زیان در کمین صنایع وابسته به فولاد
بازار خرید و فروش محصولات فولادی در طول ماه‌های اخیر با رکود مصرفی و سرمایه‌ای همراه بوده است. این بازار از هفته گذشته به مسیر رشد قیمتی بازگشت. این رشد قیمتی در شرایطی حاصل شد که از یک‌سو شاهد روند نزولی دلار در اغلب روزهای هفته گذشته بودیم و از سوی دیگر همچنان با ورود موج‌های جدید سرما به کشور، بازار در رکود سنتی فصلی به‌سر می‌برد.
در این میان انتشار اخباری مبنی بر قطعی برق فولادسازان در روزهای ابتدایی هفته گذشته به دلیل کمبود گاز در نیروگاه‌های برق و احتمال تداوم آن برای چند هفته، نرخ فولاد را بالا برد. روند رو به رشد نرخ فولاد در هفته گذشته با سخنرانی تلویزیونی رئیس‌جمهوری مبنی بر موفقیت دولت سیزدهم در کنترل بازار سیمان و فولاد همراه شد. البته این سخنان اثر چندانی بر روند معاملات محصولات طویل فولادی در هفته گذشته نداشت. با این وجود برخی از فعالان بازار عقیده دارند این سخنرانی در کوتاه‌مدت می‌تواند به تلاش مضاعف مسئولان برای کنترل بازار فولاد منجر شود. مسئولان برای تحقق این هدف از راهکارهایی همچون الزام به عرضه محصولات فولادی انبار شده‌اند، استفاده می‌کنند. با این وجود بازار فولاد منتظر رشد نرخ است و نباید به تداوم روند کنترلی قیمت‌ها در بلندمدت امید داشت.
رشد بهای مواد اولیه محرک قیمت‌ها
رضا شهرستانی عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در گفت‌وگو با صمت و در ارزیابی دلایل رشد بهای محصولات طویل فولادی در هفته گذشته گفت: در ۳ ماه اخیر شاهد افت بهای محصولات فولادی در بازار بودیم؛ تاجایی که نرخ فروش میلگرد در بازار تا ۳ هزار تومان به‌ازای هر کیلوگرم کاهش یافت. در همین حال نرخ محصولات بالادستی زنجیره فولاد ازجمله آهن اسفنجی تا ۲ هزار تومان افزایش یافت. در چنین شرایطی بسیاری از فعالان صنعت فولاد متضرر شدند.
وی افزود: تاجایی که درمواردی شاهد تعطیلی برخی از واحدهای فولادساز کشور به دلیل توجیه‌ناپذیری اقتصادی بودیم و همین موضوع فشاری را به سمت عرضه در بازارها وارد کرد. توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که فارغ از تاثیر تعطیلی واحدهای تولیدی بر بازار، شاهد وارد آمدن لطمات جدی به عملکرد صنایع و متضرر شدن آنها نیز خواهیم بود.
قطع گاز مشکل آفرید
عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد در ادامه با اشاره به محدودیت در تامین گاز طی ماه‌های گذشته گفت: قبل از شروع فصل سرما، هشدارهایی درخصوص کمبود گاز در کشور و احتمال قطع گاز مصرفی صنایع به‌ویژه در زنجیره فولاد مطرح شد. کما اینکه در روزهای سرد سال نیز محدودیت‌هایی در روند تولید برخی از واحدهای صنعتی پیش آمد. البته این پایان کار نبود چراکه درحال‌حاضر محدودیت در روند تامین گاز نیروگاه‌ها، تامین برق صنایع را هم با چالش روبه‌رو کرده است. درنتیجه در روزهای اخیر شاهد وارد آمدن فشار بر صنایع فولادی با هدف محدودیت در تامین برق بوده‌ایم. همین موضوع نیز مزید بر علت کاهش مواد اولیه موردنیاز نوردکاران شد. همین افت تولید، سیگنال رشد نرخ را به بازار وارد کرده است.
نظم زنجیره فولاد به هم خورد
این عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد گفت: هدف از عرضه تمامی محصولات تولید شده زنجیره فولاد در بورس کالا، برقراری تعادل و تقسیم سود عادلانه در این زنجیره بود. به‌علاوه آنکه انتظار می‌رفت نظم یکسانی بر روند قیمت‌گذاری این محصولات حاکم باشد. با این وجود این خواسته مرتفع نشده و شاهد برهم‌خوردن نظم در این زنجیره هستیم. انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران تمایل دارد، محصولات نهایی فولادی با بهای مناسبی در اختیار مصرف‌کنندگان پایانی این زنجیره یا مردم قرار گیرد.
وی افزود: در حالت کلی انتظار می‌رود نرخ محصولات عرضه شده در بورس کالا برابر ۹۵ درصد بهای فروش این کالاها در بازار جهانی باشد. اما در همین حال باید روند قیمت‌گذاری برای تمامی محصولات تولید شده در این زنجیره نیز براساس یک فرمول یکسان یا طبق روندی یکسان تعیین شود. اما درحال‌حاضر شاهد فروش آهن اسفنجی با قیمت‌های به مراتب بالاتر از نرخ‌های جهانی و صادراتی این محصول در بازار داخلی هستیم. این موضوع خود محرک افزایش نرخ فولاد در بازارهای جهانی شده است.
اعتراض به قیمت‌گذاری فولاد
شهرستانی در پاسخ به انتقاد برخی فعالان صنعتی در اعتراض به قیمت‌گذاری فولاد براساس دلار، گفت: در کشور ما مبنای تمام معاملات دلار است. به‌علاوه آنکه فعالان صنعتی بخشی از هزینه‌های خود همچون سهمی از مواد اولیه، قطعات، تجهیزات و لوازم یدکی موردنیاز خود را از بازارهای جهانی و با ارز دلار خرید و وارد می‌کنند. درنتیجه نمی‌توان منکر وابستگی تولید صنایع به دلار شد.
سود به واسطه‌ها می‌رسد
در ادامه باید خاطرنشان کرد در شرایطی که نرخ فروش یک محصول در بازار داخلی به مراتب پایین‌تر از بازار جهانی باشد، شاهد ایجاد مفسده‌های دیگری در اقتصاد خواهیم بود که ازجمله آنها می‌توان به فروش از مبادی غیررسمی و.... اشاره کرد. یعنی درنهایت سود حاصل از تولید نه به مصرف‌کننده و نه تولیدکننده می‌رسد؛ بلکه درنهایت واسطه‌ها و دلالان منتفع خواهند شد.
شهرستانی در پایان تاکید کرد: درحال‌حاضر با توجه به کمبودهای زیرساختی، شاهد وارد آمدن لطمات جدی به غملکرد صنایع و فولادسازان در سایه کمبود برق، گاز و.... و به دنبال آن محدودیت‌های تولید هستیم. کما اینکه براساس آمار منتشر شده از سوی انجمن جهانی فولاد، میزان تولید این فلز استراتژیک در کشور در سال ۲۰۲۱ میلادی نیز کاهش یافت. حال با توجه به شرایط بازار و نرخ پایین محصولات فولادی در مقایسه با بهای خرید مواد اولیه توسط این واحدها، ضرر مضاعفی به تولیدکنندگان و در بعد کلان به صنعت و اقتصاد کشور وارد می‌شود. درنتیجه کشف راه‌حل اصولی برای مقابله با این شرایط ضروری به‌نظر می‌رسد.
تداوم رکود در بازار فولاد
حمیدرضا رستگار رئیس اتحادیه آهن و فولاد تهران در گفت‌وگو با صمت درباره دلایل افزایش بهای محصولات فولادی همچون میلگرد و تیرآهن در بازار آزاد طی یک هفته اخیر گفت: میزان تولید محصولات فولادی در کشور به مراتب بالاتر از نیاز داخلی برآورد می‌شود. بنابراین میزان تقاضا برای خرید این دست محصولات عموما کمتر از عرضه این محصول است. به‌ویژه آنکه اکنون در ماه‌های سرد سال قرار داریم و رکودی سنتی بر بازار خرید و فروش محصولات فولادی ساختمانی سایه افکنده است. پیک مصرف فولاد به بهار و تابستان اختصاص دارد. در چنین شرایطی گرانی بهای محصولات فولادی را نمی‌توان متاثر از کاهش تولید آن دانست.
تولید محصولات پایین دستی به صرفه نیست
این فعال بازار فولاد افزود: تولیدکنندگان برای تداوم حیات خود، نیاز به تولید دارند. اما درحال‌حاضر شرایط به‌گونه‌ای رقم خورده که به اعتقاد فولادسازان، تولید محصولات پایین‌دستی فولادی به‌ویژه در بخش محصولات طویل، دیگر صرفه اقتصادی ندارد.
رستگار با اشاره به افزایش بهای مواد اولیه تولید صنایع فولادی و همچنین رشد نرخ انرژی مصرفی این واحدها گفت: نرخ انرژی و مواد اولیه سهم قابل توجهی از هزینه تمام شده تولید فولاد را به خود اختصاص می‌دهد. در چنین شرایطی افزایش در نرخ مواد یاد شده، به منزله ارتقای سطح نرخ تمام شده تولید است و باید منتظر اثرات آن در بازارها هم باشیم.
محدودیت در روند تامین برق و گاز
رئیس اتحادیه آهن و فولاد تهران گفت: علاوه بر این در هفته‌های اخیر شاهد ایجاد محدودیت در روند تامین برق و گاز صنایع بوده‌ایم که همین موضوع خود، رند رشد نرخ را تسریع می‌کند. البته این موضوع زمینه برتری یافتن تقاضا در مقابل عرضه را فراهم نمی‌کند با این وجود سیگنال‌های روانی را به سمت بازار فولاد نشانه می‌رود.
رستگار گفت: البته صنایع محدودیت‌هایی در روند قیمت‌گذاری محصولات دارند و نمی‌توانند با استناد به روند افزایشی نرخ تولید، اقدام به ارتقای سطح قیمت‌ها کنند. با این وجود حاشیه سود صنعتگران و اصناف باید منطقی باشد. البته به اعتقاد من با وجود تمام اعتراضاتی که از سوی صنعتگران مطرح می‌شود، اما نرخ آهن و فولاد در بازار، در رنج متعادلی قرار دارد و نباید منتظر رشد قابل توجه بهای این محصول در آینده نزدیک باشیم.
وی ادعای وابستگی تولید صنایع فولادی به دلار را نادرست خواند گفت: بیشترین سهم از تولید این محصولات با تکیه بر توانمندی‌های داخلی انجام می‌شود. درنتیجه نوسانات دلار را نباید به ابزاری برای رشد نرخ بدل کرد.
سخن پایانی
قطع گاز فولادسازان و همچنین افزایش بهای تمام شده تولید محصولات فولادی در سایه رشد قابل توجه مواد اولیه را باید مهم‌ترین عامل رشد بهای این محصولات در هفته گذشته دانست. در طول ماه‌های گذشته و با توجه به رکودی که بر بازار خرید و فروش محصولات فولادی سایه افکنده، شاهد افت بهای این محصول بوده‌ایم. تاجاییکه به اعتقاد فعالان این صنف، اکنون بهای فروش اغلب محصولات طویل فولادی همچون میلگرد و تیرآهن در کف قیمتی خود قرار دارد. در چنین شرایطی بازار منتظر ارائه سیگنال‌های مختلف با هدف افزایش قیمت‌ها است. در ادامه باید خاطرنشان کرد نرخ انرژی مصرفی صنایع فولادی در طول یک‌سال گذشته رشد قابل توجهی داشته است. این درحالی است که نرخ برق مصرفی این صنایع امسال و در مقایسه با سال گذشته ۵ برابر بیشتر شده است. در همین زمان بهای گاز مصرفی آنها نیز رشد قابل توجهی داشته و انتظار می‌رود این روند افزایشی هزینه‌های انرژی در سال آتی نیز ادامه یابد. با توجه به شرایط موجود، تداوم روند صعودی بهای مقاطع طویل فولادی در آینده گریزناپذیر است.
