با پایان یافتن تابستان، امید کشاورزان به اتمام قطعی‌ها افزایش یافت، اما به‌دلیل تداوم ناترازی در حوزه انرژی به‌ویژه برق، شروع مجددی از این روند رقم خورد. به‌گفته کارشناسان، خسارت قطعی برق در بخش کشاورزی بسیار جدی‌تر از سایر بخش‌های کشور است. اگر زمانی قطعی برق در کشور مختص افتادن تیر برق به‌دنبال باد و توفان یا قطع شدن سیم‌های برق بود، امروزه باوجود تمام پیشرفت‌ها در استفاده از فناوری، تکنولوژی و تجهیزات به‌منظور حفاظت از این سیستم با قطعی‌ها، به‌دلیل نبود انرژی یا ناترازی در تامین برق کشور مواجهیم. زمانی این قطعی‌ها، مختص صنایع بود که در ادامه بخش خانگی و بعدها نیز گریبانگیر بخش کشاورزی شد، اما به‌دلیل اهمیت استراتژیک این بخش در تامین امنیت غذایی و محدود بودن فرآیند‌های فصل کاشت تا برداشت و توزیع محصول به‌دلیل فسادپذیری بالای آن، چالش‌ها در این صنعت بیشتر از سایر صنایع برآورد می‌شود. اغلب برق مصرفی بخش کشاورزی مربوط به چاه‌های کشاورزی است، به‌همین‌دلیل هرگونه قطعی برق موجب خاموشی چاه‌های کشاورزی می‌شود. از دست رفتن فرصت بهره‌مندی از فصل کاشت محصول به‌ویژه محصولات استراتژیک مانند گندم، کلزا و....، آسیب و خرابی تجهیزات چاه‌های کشاورزی در پی قطع و وصلی مکرر، آسیب به ذخایر موجود به‌دلیل قطعی برق سردخانه‌ها و... از زیان‌های قطعی برق در حوزه کشاورزی است.

لزوم ارائه تسهیلات برای تجهیز مزارع

در این راستا علی‌قلی ایمانی، مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران در گفت‌وگو با روزنامه صمت، گفت: گاه برق چاه‌های کشاورزی تا ۵ ساعت قطع می‌شود که طبق روال تا وصل مجدد آن حدود ۲ ساعت نیز برق چاه‌ها قطع است. یعنی ۷ ساعت قطعی برق چاه‌های کشاورزی؛ به‌معنای‌دیگر حدود یک‌سوم از ۲۴ ساعت شبانه‌روز از حیز انتفاع برای کشاورزی خارج می‌شود.

وی افزود: پیش‌بینی من این است که در صورت ادامه این روند، حدود ۳۰ درصد در بخش کشاورزی خسارت قطعی برق خواهیم داشت، این خسارت‌ها جدا از خسارت‌هایی است که به تجهیزات برقی موردنیاز برای چاه‌ها و کشاورزی وارد می‌شود.

ایمانی بااشاره به خسارت‌های قطعی برق به تجهیزات چاه‌های کشاورزی نیز گفت: در شبانه‌روز ۲ بار چاه‌های برق خاموش و روشن می‌شود، بنابراین ادامه این قطعی می‌تواند موجب سوختن و وارد شدن خسارت به پمپ‌های آب شود، همچنین گاه در ادامه این روند، ممکن است چاه تخریب شود و دستگاه‌های برقی متصل به چاه‌ها و الکتروموتورها و ... به‌دلیل همین قطع و وصل برق خسارت ببینند.

وی گفت: در استان‌های گلستان، خوزستان و فارس، کشت گندم شروع شده است، اما اگر نتوان این محصول را آبیاری کرد، دچار چالش جدی خواهیم شد.

مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران افزود: زمانی کشاورز با استفاده از موتور برق، انرژی موردنیاز پمپ چاه‌های کشاورزی را تامین می‌کرد، اما بعدها به‌دلیل استفاده از انرژی پاک، استفاده از سوخت‌های فسیلی ممنوع شد، در نتیجه تمام تجهیزات مورداستفاده در آن زمان از بین رفت.

وی تاکید کرد: با ادامه این وضعیت، قطعا خودکفایی در برخی محصولات، دچار چالش جدی خواهد شد، به‌معنای‌دیگر اگر هر یک از عوامل تولید مورد بی‌توجهی قرار گیرد، روی کل تولید اثر خواهد گذاشت.

ایمانی درباره راه‌حل رفع این چالش نیز گفت: باید دولت این ناترازی‌ها را رفع کند یا با سرمایه‌گذاری روی تجهیز کشاورزان در استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیری مانند خورشید به رفع این چالش کمک کند. دولت می‌تواند با ارائه وام کم‌بهره با بازپرداخت طولانی، کشاورز را در تامین انرژی موردنیازش از طریق پنل‌های خورشیدی کمک کند، زیرا کشاورزان توان مالی سرمایه‌گذاری در این زمینه را ندارند و ۵۰۰ میلیون تومان برای خرید پنل‌های خورشیدی هزینه کند، بنابراین دولت باید از طریق تسهیلات بانکی طولانی‌مدت به کشاورز در این زمینه انگیزه دهد، به این طریق کشاورز دیگر در تامین برق مصرفی خود نگرانی نخواهد داشت.

 وضعیت سخت‌تر در صورت تداوم

در همین راستا علی آبادی وزیر نیرو بااشاره به کمبود ۱۰ هزار مگاواتی برق در کشور از وضعیت نامطلوب سدها سخن گفت و افزود: متاسفانه وضعیت سدها خوب نیست. بخش عمده‌ای از ذخایر آب در تابستان گذشته برای تامین برق مصرف شده است.

وی بااشاره به پیش‌رو بودن تابستان ادامه داد: حتی اگر تمام تلاش‌های‌مان نتیجه بدهد، تنها می‌توانیم بخش قابل‌توجهی از کسری سال گذشته را جبران کنیم، اما نه همه آن را. سال گذشته حدود ۲۰ هزار مگاوات کسری برق داشتیم و اگر امسال نیز رشد مصرف مثل پارسال باشد، وضعیت سخت‌تر خواهد شد.

قطعی برق ، اندک بضاعت آنها را هم بر باد می‌دهد

محمد نور دهانی، نماینده مردم سراوان، سیب و سوران، مهرستان و گلشن در مجلس شورای اسلامی در تذکر شفاهی خود در مجلس شورای اسلامی، خطاب به وزیر نیرو گفت: قطعی مکرر برق در کشور به‌ویژه در استان سیستان و بلوچستان و حوزه انتخابیه، امان مردم را بریده است، 10 ساعت قطعی برق چاه‌های کشاورزی همین اندک بضاعت کشاورزان را هم بر باد می‌دهد؛ چاره‌ای بیندیشید که این قطعی برق کمتر شود.

اهمیت ویژه امنیت غذایی

در حالی که غلامرضا نوری، وزیر جهاد کشاورزی معتقد است امروزه امنیت غذایی، امنیت ملی و سیاسی را تشکیل می‌دهد و دولت باید روی قطعی برق حوزه کشاورزی حساسیت بیشتری داشته باشد و در این رابطه نامه‌ای به دولت نوشته است. کارشناس نیرو علی رحیمی می‌گوید که بخش کشاورزی مانند سایر بخش‌ها است و در زمان قطعی برق نباید مستثنا باشند، اگر مقایسه کنیم قطعی برق به صنعت آسیب بیشتری وارد می‌کند تا بخش کشاورزی.

قاسم پیشه‌ور، رئیس اتاق اصناف کشاورزی بااشاره به کاهش ۳۰ درصدی تولید کشت پاییزی عنوان کرد: خسارت‌ها محدود به محصولات کشاورزی نمی‌شود و تجهیزات چاه‌ها نیز دچار صدمه جدی می‌شوند. برخی کشاورزان حتی موفق به انجام کشت نشده‌اند و در صورت انجام کشت نیز، محصولات آنها دچار آسیب‌های جدی شده است.

پیشه‌ور درباره خاموشی‌های چاه‌های کشاورزی و وضعیت کشت دوم محصولات گفت: پیامک برای بهره‌برداران مبنی بر قطعی روزانه ۵ ساعت از قبل آمده بود. در حال‌ حاضر روزانه از ساعت ۱۶ تا ۲۱، برق چاه‌های کشاورزی قطع است.

امنیت غذایی در خطر است

عطاله اشرفی‌اصفهانی، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی تهران نیز در گفت‌وگویی در این زمینه گفت: در موضوع قطعی برق، بخش کشاورزی مظلوم واقع شده است، ما درباره صنایع مختلف و تاثیر این موضوع بر عملکرد آنها صحبت می‌کنیم، اما کشاورزی باوجود اینکه با تامین امنیت غذایی سروکار دارد و در این صنعت با پرورش دام، طیور و گیاه سروکار داریم، مغفول می‌ماند، در حالی که قطعی برق در این صنعت به‌معنای تلف شدن سرمایه است و تنها توقف تولید را در برندارد.

وی اضافه کرد: هرچند در نیمه شمالی کشور کشت در مزارع و باغ‌ها به‌دلیل برودت هوا انجام نمی‌شود، اما در مناطق جنوبی، کشت برقرار است و قطعی برق به این مناطق هم سرایت کرده و تولید را متاثر می‌کند، ضمن اینکه در همه نقاط کشور، کشت در گلخانه‌ها انجام می‌شود و گلخانه‌ها امکان تولید کشاورزی بدون برق را ندارند، علاوه بر این سهمیه گازوئیلی که دولت برای تامین سوخت ژنراتورها در اختیار بخش کشاورزی قرار داده، کافی نیست و اکنون تولیدکنندگان گاه باید تا ۲۰ هزار تومان برای خرید هر لیتر گازوئیل پرداخت کنند.

اشرفی اصفهانی تصریح کرد: متصدی تامین انرژی صنعت کشاورزی وزارتخانه‌های نیرو و نفت هستند که متاسفانه همکاری خوبی در این زمینه با وزارت کشاورزی ندارند. با این حال فعلا بخش خصوصی فعال در صنعت کشاورزی با تدابیری که اندیشیده تولید را پیش می‌برد، اما تداوم قطعی برق به از بین رفتن سرمایه و توقف تولید خواهد انجامید.

سخن پایانی

اهمیت بخش کشاورزی به‌دلیل رابطه مستقیم آن با امنیت غذایی جامعه بر کسی پوشیده نیست. ادامه روند قطعی برق و خسارت‌های ایجادشده بسیار سنگین می‌تواند آینده این صنعت و در نتیجه آینده امنیت غذایی کشور را با خطر جدی مواجه کند. بر همین اساس دولت می‌تواند با در نظر داشتن این موضوع، اقدام به ایجاد پست مستقل برق فشار قوی برای بخش کشاورزی و جدا کردن آن از شبکه برق روستایی کرده تا به این طریق بتواند این مسئله را مدیریت کند. در این راستا سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر خورشیدی و بادی، ایجاد زیرساخت‌های مستقل برق، پرداخت خسارت‌های ناشی از قطعی برق و تامین تجهیزات جایگزین، برنامه‌ریزی برای مدیریت منابع و... می‌تواند از راهکارهای مفید در مدیریت ناترازی برق حوزه کشاورزی باشد.