سیگنال‌های مثبت و منفی برای بازار فولاد

رکوردشکنی مستمر تورمی در بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان با وجود اخذ سیاست‌های انقباضی، از دیگر موانع صعود مجدد قیمت فولاد است. در ادامه بلاتکلیفی چین در کاهش قرنطینه کرونایی یا استمرار آن مانع بازگشت شرایط به حالت پایدار و باثبات می‌شود. در چنین شرایطی می‌توان این‌طور ادعا کرد که نبود دورنمای روشن و مثبت از اقتصاد جهانی مانع بازگشت قیمت‌ها به روند صعودی است. به‌دنبال تغییرات یادشده برخی از بزرگ‌ترین فولادسازان دنیا اقدام به کاهش تولید کرده‌ و فولادسازان چینی نیز برای جلوگیری از ضرر ارزان‌فروشی، فرآیندهای اورهال یا تعمیرات اساسی خود را زودتر از موعد آغاز کرده‌اند. البته رئیس‌جمهوری چین خواستار اتحاد اقتصادهای دنیا برای بازگرداندن اقتصاد به مسیر رشد شده و این موضوع سیگنال مثبتی را روانه بازارهای جهانی می‌کند. شی‌‌جین پینگ، رئیس‌جمهوری چین همچنین وعده تحقق رشد اقتصادی ۵.۵ درصدی را در این کشور داده است. اقدامی که با فروش اوراق قرضه و توسعه زیرساخت‌ها آغاز شده است. هرچند باید ادعا کرد میزان اثرگذاری این وعده به اعلام جزئیات بیشتر از برنامه دولت پکن برای بازگرداندن اقتصاد به مسیر رشد بستگی دارد. برای بررسی بازار و همچنین تولید فولاد دنیا با سعید برزگر، کارشناس صنایع معدنی گفت‌وگو کرده‌ایم. متن کامل این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

بازار آهن و فولاد را در هفته‌های اخیر و در سطح جهانی چطور ارزیابی می‌کنید؟

معاملات آهن و فولاد در هفته‌های اخیر روند پرنوسانی را پشت‌سر گذاشته است.

چین در مقام بزرگ‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده فولاد جهان، از اثرگذاری بالایی بر این بازار برخوردار است. بر همین اساس نیز اتفاقات داخلی این کشور، سیگنال‌های قوی را روانه بازار فولاد دنیا کرده است.

این کشور در ماه‌های اخیر با شیوع مجدد ویروس کرونا روبه‌رو شد و تمهیدات سفت و سختی را برای رویارویی با این شرایط اعمال کرد. تلاش این دولت برای مقابله با همه‌گیری مجدد کرونا که از آن با عنوان کروناصفر یاد می‌شود، به اعمال قرنطینه‌های سختگیرانه در این کشور طی ماه آوریل و مه منتهی شد.

در ادامه با بهبود شرایط همه‌گیری کرونا در چین، امید به رفع قرنطینه در این کشور افزایش یافت. در واقع انتظار می‌رفت با تغییر شرایط، مجددا تقاضا برای فولاد به شرایط عادی بازگردد.

اما این تغییر آنقدرها هم تاثیر جدی و ماندگاری بر بازار فولاد دنیا نداشت. بدین‌ترتیب بازار آهن و فولاد دنیا در ماه ژوئن همچنان کم‌فروغ است.

در همین حال باید تاکید کرد که به‌دنبال کاهش مقررات قرنطینه در چین مجددا شاهد افزایش مبتلایان در این کشور پرجمعیت بودیم؛ بنابراین نمی‌توان به‌سرعت منتظر عادی شدن شرایط و بازگشت چین به شرایط رونق اقتصادی باشیم.

مهم‌ترین عوامل موثر بر روند قیمتی فولاد را در موقعیت کنونی چه مواردی می‌دانید؟

همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره شد در ماه‌های آوریل و مه و به‌دنبال محدودیت‌های کرونایی چین، از میزان ساخت‌وساز در این کشور کاسته شد و بدین‌ترتیب شاهد افزایش موجودی محصولات فولادی در انبارها بودیم و همین موضوع نیز مانع بازگشت قیمت فولاد به روند صعودی شد.

به‌علاوه آنکه اعتماد دنیا به تداوم توسعه اقتصادی چین در دوران کرونا، کاسته شده است. افت اعتماد عمومی به کاهش ساخت‌وساز در این کشور منجر شده است. بدین‌ترتیب نباید منتظر رونق گرفتن تقاضا برای خرید فولاد در بازارهای جهانی باشیم.

در ادامه باید تاکید کرد که اکنون چین به‌عنوان نخستین مصرف‌کننده بزرگ فولاد دنیا در آستانه فصل باران‌های موسمی قرار دارد، باران‌های سیل‌آسایی که بخشی از فعالیت‌های ساخت‌وساز را در این کشور متوقف می‌کند؛ بنابراین فرصت رونق بازار فولاد تا حدودی از دست رفته است.

روند معاملات فولاد را در سایر بازارها چطور ارزیابی می‌کنید؟

محدودیت تقاضا برای خرید فولاد به سقوط قیمت این فلز در بازارهای جهانی منجر شده است. افت تقاضا برای خرید فولاد به‌قدری شدت گرفته که فولادسازان ترک تخفیفات قابل‌ملاحظه و چند صددلاری برای فروش محصولات خود می‌دهند.

همزمان قیمت قراضه وارداتی به این کشور که به‌عنوان ماده اولیه صنعت فولاد این کشور استفاده می‌شود، روند نزولی را طی می‌کند.

به بیان دیگر، کاهش قیمت فولاد و نبود مشتری برای خرید این محصول استراتژیک، بازار قراضه را از سکه انداخته، تاجایی که قیمت قراضه به پایین‌ترین نرخ خود از نوامبر ۲۰۲۰ رسیده است. در چنین شرایطی، متقاضیان محصولات فولادی ترکیه به‌دنبال آن هستند تا محصولات فولادی این کشور را با قیمت پایینی خریداری کنند. در ادامه باید خاطرنشان کرد که طی هفته‌های گذشته شاهد از دست رفتن ارزش دلار و یورو بوده‌ایم. در چنین شرایطی، انتظار می‌رفت بهای کامودیتی‌ها افزایش یابد. با این وجود، اجرای سیاست‌های انقباضی از سوی امریکا و کشورهای اروپایی و به شکل دقیق کشورهای گروه G7 با هدف کاهش تورم، مانع رشد قیمت کامودیتی‌ها و فولاد در هفته‌های اخیر بوده است. سیاست‌های یادشده از سرعت رشد اقتصادی در مناطق یادشده می‌کاهد و انتظار می‌رود تقاضا برای خرید فلزات صنعتی کاهش یابد؛ بنابراین تلاش اقتصادهای بزرگ برای کاهش تورم و ایجاد رکود خودخواسته برای مقابله با این شرایط، به سدی در برابر رشد قیمت‌ها بدل شده است.

عملکرد سایر کشورها چه تاثیری بر عملکرد بازار فولاد در سطح بین‌المللی داشته است؟

روسیه و اوکراین از فولادسازان بزرگ جهان هستند که بخش بزرگی از فولاد خود را روانه بازارهای جهانی می‌کنند. به‌دنبال حمله نظامی روسیه به خاک اوکراین شاهد تغییر معادلات در بازار جهانی فولاد بودیم. از یک‌سو مسیر صادرات فولاد اوکراین به‌دنبال این حمله نظامی عملا متوقف شده و از سوی دیگر، این تنش‌های استراتژیک به رشد قیمت فولاد در بازارهای جهانی منجر شد. با این وجود، روند صعودی قیمت فولاد ادامه‌دار نبود. تحریم روسیه توسط کشورهای اروپایی که عموما مقصد اصلی صادرات این کشور بودند، معادلات صادرات فولاد را در دنیا تغییر داد. در واقع روسیه با هدف تداوم صادرات محصولات خود اقدام به ارزان‌فروشی فولاد در بازار جهانی با هدف دورزدن تحریم‌ها کرد. همین موضوع نیز به کاهش قیمت فولاد در بازار جهانی منتهی شد.

به بیان دیگر، روند نزولی قیمت این فلز را در سطح جهانی، تقویت کرد. صنعت فولاد ایران نیز در طول سال‌های گذشته با شرایط تحریم و محدودیت در تعاملات جهانی روبه‌رو بوده است، حال در موقعیت کنونی، فولاد روسیه به رقیبی برای صنعت ما بدل شده است. توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که تحولات سیاسی در شرق اروپا عامل تغییرات اساسی در ساختار قیمتی بازار فولاد ایران و سودآوری بنگاه‌های تولیدی دارد.

روند نزولی بازار آهن و فولاد چه تاثیری بر معاملات سنگ آهن جهان دارد؟

سنگ آهن ماده اولیه اصلی تولید فولاد است. روند نزولی قیمت فولاد در بازار جهانی، تولیدکنندگان این کشور را مجاب به افت تولید با هدف کاهش زیان کرده است.

این فولادسازان از فرصت توقف تولید برای اجرای پروژه‌های تعمیر و نگهداری خود استفاده می‌کنند؛ درنتیجه از میزان تقاضا برای خرید سنگ آهن به‌عنوان ماده اولیه زنجیره فولاد به‌شدت کاسته شده است و همین افت تقاضا به سقوط قیمتی این ماده معدنی منتهی شد. بدین‌ترتیب قیمت سنگ آهن از ۱۵۰ دلار در نیمه ماه مه به ۱۱۰ دلار در ماه ژوئن کاهش یافت.

اصلاحات اقتصادی چین چه تاثیری بر بازار سنگ آهن دارد؟ اقدامات این کشور را در ثبات‌بخشی به بازار سنگ آهن چطور ارزیابی می‌کنید؟

عزم چینی‌ها برای بازگشت ثبات به بازار سنگ‌آهن جدی است. دولت این کشور به‌دنبال آن است که با تشکیل بازاری برای عرضه و فروش سنگ‌آهن وارداتی به این کشور، از جهش قیمتی فلز سرخ در زمان رشد تقاضا جلوگیری کند.

همزمان شی‌‌جین پینگ، رئیس‌جمهوری چین مجددا وعده تحقق رشد اقتصادی ۵.۵ درصدی را در سال جاری میلادی مطرح کرده است.

وعده رئیس‌جمهوری چین مبنی بر اجرای اقدامات کارآمد برای دستیابی به اهداف توسعه اقتصادی و اجتماعی، به بازگشت مجدد سنگ آهن به روند صعودی منتهی شد، هرچند این رشد قیمتی آنقدرها هم قابل‌توجه نیست.

شی‌‌جین پینگ در مراسم افتتاحیه مجمع تجاری بریکس خواستار هماهنگی بیشتر برای اجرای سیاست‌های اقتصادی این کشور و جلوگیری از اختلال در اقتصاد این کشور و رفع شکنندگی اقتصاد شد. این اظهارات زمینه‌ساز رشد قیمتی سنگ آهن تا ۱۱۶ دلار شد.

چه محرک‌هایی مجددا زمینه بازگشت فولاد به روند صعودی را فراهم می‌کنند؟

همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره شد، شی‌‌جین پینگ، رئیس‌جمهوری چین وعده تحقق رشد اقتصادی ۵.۵ درصدی را در این کشور داده است. تحقق این هدف در سایه اجرای پروژه‌های زیرساختی ممکن است. تزریق سرمایه به پروژه‌های زیرساختی تقاضا برای خرید آهن و فولاد را افزایش می‌دهد و زمینه بازگشت قیمت این فلزات را به مسیر رشد مهیا می‌کند. دولت چین در ۳ هفته نخست ماه ژوئن ۲۶۰ میلیارد دلار اوراق قرضه فروخت که رقم بسیار قابل‌توجهی است. جذب این مقدار نقدینگی توسط چین حکایت از آن دارد که عزم این کشور برای بازگشت مجدد به روند توسعه اقتصادی جزم است. درنتیجه می‌توان به بازگشت معادلات فولاد به روند صعودی امید داشت.

وضعیت ماه‌های آینده بازار فولاد را چطور پیش‌بینی می‌کنید؟

در حال حاضر، چین و روسیه از بازیگران اصلی بازار فولاد دنیا به‌شمار می‌روند. تغییرات اقتصادی چین از تاثیر ویژه و غیرقابل جبرانی بر بازار فولاد برخوردار است. روسیه نیز درگیر جنگی بزرگ است که معادلات کالایی و انرژی را در سطح جهان تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. پس از حمله نظامی روسیه به خاک اوکراین، کشورهای اروپایی اقدام به تحریم این کشور کردند. روسیه یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان انرژی کشورهای اروپایی است و بر همین اساس نیز تاکنون تحریم انرژی روسیه آغاز نشده اما پیش‌بینی‌ها حکایت از آن دارد که این تحریم‌ها به‌طور جدی در آینده نه‌چندان دور آغاز می‌شود. با آغاز تحریم گاز روسیه توسط اتحادیه اروپا طی ۲ ماه آینده، مجددا تعادل انرژی در دنیا برهم خواهد خورد و التهاب تازه‌ای در بازار کامودیتی‌ها پدید می‌آید؛ یعنی مجددا می‌توان به صعود فولاد در چنین شرایطی امید داشت.

روند تولید فولاد دنیا از ابتدای سال جاری میلادی تاکنون چگونه بوده است؟

تولید جهانی فولاد خام در سال ۲۰۲۱ به ۱.۹ میلیارد تن رسید که در این میان، چین با تولید ۱.۰۳ میلیارد تن در صدر فهرست بزرگ‌ترین کشورهای تولیدکننده در سال ۲۰۲۱ قرار گرفت.

همان‌طور که بارها تاکید شده چین با فاصله بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد دنیا شناخته می‌شود. این کشور تولید بیش از نیمی از فولاد جهان را در اختیار دارد. هند نیز با تولید ۱۱۸.۲ میلیون تن فولاد خام در رده دومین تولیدکننده بزرگ دنیا قرار گرفت. براساس داده‌های آماری فولاد جهان، ژاپن با تولید ۹۶.۳ میلیون تن در رتبه سوم و ایالات‌متحده امریکا با تولید ۸۵.۸ میلیون تن در رتبه چهارم قرار گرفتند. میزان تولید فولاد چین در ۴ ماهه نخست سال جاری میلادی برابر ۳۶۶.۲ میلیون تن برآورد شده است. این میزان تولید در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۱۰.۳ درصد کاهش یافته است. فولادسازان چینی در ماه آوریل ۹۲.۸ میلیون تن فولاد تولید کردند که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۵.۲ درصد کاهش داشت. بنا به گزارش انجمن جهانی فولاد، از میان ۱۰ تولیدکننده بزرگ فولاد جهان در ۴ ماهه نخست سال ۲۰۲۲، بیشترین کاهش تولید فولاد مربوط به چین بوده است. از میان ۱۰ تولیدکننده بزرگ فولاد جهان، تنها تولید فولاد خام هند در ۴ ماهه نخست سال ۲۰۲۲ افزایش داشته است. تولید فولاد خام هند در این دوره با رشد ۶.۵ درصدی نسبت به ۴ ماهه نخست سال قبل به ۴۲.۳ میلیون تن رسیده است. اما روند تولید سایر فولادسازان در این بازه زمانی کاهشی بوده است.

در ۴ ماهه نخست ۲۰۲۲، نسبت به دوره مشابه سال گذشته، رشد تولید فولاد ژاپن منفی ۳.۳ درصد، رشد تولید فولاد امریکا منفی ۱.۷ درصد، روسیه منفی ۰.۷ درصد، کره‌جنوبی منفی ۴ درصد، آلمان منفی ۳ درصد، ترکیه منفی ۳.۲ درصد و برزیل منفی ۱.۷ درصد بوده است.

آمار و ارقام یادشده حکایت از عملکرد و سوگیری کشورهای بزرگ تولیدکننده فولاد جهان دارد و بررسی آن تاثیر بسزایی بر شناخت آینده این بازار دارد.