ویژگیهای سکاندار یک وزارتخانه کلیدی
با توجه به قرارگیری کشورمان در زون آلپ- هیمالیا، ایران ذخایر غنی معدنی شامل طلا، مس، سرب و روی، آهن، کرومیت، منگنز، مولیبدن، لیتیوم و عناصر نادر خاکی دارد.
باتوجه به این پتانسیلها، کارشناسان باور دارند نگاه دقیق به بخش معدن میتواند جایگاه و رتبه معدنی کشور را در جهان افزایش دهد. تحقق این مهم نیازمند مدیریتی قوی و آگاه در رأس امور است. در آستانه تعیین اعضای کابینه چهاردهم، انتخاب وزیر صنعت،معدن و تجارت با توجه به گستردگی وظایف این وزارتخانه از اهمیت ویژهای برخوردار است.
بهرام شکوری، رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق ایران در یادداشتی درباره ویژگیهای یک وزیر صمت نوشت:
وزارت صنعت، معدن و تجارت یکی از ارگانهای تاثیرگذار بر فضای اقتصادی کشور و حلقه واصل جامعه کارآفرین و فعالان کسبوکار با دولت است. از اینرو شخصیت سکاندار این نهاد برای بسیاری از آحاد جامعه حائز اهمیت و حتی بر سرنوشت ایشان موثر است. از تشکیل وزارت تجارت در یکصد و بیست سال پیش تا امروز، ساختار این وزارتخانه بارها تغییر کرده و نگاه عمیق به چرایی این تغییرات، اعم از تفکیکها و ادغامها، شخصیت وزیر این مجموعه را به نقش اول اثرگذاری بر چگونگی کارکرد آن تبدیل کرده است؛ چرا که هر زمان در دولتی دو یا چند فرد در حوزه کاری این وزارتخانه حضور داشته و مدعی بودهاند، ساختار این وزارتخانه تفکیک شده و با اعلام نیاز یک وزیر به لزوم هماهنگی بیشتر بخش تجارت با تولید، دوباره با ادغام آن روبهرو بودهایم.
چالش ادغام و تفکیک
نکته قابلتوجهتر اینکه این ادغام و تفکیک، رابطه معناداری با دورههای رونق و رکود تولید و تجارت در کشور ندارد. این اثرگذاری مهم شخصیتی، ما را مجاب میکند با توجه به نیازهای کشور به معیارهای دقیقی در مورد توانمندی و تخصص وزیر صمت دست یابیم. به نظر میرسد توازن در نگاه به صنعت، معدن و تجارت و عدمچولگی به رشته مورد علاقه با توجه به سوابق شخص وزیر یکی از مهمترین شاخصهاست. ارتباط موثر با فعالان اقتصادی، اجتناب از تغییرات مستمر در مقررات، حضور در شوراهای متعددی که وزیر عضو قانونی آنهاست، اعتقاد به فعالیت خالی از رانت و اجتناب از دخالتهای دستوری عموما ناموفق در کسبوکار، از جمله قیمتگذاری زنجیرههای تولید، نمیتواند بدون اعتقاد قلبی وزیر به صحت این گزارهها اتفاق بیفتد.
مشکلات جدی معادن
در بخش معادن امروز با چالشهای بسیار جدی روبهرو هستیم، بسیاری از معادن کوچکمقیاس ما تعطیل هستند و به نظر میرسد باید سیاستگذاری این معادن را از ذخایر بزرگ کشور مجزا کنیم. ساختار محاسبه و دریافت حقوق دولتی به نفع فرآوری و تعمیق زنجیره ارزش بهویژه در کانسنگهای کمعیار نیست و این موضوع بخش زیادی از ذخایر ما را به باطله تبدیل کرده و بهرهبردارانی را که از روشهای نوآور برای استفاده از آنها بهره میبرند جریمه میکند، دسترسی به ماشینآلات مشکل و با قیمتی فزاینده است و بخشهای عمده قابل معدنکاری در کشور در حبس مقررات هستند.
اهتمام ویژه به معدن
در چنین شرایطی صرف حداقل یکسوم زمان وزیر برای بخش معدن و اهتمام ویژه به این بخش برای رفع مشکلات بسیار ضروری و حائز اهمیت است. دیگر خصوصیت مهم و تاثیرگذار شخصیتی وزیر صمت، اتکا به تیم متخصص و کارشناس در حوزههای تولیگری است. باید توجه داشت که جایگاههای پرتعداد تحت استیلای وزارت صمت، نه صندلیهایی برای حیاطخلوت دوستان و نزدیکان، بلکه سکوهای خدمتگزاری و رفع نیازهای فضای کسبوکار هستند. اعتقاد به کوچک و چابکسازی، رعایت مر قانون، حذف نیروهای غیرمتخصص و ناکارآمد و سربار که بسیاری از مجموعهها را کند و فربه کردهاند، میتواند گامی موثر باشد که جز با عزمی راسخ و توان ایستادگی شخص وزیر میسر نخواهد شد. در کنار این مهم، شناخت مرز باریک میان مشورتگیری کارشناسی و اثرپذیری مخرب در تقارن با مشاوران و رانتخواهان بسیار ضروری است.
توجه به معادن کوچک و متوسط
لازم است وزیر جدید به بخش معدن علیالخصوص معادن کوچک و متوسط، نگاه توسعهای داشته باشد تا درآمدزا! معادن بزرگ دست خود دولت است و آنها میتوانند نیازهای دولت را تامین کنند اما معادن کوچک و متوسط فرآیند توسعهای مثل اشتغالزایی، اقتصاد محلی، دانشی و بازوی دولت را باید داشته باشند.
حفظ استقلال در کنار استقبال از نظر کارشناسی
حفظ استقلال در کنار استقبال از نظر کارشناسی نیازمند شخصیتی قدرتمند، خوشفکر و در آرزوی توسعه اقتصادی کشور است و امید کلیه فعالان اقتصادی نیز به این موضوع بوده و چشم به معرفی فردی درخور این جایگاه پرسابقه دارند. سوابق یک فرد در شخصیتسازی و استحکام و استقلال وی دارای اهمیت است. دارا بودن ظرفیت علمی واقعی در شرایطی که به دلیل آنچه همه میدانیم با پدیدههایی که قبلا تجربه آنها را داشتهایم، سیلی از مدارک بدون پشتوانه علمی کافی در سطوح مختلف در اجتماع در گردش است و همچنین حضور در سطوح بالای مدیریت در طول سابقه کاری فرد و مواجهه با فشارها، تنگناها و تصمیمات سرنوشتساز نیز مرحلهای از رشد شخصیتی فرد برای قبول یک مسئولیت بزرگ است.