رفع بخشی از ریسک سیاسی، محرک بازارها

خبر توافق ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به عنوان عامل روانی قدرتمندی در بازارها عمل کرده است. خبری که انتظارات معامله‌گران را نسبت به کاهش تحریم‌ها تقویت کرده است. تقلیل ریسک‌های بین‌المللی و سیاسی باعث شده بازار ارز و طلا با امید به ثبات بیشتر و با کاهش تقاضای سفته‌بازی مواجه شود.  در بازار طلا و ارز، هیجان مثبت به محض انتشار اخبار توافق، به کاهش قیمت‌ها منجر شده است. هرچند که برخی از کارشناسان این کاهش قیمت را ناشی از هیجان روانی موثر بر بازار می‌دانند چراکه حمایت‌های بنیادی مانند تورم، عرضه ارز و نیاز واردات مواد اولیه هنوز پابرجا هستند.  در بازار سرمایه نیز خبر امضای توافق جدید هسته‌ای بین ایران و آژانس توانسته شاخص‌ها را برای چند نماد مهم مثبت کند، ولی کاهش نقدینگی حقیقی نشان می‌دهد بخش عمده‌تر رشد، ناشی از امید ایجاد شده در بازار است.  برخی معتقدند حتی در صورت توافق کامل، آثار آن بر تجارت، واردات و صادرات، تأمین مواد اولیه و به‌خصوص صنایع وابسته به ارز، ممکن است با تأخیر قابل‌توجهی بروز کند. 

تاثیر اخبار سیاسی بر رفتار معامله گران 

یوسف کاووسی، تحلیلگر ارشد اقتصادی، با اشاره به تأثیرپذیری بالای بازارها از اخبار در گفت‌وگو با صمت گفت: بارها ثابت شده است که بازارهای ایران حساسیت زیادی به اخبار دارند. اگر تصمیم‌سازان اقتصادی هوشمندی بیشتری به خرج دهند، می‌توانند از همین حساسیت‌ها برای هدایت بازارها و کاهش هیجانات استفاده کنند.

وی با اشاره به تحولات اخیر پس از توافق ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت: بعد از این توافق شاهد ریزش بازار ارز و طلا و همزمان صعود شاخص‌های بورسی بودیم. در این میان اقدام بانک مرکزی نیز به این ریزش کمک کرد؛ چراکه پس از افت قیمت‌ها اقدام به جمع‌آوری ارز از بازار کرد، بدون آنکه در عمل هزینه‌ای متحمل شود و در حقیقت از جو روانی ایجاد شده بهره برد.

کاووسی افزود: بیش از آنکه دخالت‌های مستقیم بانک مرکزی مؤثر باشد، این رفتار معامله‌گران است که بازار ارز را تحت تأثیر قرار می‌دهد. سیاست‌ها به شکلی طراحی شده‌اند که ابتدا بانک مرکزی با ایجاد هراس، بازار را متلاطم می‌کند و سپس از فضای روانی به‌وجود آمده استفاده کرده و ارز را جمع‌آوری می‌کند. در چنین شرایطی معامله‌گران نیز بدون توجه به منبع و منشأ اخبار، به شکل هیجانی رفتارهای معاملاتی انجام می‌دهند.

این تحلیلگر اقتصادی تصریح کرد: واقعیت این است که هیچ فعالیت یا کنش اقتصادی بنیادی رخ نداده که بتوانیم بگوییم وضعیت کشور به ثبات نسبی رسیده است؛ به‌ویژه در شرایطی که همچنان با تورم بالا و رشد بی‌رویه نقدینگی مواجه هستیم. اقتصاد ایران همچنان تحت‌تأثیر تحولات خاورمیانه و ریسک‌های سیاسی قرار دارد.

نقش کلیدی بانک مرکزی

وی در ادامه با اشاره به نقش بانک مرکزی و اخبار سیاسی در نوسانات بازار ارز اظهار کرد: در وضعیت فعلی، بانک مرکزی تلاش کرده با تشدید روند نزولی نرخ‌ها، امکان جمع‌آوری ارز بیشتری را فراهم کند. از سوی دیگر اخبار مثبت نیز بر کاهشی شدن نرخ ارز مؤثر بوده است. بنابراین در شرایط کنونی، عوامل روانی و اخبار سیاسی اصلی‌ترین نقش را در تعیین مسیر بازار ایفا می‌کنند.

کاووسی تأکید کرد: با این حال، از منظر سیاسی و دیپلماتیک هنوز توافق ایران و آژانس در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و شفاف‌سازی کاملی در این زمینه رخ نداده است. اگر روند رویدادهای پیش‌رو مثبت نباشد، همین وضعیت بی‌ثباتی ادامه خواهد یافت. فراموش نکنیم که توافقات هسته‌ای زمان‌بر بوده و نیازمند بررسی‌های دقیق‌تر است؛ همین موضوع نیز می‌تواند موجب تداوم نااطمینانی در بازارها شود. این تحلیلگر اقتصادی در پایان خاطرنشان کرد: بعید است نرخ ارز از محدوده فعلی پایین‌تر آمده و به زیر ۹۵ تا ۹۷ هزار تومان برسد. در عوض، هر خبر منفی می‌تواند مجدد زمینه افزایش نرخ را فراهم کند.

فعلا چشم‌انداز روشنی از بازار ارز وجود ندارد

مجتبی فتوحی، فعال بازار ارز در گفت‌وگو با صمت، با اشاره به روند نرخ ارز در هفته‌های اخیر گفت: اگر نرخ ارز را از نظر تکنیکالی بررسی کنیم، این روند قابل پیش‌بینی بود. براساس الگوی کاپ که در تحلیل تکنیکال نرخ ارز به کار می‌رود، به نظر می‌رسد نرخ ارز ابتدا تا محدوده ۹۵ هزار تومان کاهش یابد و پس از شکست سقف ۱۰۵ هزار تومان، می‌تواند تا ۱۲۰ تا ۱۳۰ هزار تومان نیز پیش برود.

وی با تأکید بر نقش اخبار سیاسی در شرایط فعلی بازار گفت: آنچه درحال‌حاضر بیشترین تأثیر را بر بازار ارز و سایر بازارها دارد، اخبار سیاسی است. هفته گذشته و در جریان مذاکرات آقای عراقچی با مدیرکل آژانس، توافق موجود که به نظر توافقی شکننده می‌رسید، باعث افت نرخ ارز و تتر شد.

فتوحی افزود: هر خبر جدیدی درباره مذاکرات هسته‌ای می‌تواند بر نرخ ارز و بازار سرمایه اثرگذار باشد. در مورد بازار طلا وضعیت کمی متفاوت است، زیرا نقش تحولات جهانی بر نرخ طلا مهم‌تر است، اما به‌طور کلی، در شرایط فعلی اتفاقات سیاسی بیشترین وزن را بر بازارها دارد.

این فعال بازار ارز در ادامه خاطرنشان کرد: درحال‌حاضر نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی برای بازار ارز ارائه داد، زیرا پیش‌بینی‌های تکنیکال به طور معمول مربوط به زمان‌هایی است که وضعیت بازار نرمال و با ثبات است. وقتی اخبار سیاسی تعیین‌کننده نرخ‌ها باشد، چشم‌انداز روشنی از بازار نخواهیم داشت.

وی در پایان تصریح کرد: از نظر تکنیکالی، بازار ارز صعودی خواهد بود و به نظر نمی‌رسد اقدام خاصی از سوی بانک مرکزی بتواند روند فعلی را متوقف کند.

جلوگیری از تشدید التهاب در بازار سکه و طلا

نادر بذرافشان، رئیس اتحادیه فروشندگان و سازندگان طلا، جواهر، نقره و سکه تهران، با اشاره به شرایط بازار در روزهای اخیر گفت: این شرایط به‌طور ناگهانی و بدون پیش‌زمینه و برنامه‌ریزی پیش آمد، اما با مدیریت درست از تشدید التهاب جلوگیری شد.

وی افزود: برخی سودجویان و فعالان غیرصنفی با انتشار قیمت‌های هیجانی در فضای مجازی، موجب تشدید جو روانی بازار شدند و نرخ سکه ناگهان به ۸۳ میلیون تومان رسید و نرخ طلا نیز با جهش روبه‌رو شد.

بذرافشان با بیان اینکه اتحادیه در هفته نخست بحران جنگ ۱۱۲ روزه به طور عمده از اعلام نرخ در وب‌سایت خود خودداری کرد، تصریح کرد: این اقدام با اعتراض برخی نهادها همراه شد، اما توضیح داده شد که اعلام نرخ‌های ناپایدار خود عامل افزایش بیشتر قیمت‌ها خواهد بود. نتیجه این سیاست، فروکش کردن التهاب و بازگشت نرخ سکه به ۷۵ میلیون تومان بود. پس از آن و با هماهنگی رئیس اصناف کشور، اتحادیه به‌عنوان مرجع رسمی اعلام نرخ معرفی شد.

رئیس اتحادیه با اشاره به وضعیت بازار پس از آتش‌بس گفت: پس از این اتفاق، بازار به ثبات نسبی رسید، هرچند در روزهای اخیر افزایش ۷۵ دلاری اونس جهانی موجب رشد تدریجی قیمت‌ها شده است. رئیس اتحادیه با اشاره به روند واردات شمش به کشور اظهارکرد: ورود مصنوعات طلا همچنان ممنوع است و تنها شمش طلا اجازه ورود دارد. این شمش‌ها نقش مؤثری در تأمین مواد اولیه و حمایت از تولید ایفا می‌کنند و بر اساس سیاست دولت، تنها صادرکنندگان مجاز هستند برای رفع تعهدات ارزی اقدام به واردات طلا کنند.

وی در ادامه درباره وضعیت قیمت‌ها تصریح کرد: زمانی که نرخ طلا در یک ماه در یک محدوده ثابت باقی بماند، می‌توان آن را تجربه‌ای از ثبات قیمتی دانست.

سخن پایانی

روز گذشته  بازارهای ایران نشان دادند که تأثیر اخبار سیاسی به ویژه اخبار مذاکرات هسته‌ای با آژانس همچنان قدرتمند است. توافق سیاسی، حتی اگر هنوز کامل اجرایی نشده باشد، توانسته است هیجان بازار ارز و طلا را کاهش دهد و امیدی تازه به بازار سرمایه تزریق کند. اما نباید فراموش کرد که این نوع واکنش‌ها اغلب موقتی‌اند؛ برای تثبیت وضعیت نیاز به شفافیت در اجرای توافقات، اطمینان از رفع تحریم‌ها، بهبود سیاست‌های اقتصادی داخلی و بازگشت نقدینگی حقیقی به بورس است. اگر معامله‌گر یا سرمایه‌گذار باشید، توصیه امروز این است: با احتیاط ورود کنید، ایجاد سبدی متنوع با تمرکز بر نمادهایی که نسبت مستقیم با منافع رفع تحریم دارند، و در عین حال استفاده از ابزارهای مدیریت ریسک مانند تعیین حد ضرر و عدم ورود تمام دارایی به یک بخش خاص، می‌تواند استراتژی عاقلانه‌ای باشد. به نظر می‌رسد معامله‌گران روز گذشته از «امید سیاسی» بهره بردند، هرچند که هنوز برای گفتن «بازگشت قطعی اعتماد» کمی زود است. اگر توافق‌ها عملی شوند و نقدینگی حقیقی وارد بازار شود، بازارها می‌توانند مسیر صعودی پایداری را در پیش گیرند؛ در غیر این صورت، هرگونه افول یا تأخیر ممکن است به سرعت هیجان را به سمت فروش سوق دهد.