یکپارچه‌سازی حمایت از صنایع کوچک
صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک، در دل شرایط اقتصادی پیچیده امروز کشور، می‌تواند نقش کلیدی و محوری در تقویت تاب‌آوری صنایع کوچک ایفا کند؛ صنایعی که به‌عنوان ستون فقرات اقتصاد ملی، نقش بی‌بدیلی در اشتغال، تولید و توسعه پایدار دارند. تاب‌آوری در این بخش به معنای حفظ پویایی و توان مقابله با بحران‌هاست؛ امری که بدون سرمایه‌گذاری هوشمند، آموزش ساختاری و بهره‌گیری از روشهای نوین تامین مالی ممکن نخواهد بود. صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک، در شرایط پیچیده و چالش‌برانگیز اقتصادی کنونی، نقش کلیدی و محوری در تقویت تاب‌آوری این صنایع ایفا می‌کند؛ صنایعی که باوجود جایگاه حیاتی‌شان به‌عنوان ستون فقرات اقتصاد ملی و موتور اشتغال و تولید، همچنان با مشکلات جدی روبه‌رو هستند. صمت در این زمینه با احسان والی، عضو هیأت‌مدیره صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک، گفت‌وگویی اختصاصی داشته که در ادامه می‌خوانید.
نخست بفرمایید چگونه صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک می‌تواند در شرایط سخت کنونی به این صنایع کمک کند تا بتوانند ادامه حیات دهند یا به عبارتی تاب‌آوری آنها افزایش یابد؟
آمارها و تجربه جهانی نشان داده که صنایع کوچک ستون فقرات اقتصادی هر کشوری هستند؛ در کشورهای پیشرفته و حتی ۲۰ اقتصاد برتر جهان، اغلب شرکت‌های پیشران اقتصادی و موتور محرک اشتغال، تولید و صادرات، از جنس همین صنایع کوچک‌اند. کارنامه موفق این کشورها بر پایه حمایت‌های نظام‌مند و منسجم از این بخش مهم شکل‌گرفته است. بر همین اساس در شرایط کنونی که همه صنایع با چالش‌های متعدد دست به گریبانند و نگران ادامه حیات خود هستند، شرایط برای صنایع کوچک سخت‌تر و دشوارتر است. این صنایع نیاز به حمایت جدی و همه‌جانبه دارند. در راستای اهداف صندوق و نیازهای مالی این بخش با وجود محدودیت‌هایی که داریم همواره به‌دنبال روشهای جدید برای کمک به تعداد بیشتری از واحدهای صنعتی هستیم و در این راستا جوانب مختلف حمایت‌هایی که می‌توانند باری از دوش واحدهای صنعتی کوچک بردارند همواره مورد بررسی قرار گرفته‌اند و در این راستا اقداماتی نیز در دست اقدام داریم. به دنبال همین دغدغه‌ها بر وظایف و رسالت‌های صندوق افزوده شده و فراتر از ارائه ضمانت‌نامه به دنبال این هستیم که با کمک به ساختارمندشدن این صنایع و ارائه خدمات مشاورهای به آنها بتوانیم موثرتر ایفای نقش کنیم.
یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی که در حوزه حمایت از صنایع کوچک همواره با آن روبه‌رو بوده‌ایم، این است که در یک دوره، وام‌های بسیار کم‌بهره به صنایع ارائه شده که خود باعث ایجاد مشکلاتی شده است. البته پرداخت وام با بهره پایین در حوزه ایجاد و راه‌اندازی خطوط تولید منطقی و لازم است، اما وقتی پای تأمین سرمایه در گردش به میان می‌آید، اختصاص وام‌های کم‌بهره چندان منطقی نیست و مشکلات خاص خود را دارد. مسئله دوم در این زمینه، عدم یکنواختی و نظام‌مند نبودن نرخ بهره و شرایط تسهیلات است؛ یعنی در بخشی از وام‌ها نرخ بهره ۴ درصد بوده، در جایی ۷ درصد، بعضی مناطق ۹ درصد و در مواردی تا ۳۰ درصد هم نرخ بهره توسط نهادها و بانک‌های مختلف اعمال می‌شود.
این ابهام و پراکندگی موجب شده صنایع کوچک و متوسط که هم‌زمان چند وام از نهادهای مختلف دریافت کرده‌اند، پیش از پرداخت وام‌های کم‌بهره، ابتدا تسهیلات با بهره‌های بالا را بازپرداخت کنند. این روند منطقی برای سرمایه‌گذار و براساس نرخ پرداخت و تادیه است اما این رویکرد اشتباه به واسطه نبود انسجام و هماهنگی ساختاری رخ داده است. همین امر باعث شده بهره‌مندی واقعی و اثرگذار از وام‌های کم‌بهره که هدف اصلی حمایت هستند، به تعویق افتاده و بسیاری از مشکلات نقدینگی هنوز پابرجا باشد. این تسهیلات با نگاه حمایتی پرداخت شده، اما در نهایت به نوعی به ضرر تولید و اقتصاد کشور ختم می‌شوند. البته این اتفاق هم پیامد شرایط بحرانی و خاص صنایع است که در نهایت و به اجبار به‌دنبال راه‌هایی هستند که ضرر و زیان کمتری ببینند.
از همین رو، تأکید امروز صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک بر ضرورت «یکپارچه‌سازی حمایت‌ها» و تمرکز تسهیلات و خدمات مالی در یک هاب واحد مشابه صندوق نوآوری و شکوفایی است. تلاش داریم به سمتی برویم که صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک یک هاب حمایتی شود که بتواند تمامی حمایت‌ها را با سیاست‌گذاری منسجم، نرخ بهره و ضوابط یکسان ارائه دهد. این هاب باید بتواند تمام صنایع کوچک را پوشش دهد و علاوه بر بخش دولتی، با مشارکت سایر نهادهای حاکمیتی و حتی صنایع بزرگ نظیر فولاد مبارکه و سایر فولادسازان بزرگ که خود صندوق‌های مخصوص حمایتی دارند، ساماندهی شود تا مانع هرج‌ومرج و پراکندگی بیشتر شود و در نهایت ساماندهی مطلوب و تأثیرگذاری واقعی را به دنبال داشته باشد چراکه همان‌طور که می‌دانید سیاست‌های گوناگون نتیجه‌ای جز هرج و مرج به دنبال ندارند.
چالش اصلی که زنگ خطری برای صنایع است، مشکلات مربوط به تامین مالی و سرمایه در گردش است. با توجه به کمبود منابع مالی در کشور و محدودیت‌های صندوق در حمایت مالی از صنایع کوچک، صندوق چه برنامه یا برنامه‌های خاصی را دنبال می‌کند تا بتواند دامنه حمایت‌هایش را گسترده‌تر کند؟
صنایع کوچک ستون فقرات اقتصاد هستند و در کشورهای پیشرفته هم نگاه کنید SMEها نفش بسیاری در توسعه‌یافتگی آنها داشته‌اند. وضعیت صنایع کوچک به‌طور مستقیم اقتصاد را هدف قرار می‌دهد و برای توسعه اقتصادی پایدار، حل چالش‌های این بخش از اقتصاد و صنعت باید در اولویت باشد. درحال‌حاضر چالش اصلی صنایع کوچک تأمین نقدینگی است و همان‌طور که می‌دانید بسیاری از صنایع حتی برای پرداخت هزینه‌های ضروری مانند انرژی با کمبود سرمایه مواجه‌اند، اما از آنجاکه ساختار مالی و مالیاتی مشخص و استانداردی ندارند، دستیابی به منابع مالی برای آنها آسان نیست. صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک با برنامه‌ریزی‌های دقیق و آموزش ساختارهای مالی، تلاش می‌کند برخی از این موانع را بردارد تا صنایع بتوانند بهتر به تسهیلات بانکی و بازار سرمایه متصل شوند و تاب‌آوری خود را افزایش دهند.
بحث تاب‌آوری صنایع کوچک همواره اولویت اصلی است. ما در صندوق به‌دنبال تسهیل و تقویت حمایت از این حوزه با رویکردی همه‌جانبه هستیم. تلاش داریم با افزایش سرمایه‌گذاری‌ها و همکاری با بخش‌های دولتی و خصوصی، سرمایه‌گذاری هدفمند و حمایت اصولی را شکل دهیم تا صنایع کوچک بتوانند از چالش‌ها عبور کنند.
درحال‌حاضر صندوق به‌طور خاص روی چه مواردی تمرکز دارد و چه اقداماتی را در دستور کار قرار داده است؟
در راستای حمایت از صنایع و تاب‌آوری آنها صندوق در کنار حمایت‌های کلان روشهای نوینی را ایجاد کرده است. در این راستا دو محور مهم اقدامات صندوق که اکنون روی آنها تمرکز شده عبارت‌اند از تمرکز بر شرکت‌های کوچک با نیروی انسانی کمتر از ۵۰ نفر که معمولا از ساختارهای مالی و مالیاتی استاندارد محروم و اغلب فاقد توانایی لازم برای دریافت وام یا ورود به بازار بورس هستند. ما در صندوق با آموزش و اصلاح این ساختارها، تلاش می‌کنیم آنها را توانمند کنیم تا بتوانند به‌درستی به تسهیلات بانکی و بازار سرمایه متصل شوند. این روند را را با دعوت از صاحبان صنایع کوچک و به‌عنوان رسالت صندوق و با هدف ساختارمند کردن این صنایع برای کمک به تامین مالی آنها دنبال می‌کنیم.
در کنار این هدف و رسالت، مطالعه و اجرای روشهای نوین تأمین مالی از طریق بورس و بازار سرمایه را هم دنبال می‌کنیم. یکی از مهم‌ترین روش‌هایی که به‌دنبال ایجاد آن هستیم تأسیس صندوق پرایوت اکویتی (سرمایه‌گذاری خصوصی جسورانه) است که ۴۰ درصد سهام آن متعلق به شرکت‌های دولتی بزرگ و خصولتی و ۶۰ درصد دیگر به صنایع کوچک اختصاص دارد. این صندوق که به‌زودی افتتاح می‌شود، یک سیستم حمایتی نوین و پایدار برای صنایع کوچک کشور خواهد بود که امکان مشارکت مردم و سرمایه‌گذاران حقیقی را در حمایت از این صنایع فراهم می‌کند.
بررسی ساختار کارکرد و استراتژی‌های سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها نشان می‌دهد که PE (سرمایه‌گذاری خصوصی جسورانه) نه تنها ابزاری برای نجات بنگاه‌های نیمه فعال و راکد است، بلکه بستری برای رشد شرکت‌های نوپا تجاری‌سازی فناوری افزایش اشتغال و خلق ثروت در سطح ملی فراهم می‌کند.
حضور مردم در بورس و مشارکت آنها در این صندوق کمک می‌کند تا علاوه بر جذب نقدینگی بیشتر، روند رشد و توسعه صنایع کوچک شتاب یابد و اهرم‌های سرمایه‌گذاری عمومی فعال شوند. این جریان ضمن توسعه بازار سرمایه، زمینه رشد اقتصادی و اشتغال‌زایی مولد را در کشور هموار می‌کند.
در بین صحبت‌های‌تان اشاره‌ای هم به خدمات مشاورهای صندوق برای صاحبان صنایع کوچک داشتید. این خدمت صندوق چه ویژگی خاصی دارد؟
یکی از تفاوت‌های مهم صندوق در ارائه خدمات، برخلاف سایر مراکزی است که معمولا خدمات مشاورهای خود را با هزینه‌های بالا به صنایع کوچک عرضه می‌کنند و بیشتر به سود خود می‌اندیشند، ما چنین نیستیم. مشاوره‌های ما صد درصد به‌صورت رایگان و به‌عنوان وظیفه ذاتی صندوق به فعالان صنایع کوچک ارائه می‌شود و هدف آن خدمت‌رسانی کامل و همه‌جانبه در زمینه‌های آموزشی، تضمینی، راهنمایی و معرفی به نهادهای ذی‌ربط است. امیدواریم با فراهم آوردن بسترهای حمایتی گسترده و تسهیل فرآیندهای دریافت خدمات، صنایع کوچک بتوانند تاب‌آوری خود را افزایش داده و مسیر توسعه اقتصادی پایدار را با قدرت طی کنند. اگرچه چالش‌های فراوان وجود دارد، اما باور داریم که با همراهی دولت، بخش خصوصی، و استفاده از فناوری‌های نوین مالی و فرهنگی، امکان تقویت و پیشرفت این بخش حیاتی فراهم می‌شود.
در پایان بفرمایید در راستای اهداف و برنامه‌های حمایتی که برای صنایع کوچک دارید چه انتظاری از سایر نهادهایی که می‌توانند به نوعی حامی و پشتیبان برنامه‌های صندوق باشند، دارید؟
کلیدواژه‌های اصلی ما در صندوق در کنار نقش حمایتی اصلی آن، آگاهی‌بخشی، ایجاد امید و اشتغال سالم هستند؛ سه عنصری که ارتباط قوی میان فعالان صنایع کوچک شکل می‌دهد. به تعبیر دیگر، اقتصاد و فرهنگ دو بال پرواز کشور هستند و همکاری و اتحاد می‌تواند کشور را به جایگاه‌های بالاتری هدایت می‌کند. در این میان، خبرنگاران نقش مهمی در رساندن پیام‌ها و دغدغه‌های صنایع کوچک به مسئولان و عموم مردم دارند تا این بخش حیاتی هرچه بیشتر تقویت و توسعه پیدا کند.
اکنون زمان آن است که با همراهی و همدلی، همه تلاش‌ها متمرکز و هماهنگ شوند تا صنایع کوچک و متوسط ایران بتوانند در این شرایط سخت اقتصادی تاب‌آوری لازم را داشته و نقشی مؤثر و برجسته در توسعه و اشتغال پایدار بازی کنند. صندوق حمایت از سرمایه‌گذاری صنایع کوچک، این مسیر را به‌عنوان رسالت اصلی خود می‌شناسد و با تمام توان در کنار فعالان این بخش خواهد بود. حمایت بی‌چشمداشت، آموزش‌های حرفه‌ای، نوآوری در تأمین مالی و ارتقای ساختارهای مالی هدفمند، کلید عبور از چالش‌های موجود و حرکت به‌سوی چشم‌انداز روشنی برای صنایع کوچک کشور است.
