فرصتی برای مرزنشینان یا تهدیدی برای اقتصاد؟

تجارت ته‌لنجی که به‌عنوان یکی از روش‌های واردات کالا به ایران از طریق بنادر جنوبی کشور شناخته می‌شود، در ابتدا به‌عنوان راهی برای تامین معیشت مرزنشینان و تسهیل تجارت مرزی معرفی شد. در این روش، ملوانان با کشتی‌های کوچک از بنادر کشورهای همسایه کالاهایی را وارد می‌کنند که عمدتا از مبادی غیررسمی وارد کشور می‌شود. کالاهایی که در این فرآیند وارد می‌شوند، شامل اقلامی هستند که در بازارهای رسمی و گمرکی نمی‌توان به‌راحتی آنها را یافت یا با قیمت‌های کمتری عرضه می‌شوند. با این حال، این روش وارداتی به‌تدریج به یکی از بزرگ‌ترین تهدیدات برای صنعت و تولید داخلی تبدیل شده است. کالاهای وارداتی با قیمت‌های ارزان‌تر از تولیدات داخلی، به رقابت ناعادلانه‌ای برای تولیدکنندگان ایرانی تبدیل شده‌اند. این امر نه‌تنها منجر به کاهش تولید داخلی و بیکاری در بخش‌های مختلف می‌شود، بلکه برای دولت نیز چالش‌هایی در زمینه از دست رفتن درآمدهای گمرکی و مالیات‌ها به‌وجود می‌آورد، هرچند تجارت ته‌لنجی به‌عنوان یک راهکار برای کاهش هزینه‌های زندگی مرزنشینان مطرح بود، اما امروز به چالش‌هایی بزرگ‌تر در اقتصاد کشور تبدیل شده است.

تاثیر قاچاق بر اشتغال و تولید داخلی

براساس گزارش‌های رسمی، حدود ۸ هزار نیروی کار در ۲۸۰شرکت از دست رفته‌اند که علت عمده آن، ورود کالاهای قاچاق از طریق مرزها و تجارت ته‌لنجی است. این واردات غیررسمی کالاها که بدون پرداخت مالیات و عوارض گمرکی به کشور وارد می‌شوند، قیمت‌ها را در بازار داخلی پایین می‌آورد و رقابت ناعادلانه‌ای برای تولیدکنندگان داخلی ایجاد می‌کند. در این شرایط، تولیدکنندگان مجبور به کاهش تولید یا تعطیلی واحدهای خود می‌شوند و این به‌طورمستقیم منجر به از دست رفتن شغل‌ها در بخش‌های مختلف می‌شود.

یکی از بخش‌هایی که بیشترین آسیب را از این فرآیند می‌بیند، بخش صنایع کوچک و متوسط است. این واحدها که به‌دلیل ناتوانی در رقابت با کالاهای ارزان‌قیمت خارجی، به‌ویژه کالاهایی که از طریق تجارت ته‌لنجی وارد کشور می‌شوند، در معرض تعطیلی قرار گرفته‌اند، نقش بزرگی در ایجاد اشتغال دارند. در حالی که این واحدها قادر به جذب و استخدام نیروهای کار جدید بودند، حالا با کاهش فعالیت‌های خود، بسیاری از شغل‌ها را از دست داده‌اند. علاوه بر این، قاچاق کالا تاثیر منفی بر کیفیت محصولات داخلی نیز می‌گذارد، زیرا کالاهای وارداتی معمولا از کیفیت پایین‌تری برخوردارند و این موضوع می‌تواند موجب کاهش اعتماد مصرف‌کنندگان به تولیدات داخلی شود.

تجارت آزاد در ایران و سهم قاچاق از آن

تجارت آزاد در ایران به‌ویژه در سال‌های اخیر با مشکلات زیادی مواجه شده است. طبق آمارها، یک‌دهم تجارت آزاد کشور به‌طورمستقیم تحت‌تاثیر قاچاق کالا قرار دارد. این آمار نشان‌دهنده حجم بالای کالاهای قاچاق واردشده به کشور است که به‌طورمستقیم بر فعالیت‌های اقتصادی و تولید داخلی تاثیر می‌گذارد. در حالی که تجارت آزاد می‌تواند به رونق اقتصاد کشور و افزایش کیفیت کالاهای تولید داخل کمک کند، اما وجود قاچاق کالا موجب شده است که بخش عمده‌ای از تولیدات داخلی نتوانند در برابر کالاهای وارداتی رقابت کنند.

این موضوع نه‌تنها بر بخش تولید داخلی تاثیر منفی می‌گذارد، بلکه درآمدهای گمرکی و مالیاتی کشور را نیز تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. یکی از مشکلات عمده‌ای که در این زمینه وجود دارد، نبود نظارت کافی بر واردات کالاها و کثرت رویه‌های غیررسمی است که باعث شده تا بخش عمده‌ای از تجارت کشور، از طریق قاچاق انجام شود. در این شرایط، بازار آزاد نمی‌تواند به‌طورصحیح و قانونی عمل کند و تولیدکنندگان داخلی با مشکلات زیادی مواجه می‌شوند.

راهکارها و سیاست‌های مقابله با قاچاق کالا و حمایت از تولید داخلی

برای مقابله با قاچاق کالا و حمایت از تولید داخلی، نیاز به اتخاذ سیاست‌های جدید و موثر است. یکی از این سیاست‌ها، تقویت نظارت گمرکی و استفاده از فناوری‌های نوین برای شناسایی کالاهای قاچاق است. دولت باید با استفاده از سیستم‌های الکترونیکی و فناوری‌های پیشرفته، واردات کالا را به‌طوردقیق‌تر کنترل کند و از ورود کالاهای غیررسمی به کشور جلوگیری کند.

علاوه بر این، ایجاد مشوق‌های مالی و حمایتی برای تولیدکنندگان داخلی می‌تواند به رونق این بخش کمک کند. کاهش هزینه‌های تولید، تامین مالی آسان‌تر و حمایت از صادرات می‌تواند به تولیدکنندگان داخلی این امکان را بدهد که با کالاهای وارداتی رقابت کنند. همچنین، ایجاد بازارهای رسمی برای مرزنشینان و تسهیل تجارت مرزی به‌گونه‌ای که قوانین و مقررات رعایت شوند، می‌تواند به کاهش قاچاق کالا کمک کند. دولت باید در این زمینه باتوجه به شرایط اقتصادی، برنامه‌هایی جامع برای حمایت از تولید داخلی و مقابله با قاچاق ارائه دهد.

صنعت آرایشی و بهداشتی را به مسیر اصلی برگردانیم

موسی احمدزاده، نایب رئیس انجمن واردکنندگان فرآوردهای آرایشی، بهداشتی و عطردر رابطه با واردات ته‌لنجی مواد غذایی، آرایشی و بهداشتی به صمت گفت: باید صنعت آرایشی و بهداشتی را به مسیر اصلی خود برگردانیم. نگاه حاکمیت این است که مشکلات این صنعت حل شود.  در شرایط فعلی کسی که واردات قانونی انجام می‌دهد و کسی که تولیدکننده واقعی است، باید تکریم شود. با شفاف کردن فرآیندها می‌توان زمین ‌بازی را در صنعت آرایشی و بهداشتی تغییر داد و زمین‌ بازی را از قاچاقچیان گرفت. وی ضمن انتقاد از تصمیم‌های خلق‌الساعه، تصریح کرد: زمانی که در یک تصمیم شبانه و بدون مشورت با اتاق بازرگانی و انجمن تخصصی، درب‌های کشور برای واردات محصولات آرایشی بسته شد، بالغ بر ۸ هزار کارگر بیکار شدند. این در حالی است که بازرگانی در ایران قدمتی ۲ هزار و ۵۰۰ ساله دارد و از آن زمان، تجار ایرانی از چین کالا می‌خریدند و در روم می‌فروختند. تولید محصولات آرایشی در کشور یک اتفاق جدید است و تازه وارد ادبیات اقتصادی کشور ما شده است. احمدزاده همچنین بیان کرد: تولیدکنندگان بدون کارخانه، از ماه گذشته با تولیدکنندگان کارخانه فرقی ندارند و می‌توانند مجوزهای مختلف را مستقیما دریافت کرده و ثبت‌سفارش مواد اولیه خود را انجام دهند.

سخن پایانی

قاچاق کالا یکی از چالش‌های جدی اقتصاد ایران است که نه‌تنها به تجارت آزاد آسیب می‌زند، بلکه به اشتغال و تولید داخلی نیز لطمه می‌زند. هرچند تجارت ته‌لنجی به‌عنوان یک راهکار برای مرزنشینان مطرح شد، اما اکنون به تهدیدی برای اقتصاد کشور تبدیل شده است. 

برای مقابله با این پدیده و حمایت از اشتغال و تولید داخلی، نیاز به سیاست‌های حمایتی و نظارتی موثر داریم. تقویت نظارت گمرکی، ایجاد مشوق‌های مالی برای تولیدکنندگان و تسهیل تجارت مرزی می‌تواند به رونق تولید داخلی و کاهش قاچاق کمک کند.

 دولت باید در این راستا اقداماتی جدی و همه‌جانبه انجام دهد تا علاوه بر حمایت از تولیدکنندگان، شرایط اقتصادی بهبود یابد و اشتغال پایدار در کشور ایجاد شود.