این جمله و بازدید سرزده رئیس‌جمهوری از وزارت جهاد کشاورزی با حاشیه‌هایی همراه شد و توجه بسیاری از کشاورزان و فعالان این صنعت را به خود جلب کرد و برخی خواستار حضور سرزده پزشکیان نزد کشاورزان شدند. به عنوان نمونه نماینده قاینات در واکنش به این اقدام رئیس‌جمهوری گفت: «اگر سرزده بین کشاورزان عزیز حاضر بشوید می‌بینید جگرشان از قطع برق چاه‌های کشاورزی خون است. من از ریاست محترم جمهور خواهش می‌کنم سرزده در جمع مردم و کشاورزان عزیز حاضر شوید که ببینید در خشکسالی دغدغه‌شان چیست.»

 

اهمیت کشاورزی در تامین امنیت غذایی

قطع برق در حوزه کشاورزی داستان جدیدی نیست و تا کنون نه تنها راهکاری ارائه نشده و بلکه گاهی برخی اظهار نظرها به مثابه ریختن نمک بر زخم کشاورزان است. سال‌هاست تداوم ناترازی انرژی به‌ویژه برق نه تنها حوزه کشاورزی بلکه تمام صنایع کشور را درگیر کرده و ادامه فعالیت آنها را با مشکل مواجه و حتی در برخی موارد ناممکن کرده است. اما به دلیل ارتباط مستقیم حوزه کشاورزی با تامین امنیت غذایی و معیشت عده‌ بسیاری از افراد جامعه، تامین برق در این حوزه به چالشی جدی بدل شده و گاه موجب از بین رفتن محصول و کاهش سطح کشت شده است.

حجم بالای برق مصرفی بخش کشاورزی مربوط به چاه‌های کشاورزی است و از دست رفتن فرصت بهره‌مندی از فصل کاشت محصولات استراتژیک، آسیب و خرابی تجهیزات چاه‌های کشاورزی در پی قطع و وصلی مکرر، آسیب به ذخایر موجود به‌دلیل قطعی برق سردخانه‌ها و... از زیان‌های قطعی برق در این حوزه به شمار می‌روند.

از طرف دیگر به‌دلیل اهمیت استراتژیک این بخش در تامین امنیت غذایی و محدودیت زمانی فصل کاشت تا برداشت و ضرورت توزیع فوری محصول به‌دلیل فسادپذیری بالا، چالش‌های این صنعت بیشتر از سایر صنایع است. به همین دلیل نیز کارشناسان، خسارت قطعی برق در بخش کشاورزی را بسیار جدی‌تر از سایر بخش‌های کشور می‌دانند.

در همین راستا تامین انرژی برقی توسط پنل‌های خورشیدی از جمله راهکارهایی است که ارائه می‌شود. موضوعی که مسعود پزشکیان رئیس‌جمهوری نیز به آن اشاره کرده و آن را عاملی برای متضرر نشدن کشاورزان می‌داند. اما باید توجه داشت که چند درصد از کشاورزان ما توان تهیه تجهیزات مورد نیاز را دارند.

 

 

کشاورز نباید دغدغه تامین برق داشته باشد

قاسم پیشه‌ور رئیس اتاق اصناف کشاورزی ایران و عضو شورای قیمت‌گذاری و اتخاذ سیاست‌های حمایتی محصولات اساسی کشاورزی در گفت‌وگو با صمت، درخصوص ناترازی برق گفت: تامین آب و برق از جمله وظایفی است که بر عهده وزارت نیرو سپرده شده است، در این راستا نیز وزارت کشاورزی وظیفه تولید محصولات کشاورزی را دارد، همچنان که وزارت نیرو نمی‌تواند گندم کشت کند، وزارت کشاورزی نیز نمی‌تواند تامین نیرو انجام دهد، با توجه به اینکه براساس قانون وظایف هر یک مشخص شده است، نیاز است تا هر یک عمل وظایف خود را در دستور کار قرار دهند.

وی با پیش‌بینی کاهش ۲۵ تا ۳۵ درصدی تولید محصولات کشاورزی گفت: براساس قانون برنامه پنج ساله هفتم باید در بخش کشاورزی ۲۰ درصد رشد تولید داشته باشیم، اما زمانی که امکانات اولیه مانند برق، آب و کود و سایر نهاده‌های مورد نیاز فراهم نباشد نه تنها شاهد رشدی نخواهیم بود بلکه سطح زیر کشت نیز کاهش خواهد یافت.

به عقیده پیشه‌ور؛ اگر کشاورز خود وظیفه تامین برق مورد نیاز را داشته باشد پس وجود وزارت نیرو برای چیست؟ مگر زمانی که بیمار بخواهد عمل قلب انجام دهد خود باید پزشک برای بیمارستان بیابد؟

وی تاکید کرد: با توجه به اینکه کشاورزی در کشور ما اغلب خرده مالکی است، تهیه پنل‌های خورشیدی هزینه ۲ تا ۳ میلیارد تومانی می‌طلبد که اغلب از عهده کشاورز خارج است. کشاورز هزاران دغدغه دارد، دیگر نباید دغدغه تامین برق را نیز به مشکلات او افزود. همچنین به دلیل اینکه چاه‌های کشاورزی عمدتا مشاع هستند و کشاورزان اغلب از آب چاه‌های مشترک استفاده می‌کنند، در صورت قطع و وصل برق، این پنل‌ها توان حمل آب به سطح دوردست را نخواهند داشت.

عضو شورای اجلاس مرکزی ایران افزود: تامین برق امروز و جلوگیری از ناترازی‌های موجود، نیازمند اتختذ تدابیری از حداقل یک دهه قبل بود و در شرایط فعلی نیز دولت می‌تواند با کمک بخش خصوصی تامین برق را انجام داده و به کشاورز بفروشد.

براساس گفته‌های پیشه‌ور حوزه کشاورزی در سال ۱۴۰۰ حدود ۱۲هزار مگاوات، در سال ۱۴۰۱، ۱۸هزار مگاوات و در سال قبل نیز ۱۸.۵ تا ۲۰ مگاوات خاموشی برق داشته است.

وی ادامه داد: باوجود اینکه در قانون به‌صراحت آمده است که به‌منظور برقی کردن چاه‌های کشاورزی که از سوخت گازوئیل برای تامین نیرو استفاده می‌کنند، تسهیلات بدون بهره ارائه می‌دهند و برق چاه‌های کشاورزی قطع نخواهد شد، اما متاسفانه به هیچ‌کدام از این موارد توجهی نمی‌شود و به‌نوعی قانون زیر پا گذاشته شده است.

رئیس اتاق اصناف کشاورزی ایران با بیان اینکه کاری به ناترازی انرژی و قطعی برق نداریم، ادامه داد: در هفته گذشته جلساتی به‌همین‌منظور برگزار شد و سازمان توانیر به بخش‌ها اعلام کرد که می‌توانیم ۱۴ تا ۱۷ ساعت برق را تامین کنیم و برای مصرف بیشتر نیازمند سهمیه‌بندی برق و قطع زمان‌بندی شده هستیم. اگر این خاموشی‌ها بخواهد به برق چاه‌های کشاورزی منتقل شود، ضمن اینکه آسیب‌های مکانیکی و الکتریکی به چاه‌ها وارد خواهد شد، رشد ۸ درصدی اقتصاد که در برنامه ۵ ساله برنامه هفتم توسعه پیش‌بینی شده است نیز، محقق نخواهد شد.

وی افزود: پیش‌بینی می‌کنیم که با این موضوع نه‌تنها رشدی در تولید نخواهیم داشت، بلکه با کاهش تولید نیز مواجه خواهیم بود، زیرا زمانی که کشاورز ببیند برق چاه کشاورزی‌اش خاموش بوده و در تامین سوخت با مشکل مواجه است به ناچار، کمتر تولید خواهد کرد.

قاسم پیشه‌ور گفت: گزارش‌های میدانی متعددی از وارد شدن خسارت‌های فراوان به چاه‌های کشاورزی در استاهای خراسان‌جنوبی، فارس، اصفهان، مازندران و آذربایجان‌غربی و شرقی به گوش رسیده است.

 

کمر به نابودی کشاورزی بسته‌اند

یکی از کشاورزان به صمت گفت: هزینه‌های اضافی واردشده بر کشاورزی در نهایت با تولید کمتر خود را نشان خواهد داد. در شرایط فعلی کشاورزی حتی با تولید حداکثری هم به‌صرفه نیست و توجیه اقتصادی ندارد، چه برسد به اینکه تولید کمتر هم شود.

یک کشاورز دیگر نیز با بیان اینکه برخی کمر به نابودی کشاورزی بسته‌اند، گفت: آنقدر برق چاه‌های کشاورزی را قطع کرده‌اند که این مسئله موجب خسارت به چاه‌ها و نابودی آنها می‌شود. دولت در قطعی‌های برق تبعیض قائل می‌شود؛ جاهایی که زورشان زیاد است، قطع برق‌ زمان‌بندی شده ندارند و کسانی که صدای‌شان به‌جایی نمی‌رسد، قطعی برق دارند.

• مذاکرات برای عدم قطعی برق

گرچه که غلامرضا نوری وزیر جهاد کشاورزی گفته است: «برای جلوگیری از قطعی برق واحدهای کشاورزی و دامداری با وزارت نیرو مذاکراتی را انجام داده‌ایم و مقرر شد در دوران ناترازی برق حوزه کشاورزی قطع نشود.» اما به گفته کشاورزان همچنان نیز این قطعی‌ها ادامه دارد، حال باید منتظر ماند و دید که بنابر مذاکرات صورت گرفته بخش کشاورزی و دامداری مشمول قطع برق چاه‌ها در زمان ناترازی خواهد شد یا نه!

کاهش ۵۰ درصدی تولید محصولات کشاورزی

مجتبی شادلو نایب رئیس اتحادیه باغداران تهران به باشگاه خبرنگاران گفت: قطع برق چاه‌های کشاورزی یکی از مشکلات جدی بخش کشاورزی است. عمده بخش کشاورزی خرده مالکی و مشاعی است و مجموعه کشت و صنعت بزرگ محدود است که برای خود چاه شخصی داشته باشند که متاسفانه امسال قطع برق چاه‌های کشاورزی زودتر از سال‌های قبل اتفاق افتاده است.

شادلو ادامه داد: با وجود آنکه هنوز به پیک مصرف برق نرسیده‌ایم، قطع برق چاه‌های کشاورزی آغاز شده که با استمرار این روند قطع برق بیشتر خواهد شد، حال تصور کنید با گرمای تابستان، قطعی برق‌ها بیشتر می‌شود که در نهایت منجر به افزایش گردش هفتگی آب شده و تهدید جدی برای تولید به شمار می‌رود.

 نایب رئیس اتحادیه باغداران با بیان اینکه با قطع برق چاه‌های کشاورزی زحمات ۵۰ ساله کشاورزان از بین می‌رود، گفت: دولت قول داده بود که امسال قطع برق ویژه بخش کشاورزی نداشته باشیم و برای سایر بخش‌ها پیش‌بینی شده بود که با راه‌اندازی نیروگاه‌های جدید تولید برق ۵۰ درصد افزایش یابد که متاسفانه با آغاز گرما در تامین برق از ابتدای سال عقب رفت شدید داشته‌ایم. گفتنی است با قطع برق چاه‌های کشاورزی زراعت محصول همان سال از بین می‌رود، درحالیکه در بخش باغبانی زحمات ۵۰ سال و حتی یک قرن دچار آسیب می‌شود.

 

تهدید جدی خودکفایی محصولات اساسی

عطااللّه هاشمی رئیس بنیاد ملی گندمکاران نیز قطع برق را تهدید جدی خودکفایی محصولات اساسی دانست و گفت: بنابر آمار روزانه ۶ ساعت معادل یک چهارم روز، برق چاه‌های کشاورزی قطع می‌شود که براین اساس کمیت و کیفیت دچار آسیب می‌شود.

به گفته وی، با قطع برق چاه‌های کشاورزی بدلیل مشکلات استحصال آب تولید گندم آبی، حبوبات، سایر محصولات کشاورزی و فعالیت بخش کشاورزی و گلخانه و دام و طیور دچار خسارت می‌شود و باعث می‌شود کمیت و کیفیت کالا دچار آسیب شود و از طرفی خسارت عمده‌ای ناشی از قطعی برق ولتاژ و آمپر به الکتروپمپ‌های بخش کشاورزی وارد می‌شود.

هاشمی ادامه داد: وزارت نیرو سال هاست به وظایف خود در خصوص تامین برق عمل نکرده و همین امر موجب نارضایتی کشاورزان شده چراکه با قطع مکرر برق در این سال‌ها پمپ‌های کشاورزی و تاسیسات کشاورزی دچار آسیب شدند. از این رو همه کشاورزان حاضرند برق خانه شان قطع شود، اما پمپ ها، صنایع و سایر تحرکات بخش کشاورزی قطع نشود.

رئیس بنیاد ملی گندمکاران با بیان اینکه با قطع برق بخش کشاورزی تولید محصولات اساسی ۴۰ تا ۵۰ درصد کاهش می‌یابد، گفت: در سایر بخش‌ها با وجود هدررفت بالای برق، قطع برق صورت نمی‌گیرد، درحالیکه تامین برق تمامی بخش‌ها و صنایع باید به مساوات باشد که متاسفانه بخش کشاورزی مظلوم واقع شده است.

وی افزود: انتظار می‌رود که وزارت نیرو با وجود اهمیت بخش کشاورزی در امنیت غذایی نسبت به خارج کردن قطع الکتروپمپ‌های کشاورزی از برنامه اقدام کند تا در دستیابی به اهداف برنامه هفتم مبنی بر خودکفایی ۹۰ درصدی محصولات اساسی دچار آسیب نشویم.

 

سخن پایانی

با توجه به اهمیت بخش کشاورزی در ضریب امنیت غذایی، قطع برق چاه‌های کشاورزی در تضاد با سیاست خودکفایی محصولات اساسی بوده و اکنون به یکی از مشکلات جدی کشاورزان بدل شده است. همچنین براساس آمارهای اعلام شده بیش از ۹۵ درصد کشاورزی در کشور ما خرده مالکی بوده، بنابراین هزینه خرید پنل‌های خورشیدی که گاه هزینه میلیاردی دارند از عهده آنها خارج است.

به علاوه اینکه گرچه براساس ماده ۲۵ قانون بهبود محیط کسب‌وکار مصوبه سال ۹۰، قطع برق چاه‌های کشاورزی ممنوع است، اما وزارت نیرو برنامه قطعی ۶ ساعته چاه‌های کشاورزی در شبانه روز را اجرا می‌کند که این امر می‌تواند آسیب جدی به بخش کشاورزی وارد کند.