناسیون متعهد هستند. متاسفانه در ایران حیوانات رهاشده از جمله سگ های بی سرپرست وضعیت مطلوبی ندارند و شمار زیادی از آنها مریض و از خدمات بهداشتی و درمانی کمی برخوردار هستند و خطرات بسیاری آنها را تهدید می کند. یکی از این روش ها، مدیریت دقیق پسماند است که خودبه خود منجر به کاهش جمعیت این دست از حیوانات در محیط های ممنوعه نظیر زمین بازی کودکان و... می شود؛ همچنین این روند باعث کوچ آنها به مکان هایی می شود که وجودشان پذیرفته شده تر است و در این مکان ها باید دسترسی غذا برای حیوانات راحت تر شود. طباطبایی افزود: روش دیگر، کنترل دسترسی این حیوانات به منابع غذایی است که به عنوان ضایعات شناخته می شوند نظیر پسماندهای گوشتی و...، اما باید بدانیم که این کنترل نباید منجر به گرسنگی بیش از حد و بروز مشکلات رفاهی برای آنها شود، چرا که در نهایت، سلامت جامعه را تهدید می کند. به عبارت دیگر، در صورت گرسنه ماندن سگ ها، امکان هجوم به جمعیت های انسانی وجود دارد که انتقال بیماری را هم بیشتر می کند.