در این میان، تحلیلگران فعال در حوزه خودرو برآورد کرده‌اند که اینترنت اشیاء و هوش مصنوعی تحولات عظیمی در صنعت خودرو طی یک دهه آینده ایجاد خواهند کرد و نسل آینده خودروها شاهد پیشرفت‌های عظیمی از لحاظ فناوری‌های نوین خواهند بود و ناگهان این صنعت را به‌طور کامل در برخواهد گرفت. به بهانه ۲۹ اکتبر روز جهانی اینترنت در این گزارش نگاهی دارد به وضعیت صنعت خودرو کشورمان و جایگاهی که در اینترنت اشیا در این صنعت دارد.

اینترنت اشیاء دروازه ورود به رویای بشر

اینترنت اشیاء ( IoT ) به معنی یک شبکه جهانی از اشیاء مرتبط و متصل است که هر یک دارای آدرسی مختص به خود بوده و براساس قراردادهای استانداردشده‌ای با یکدیگر در ارتباط هستند. کارشناسان موسسه تحقیقاتی گارتنر پیش‌بینی کرده‌اند که طی یکی، دو سال آینده میلیون خودرو متصل به اینترنت اشیاء در جهان تولید خواهند شد و در خیابان و بزرگراه‌های شهرها و کشورهای مختلف تردد خواهند کرد. کارشناسان بر این باورند که فناوری‌های نوینی نظیر اینترنت اشیاء، هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی می‌تواند تحولات عظیم و مثبتی را در نسل آینده خودروهای جهان ایجاد کنند. اینترنت اشیاء و هوش مصنوعی در خودروهای خودران و هوشمند به کار برده می‌شود که بدون نیاز به راننده قادر است موانع، افراد پیاده و وسایل نقلیه دیگر را در فواصل مکانی و زمانی مختلف به‌صورت کاملا خودکار تشخیص بدهد.با توجه به آنکه خودروهای خودران این روزها از محبوبیت و استقبال بی‌نظیری از سوی شرکت‌های تولیدکننده خودرو و همچنین غول‌های تکنولوژی برخوردار شده‌اند، شرکت‌های خودروساز بسیاری این روزها درصدد تولید این نوع خاص و جدید از خودروها هستند تا بتوانند علاوه بر به رخ کشیدن تکنولوژی‌های جدید و به‌روز خود، به تکامل صنعت خودروسازی نیز بپردازند.استفاده از اینترنت اشیاء در وهله اول در استفاده از زمان موجب صرفه‌جویی می‌شود که به تبع آن در حوزه‌های مربوط به انرژی نیز صرفه‌جویی اتفاق می‌افتد. این فناوری می‌تواند در ساختمان‌ها و مجتمع‌های بزرگ برای استفاده درست و تنظیم مصرف انرژی، در کنترل سیستم‌های هوشمند، سلامت و بهداشت، ترافیک، کشاورزی، حمل‌ونقل نیز مورداستفاده قرار بگیرد.

صنعت خودرو نمره قبولی نمی‌گیرد

مسیح فرزانه، کارشناس حوزه خودرو درباره نقش و جایگاه اینترنت در صنعت خودرو و قطعه در کشور به اظهار کرد: به نظر من، جایگاهی که در این بخش داریم به وضوح با وضعیت کلی ما در صنعت خودرو مشخص است؛ یعنی همان جایگاهی که در صنعت خودرو جهان از حیث ایمنی، مهندسی و کیفیت و استفاده از تکنولوژی‌های روز داریم در این بخش نیز همان‌گونه هستیم؛ که چیزی شبیه به نمره مردودی است. بهترین کسانی که می‌توانند در این زمینه اظهارنظر کنند، مصرف‌کنندگان واقعی خودرو هستند که به‌صورت لحظه‌ای و روزمره در حال استفاده از خودروهای عموما داخلی هستند. اینکه در اغلب موارد رضایتی در رفتار و گفتار مصرف‌کنندگان خودروهای داخلی دیده نمی‌شود، خود این گفته را تایید می‌کند که در این بخش بسیار ضعیف هستیم. اگر هنوز هم مصرف‌کنندگان، خودرو داخلی و سپس چینی می‌خرند، به‌دلیل انحصار در بازار و عدم‌تنوع و دسترسی به محصولات بروز خودروسازان جهانی است. فرزانه در پاسخ به این پرسش که زیرساخت‌های اینترنت چقدر به صنعت خودرو کمک کرده، گفت: در مقیاس بین‌المللی، اینترنت امروز به یک جز لاینفک در صنایع کلان از جمله خودرو مبدل شده است. در بحث امنیت و ایمنی خودرو در مقوله جلوگیری از سرقت و کاهش تصادفات و صدمات جاده‌ای، هوشمند شدن در رفع نقص آنی ECU پیشرانه خودروها و همچنین جهت‌یابی از جمله موارد کلیدی هستند. صنعت خودرو کشور ما در این بخش بسیار ضعیف است و زیرساختی که برای اینترنت در کشور وجود دارد نهایتا به استفاده از اینترنت در اتوماسیون‌های اداری و برخی از خطوط تولید و مونتاژ خلاصه می‌شود. این بخش در مالتی‌مدیای خودروها نیز استفاده محدود در حد دسترسی به اپلیکیشن‌هایی برای جهت‌یابی دارد. در این میان، به‌دلیل محدودیت‌ها و فیلترینگ نیاز به استفاده از وی‌پی‌ان است که هم در کاهش سرعت شبکه موثر است و هم مصرف اینترنت را بالا می‌برد که هر دو برای کاربر هزینه‌های مضاعف ایجاد می‌کند.‌

فرصت یا تهدید

این کارشناس حوزه خودرو ادامه داد: با توجه به شرایط کنونی که بازار و صنعت خودرو ما دارد، هوش مصنوعی بیشتر از اینکه یک فرصت برای این صنعت باشد، تهدید است. وقتی هنوز در صنعت خودرو درگیر مسائل پیش‌پاافتاده‌ای مانند تامین ارز و نحوه فروش و قیمت‌گذاری و واردات هستیم، صحبت کردن از اینترنت‌اشیاء و هوش مصنوعی گام نهادن در این مسیر شبیه تصمیم گرفتن برای احداث مزرعه‌ای سرسبز، بدون آب و کود و خورشید است. ورود به چنین عرصه‌ای در شرایطی که پیش‌نیازهای اولیه صنعت خودرو، ضررهای هنگفتی بر تن اقتصاد نیمه‌جان کشور و البته جیب مصرف‌کننده وارد کرده، می‌تواند زیانبار باشد و حتی سبب زیان مضاعف این صنعت شود.

این کارشناس صنعت خودرو درباره چگونگی استفاده از بستر اینترنت در صنعت خودرو گفت: از مهم‌ترین مواردی از اینترنت و به‌ویژه اینترنت اشیاء که در صنعت خودرو استفاده می‌شود می‌توان به ارتباط بین حسگرهای خودرو و آنالیز شرایط جاده و حالت‌های راننده و سرنشینان، راهبر پشت فرمان و فضای داخل اتاق خودرو اشاره کرد؛ یعنی داده‌های جمع‌آوری‌شده هنگام رانندگی پس از بررسی توسط کامپیوتر خودرو به مرکز دیتاهای آنلاین شرکت مربوطه ارسال شده و ایفای نقش می‌کنند. این بخش در مبحث بسیار مهم ایمنی جاده و سرنشینان تاثیر چشمگیری دارد. مسیریابی‌های هوشمند نیز موردی است که در این بخش می‌توان به آن اشاره کرد این موضوع به‌صورت کلان نقش کلیدی در کاهش مصرف سوخت، اصطکاک خودرو و هزینه‌های سربار بر شبکه حمل‌ونقل و جیب مصرف‌کننده دارد.

فرزانه درباره چالش‌هایی که در استفاده از اینترنت اشیاء در صنعت خودرو با آنها مواجه هستیم، اظهار کرد: وقتی در کشور حتی در باره خودروهای وارداتی یعنی مدل‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹، در بروزرسانی آخرین آپدیت‌های نرم‌افزاری مشکل داریم و باید از نسخه‌های کرک شده و غیرارجینال استفاده کنیم یا برای دسترسی به ورژن‌های بروز به‌دلیل محدود کردن آی‌پی‌های ایرانی باید از VPN استفاده کنند، به این معناست که در این بخش چالش‌های زیادی داریم.

وی درباره تغییراتی که به‌دنبال استفاده از اینترنت اشیاء در صنعت خودرو رخ می‌دهد نیز اظهار کرد: هوشمندتر، ایمن‌تر، به‌صرفه‌تر و مشتری‌پسندتر شدن از موارد مهمی که به‌دنبال استفاده از اینترنت اشیاء ایجاد می‌شود. تمام این مزیت‌ها منجر به کاهش هزینه‌های سربار صنعت و افزایش فروش و سود می‌شود که به‌صورت کلی بر رضایت مشتری تاثیر داشته و کیفیت و توجه همه‌جانبه به ابعاد گوناگون استفاده از خودروها را نشان می‌دهد. فرزانه با اشاره به تأثیری که استفاده از اینترنت اشیاء بر مصرف سوخت و آلودگی هوا دارد، اظهار کرد: همان‌طور که می‌دانید یکی از موارد مهم در این بخش، آنالیز شرایط راننده پشت فرمان و نوع رانندگی و برخورد وی با پدال گاز و فرمان بوده و سپس درگیرشدن خودرو در شرایط مختلف رانندگی و ترافیک و جاده مطرح است. این داده‌ها در کامپیوتر خودرو جمع‌آوری و آنالیز می‌شود. در این شرایط خودرو نخستین عکس‌العملی که نشان می‌دهد عکس‌العمل فرمان، سیستم پاشش سوخـت، مرکز مدیریت پیشرانه (موتور) عملکرد ترمزها و سیستم تعلیق، زمانبندی بازوبسته شدن سوپاپ‌ها و... است که یک خروجی مشخص و منطقی در سرعت، ایمنی و کاهش مصرف سوخت ایجاد می‌کند. مورد مهم دیگر، بهترین مدل جهت‌یابی برای کاهش میزان درگیر شدن خودرو در شرایط پر تنش ترافیکی در کنار کوتاه‌تر کردن مسیرهاست که خروجی آن به کاهش مصرف سوخت و آلایندگی در مقیاس کلان منجر می‌شود. در نهایت همه این موارد امروز سبب می‌شود خودروها هوشمندتر از گذشته شوند و مانند یک موجود زنده در جاده با تمامی رخدادهای اطرافشان توسط حسگرها و اینترنت ارتباط گرفته و در لحظه داده‌های اطرافشان را آنالیز کنند. به نظر من، بزرگ‌ترین رهاورد این تغییر و تحولات دو چیز است؛ افزایش ایمنی جاده‌ها و همچنین کاهش آلایندگی و مصرف سوخت.

صنعت خودرو در تسخیر اینترنت

امیرحسین برخورداری، کارشناس حوزه خودرو نیز در پاسخ به این پرسش که در بحث استفاده از اینترنت در صنعت خودرو در چه جایگاهی قرار داریم به اظهار کرد: اینترنت اشیاء یا IOT به‌معنای ساده یعنی روند جان‌بخشی به هر شی‌ء بی‌جانی و به این معناست که هوش را به یک شیء بی‌جان اضافه می‌کنیم. به‌طبع خودرو و تمام قطعاتی که تشکیل‌دهنده یک خودرو هستند، اشیاء بی‌جانی هستند که با اینترنت اشیاء می‌توانند از برخی از ویژگی‌های ممتاز موجود زنده برخوردار شوند. در این صورت در استفاده از خودرو می‌توانیم براساس تعاریف و توانمندی‌های از پیش‌تعیین شده، گزارش لحظه‌ای از اتفاقاتی که در بخش‌های و عملکردهای گوناگون خودرو رخ می‌دهد، داشته باشیم. یا در موارد خرابی قطعات خودرو گزارش داده می‌شود. ممکن است خودرو در زمان تردد در جاده زمانی که مانعی وجود دارد یا ترافیک ایجاد شده وضعیت را قبل از رسیدن، پیش‌بینی و اطلاع‌رسانی کند یا حتی عکس‌العمل نشان دهد. تمام این توانمندی‌ها از طریق اینترنت اشیاء دست‌یافتنی است.

وی ادامه داد: این‌گونه که بستر برای اینترنت اشیاء فراهم شده در آینده ارتباط بین خودروها برقرار می‌شود و خودروها براساس سیستمی که در آنها تعبیه شده و مکانیسمی که بر بستر اینترنت اشیاء از آنها برخوردار می‌شوند، می‌توانند با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و خدمات مناسب و مفیدی به استفاده‌کنندگان ارائه دهند. در این صورت، دخالت انسان و خطاها و اشتباهات براساس مکانیسم‌ها و برنامه‌ها دقیق به حداقل ممکن می‌رسد.برخورداری ادامه داد: ورود به عرصه اینترنت اشیاء، گام‌های گوناگون و متفاوتی دارد و گام نخست برای حرکت در این مسیر می‌تواند این باشد که خودرو در زمان مواجهه با اشکالی در سیستم و خرابی قطعات، آن را به مراکز خدمات خودرویی آن برند گزارش کند یا درباره سرویس خودرو اطلاع‌رسانی به راننده انجام و این فرآیند به‌طور کاملا آنلاین انجام و پیگیری شود. در مراحل پیچیده‌تر؛ یعنی آینده نه چندان دور، تمام خودروها بهم متصل شده و خودران خواهند بود. در این صورت، اطلاعات زمان و مکان نمی‌شناسد و تمام اطلاعات از طریق اینترنت منتقل خواهد شد. این آینده اجتناب‌ناپذیر است و اگر از هم‌اکنون در این زمینه گام‌های نخست را برنداریم به طبع از جهان عقب خواهیم افتاد. همان‌طور که در تولید خودروهای برقی عقب ماندیم. طبیعتا در این زمینه باید پروژه‌های علمی و تحقیقاتی را شروع کنیم تا خیلی از دنیا علم و فناوری عقب نماییم.

سخن پایانی

در نهایت اینکه خودروهای هوشمند و خودروهایی که به اینترنت اشیا متصل هستند، امکاناتی را در اختیار سرنشینان خود قرار می‌دهند؛ از ارتباط دو طرفه بین وسایل نقلیه، دستگاه‌های تلفن هوشمند و زیرساخت‌های شهری گرفته تا راندن خودروهای هوشمند بدون نیاز به راننده.

راننده خودرویی که از اینترنت اشیا بهره می‌برد، می‌تواند با گوشی هوشمند خود، اتومبیل خود را خاموش یا روشن کند یا خارج از خودرو کنترل چراغ‌های فلاشر را در اختیار داشته باشد. در صورت دزدیده شدن خودروهای متصل به این شبکه نیز، مکان آن قابل ردیابی است. البته اینها تمامی مزایای اینترنت اشیا در خودرو نیست، با این حال موضوعات بسیار چشمگیر و مهمی است که با وضعیت کنونی صنعت، ما در همین سطح هم با آن فاصله بسیار دوری داریم و اگر نخستین گام‌ها را برنداریم، عقب می‌مانیم.