گام نخست؛ تیم‌سازی کنید
ابراهیم ذبیحی - مدیرعامل دانش‌بنیان در عرصه فناوری اطلاعات
تیم‌سازی مهم‌ترین گام در مسیر دانش‌بنیان شدن است. به‌اعتقاد من ۲ معضل اصلی باعث می‌شود که یک گروه استارت‌آپی نتواند به مرحله دانش‌بنیان شدن برسد؛ نخستین معضل به اشکالات اساسی در تیم‌سازی آنها برمی‌گردد؛ از آنجایی که مهم‌ترین اهرم اجرایی یک استارت‌آپ یا شرکت دانش‌بنیان علاوه بر دانش کافی، نیروهای انسانی آن است، بنابراین نوع تعامل نیروی انسانی با محیط از اهمیت زیادی برخوردار است. حال اگر این تعامل وجود نداشته باشد، در عمل در مسیر تولید با مشکلات عدیده مواجه می‌شوند.
رویای مغزها؛ ابتدا امریکا بعد اروپا
یکی دیگر از معضلات اصلی در بحث تیم‌سازی دانش‌بنیان‌ها، مهاجرات نخبگان است که دست سرتیم استارت‌آپ‌ها و صاحبان شرکت‌های دانش‌بنیان را خالی از نیروی کارآمد می‌کند.
کشورهای اروپایی نظیر فنلاند، دانمارک، هلند، سوئد و... باوجود امکانات مطلوب و درخوری که ارائه می‌دهند، مقصد نخبگانی شده‌اند که پیش از این نیروی فعال و کارآمد دانش‌بنیان‌ها بودند. تا پیش از این بیشتر این افراد رویای کار در اکوسیستم‌هایی نظیر سیلیکون ولی و ایالات‌متحده‌امریکا را داشتند، اما در دهه اخیر فهرست کشورهایی که مقصد اصلی مغزها هستند، بلندتر شده است. به‌عبارت دیگر رقیب اصلی شرکت‌های دانش‌بنیان در تیم‌سازی، شرکت‌های داخلی نیستند، بلکه شرکت‌هایی هستند که از امکانات درجه یک بین‌المللی در کشورهای پیشرو برخوردارند.
بدانید بازار چه می‌خواهد
مشکل دیگر به شناخت ناکافی از بازار فروش محصول یا خدمات تولیدی آنها برمی‌گردد. بیشتر این دانش‌بنیان‌ها در بدو فعالیت از بازار فروش خدمات یا محصولات‌شان برآورد اشتباهی می‌کنند. این امر از آنجایی نشأت می‌گیرد که عمده نیرویی که ذهن فعال و خلاق در تولید محصول و خدمات دارد،به‌الزام توانایی بکارگیری خلاقیت و توانمندی در توسعه کسب‌وکار و بازاریابی و شناخت بازار را ندارد، در نتیجه شاهد تولید محصولات بسیار پیشرفته‌ای خواهیم بود که موردنیاز جامعه هدف نیست.
برگزاری دوره‌های آموزشی برای استارت‌آپ‌ها و صاحبان شرکت دانش‌بنیان برای تمامی سطوح یکی از الزامات اساسی است که در ابتدای مسیر می‌تواند کمک شایانی به مخاطبان کند. این اشتراک دانش می‌تواند از طریق کارگزارها در معاونت علمی انجام شود. بیشتر سرتیم‌های گروه‌های استارت‌آپی این‌گونه تصور می‌کنند که اگر از اسم و رسم کافی برخوردار باشند، مسیر هموارتری در پیش خواهند داشت. به‌عبارت دیگر طبق یک قانون نانوشته در مسیر دانش‌بنیان شدن، شرکت‌هایی مسیر دانش‌بنیان شدن را هموارتر سپری می‌کنند که ایده و اراده خوبی برای تولید یک محصول موفق دارند، اما توانمندی‌های مالی و امکانات لازم را برای توسعه کسب‌وکار خود ندارند؛ یعنی این شرکت‌ها به‌عبارتی زیرزمینی هستند و تنها دارایی‌شان علم و فن تولید محصول و خدمات است. اگر شرکتی به بلوغ کافی رسیده و بازار خوبی هم داشته باشد، نیازی به حمایت خاص برای دانش‌بنیان شدن ندارد؛ به‌طور معمول این نوع کسب‌وکارها تنها ایده و علم کافی دارند. همچنین از جمله حمایت‌های نهادهای دولتی به شرکت‌های دانش‌بنیان، ارائه تسهیلات مالی و وام‌های گوناگون است؛ توصیه می‌شود تلاش چندانی برای دریافت وام نکنند، چرا که
به‌طورکلی تسهیلات، گروه‌های استارت‌آپی یا دانش‌بنیان‌ها را وارد یک حباب فرضی از توانمندی‌ها می‌کند؛ به‌عبارت دیگر شناخت همراه با توهم غلط از فروش یک محصول یا خدمات به صاحبان کسب‌وکار می‌دهد، در حالی که در بیشتر موارد فروش بالا و سود واقعی نداشته‌اند، بنابراین بهتر است دانش‌بنیان‌های نوپا فروش خود را تدریجی و به‌صورت پلکانی بالا ببرند نه آنکه با پمپاژهای ناگهانی در بازار حضور پیدا کنند.
سهمیه سربازهای امریه افزایش یابد
موضوع دیگری که می‌تواند از سوی نهادهای دولتی نظیر معاونت علمی ریاست‌جمهوری موردحمایت قرار گیرد، فعالیت سربازهای امریه در این مجموعه‌ها است. این فرآیند یک معامله پرسود است، چرا که از یک‌سو افرادی که در قالب سرباز امریه به‌کار در شرکت‌های دانش‌بنیان می‌پردازند، علاوه بر گذران خدمت سربازی، ۲ سال از گران‌بهاترین سال‌های عمر خود را مشغول آموزش و کسب تجربه در حیطه کاری خود می‌شوند. در واقع فردی که قرار بود ۲ سال از عمر خود را بدون برنامه در یک قرارگاه نظامی سپری کند، با ورود به این شرکت‌ها علاوه بر کسب درآمد می‌تواند به توانمندی‌های خود بیفزاید. از سویی دیگر فرصت خوبی برای صاحبان شرکت‌های دانش‌بنیان است تا نیروی کار آموزش‌دیده و سرمایه انسانی بسازند.
علاوه بر آموزش نیروی انسانی، افرادی که پیش از خدمت سربازی در این شرکت‌ها سابقه کار و فعالیت دارند، می‌توانند در قالب امریه به ادامه همکاری بپردازند. بیشتر صاحبان شرکت‌های دانش‌بنیان تجربه‌های زیادی مبنی بر از دست دادن نیروی انسانی باتجربه به‌دلیل ورود به خدمت سربازی دارند، در حالی که اگر این مسیر هموار شود، بیشتر این افراد می‌توانند در همان شرکت به‌کار و فعالیت بپردازند.
