لوبیای نیم میلیونی محصول ارز توافقی
اگر این روزها گذرتان به غرفه حبوبات فروشگاه‌ها افتاده باشد، احتمالا شما هم از مشاهده نرخ لوبیا مغزتان سوت کشیده و چشمان‌تان از مشاهده اتیکت قیمت‌ها گرد شده است یا شاید هم نزدیک‌تر شده تا قیمت‌ها را با دقت بیشتری بخوانید، بله درست خوانده‌اید؛ نرخ لوبیا بسته به نوع چیتی و قرمز آن در محدوده ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان است.
محصولی که به‌دلیل افزایش نرخ گوشت قرمز قرار بود جایگزینی برای تامین پروتئین موردنیاز بدن باشد،اما حال با افزایش نرخ به قیمتی نزدیک به نرخ گوشت قرمز رسیده است. به‌گفته یکی از خریداران، در شرایطی که شاهد گرانی گوشت قرمز هستیم، حبوبات جایگزینی برای تامین پروتئین هستند، اما وقتی این محصولات نیز گران می‌شوند،باید چه جایگزینی برای آنها در نظر بگیریم؟
افزایش قیمتی که افکار عمومی را متوجه خود کرده است و فروشندگان نیز از کاهش فروش آن به‌دلیل عدم‌توان خرید مشتریان خود سخن می‌گویند. به‌گفته یکی از فروشندگان عمده در بازار مولوی تهران «در کمتر از دو ماه، نرخ لوبیا چیتی تقریبا دوبرابر شده و همین موضوع باعث شده است بسیاری از مشتریان به‌سراغ گزینه‌های جایگزین بروند یا خرید خود را محدود کنند.»
در اسفند سال گذشته، وزارت جهاد کشاورزی، با هدف تنظیم بازار داخلی، صادرات سیب‌زمینی و انواع حبوبات از جمله لوبیا را به مدت دو ماه ممنوع کرده است. اما با این وجود، علاوه بر افزایش نرخ سیب‌زمینی، در حال حاضر شاهد افزایش نرخ لوبیا در بازار هستیم و این ممنوعیت‌ها نتوانسته‌اند در کاهش قیمت‌ها موثر باشند. بر همین اساس در این شماره از صمت به بررسی دلایل گرانی یا افزایش نرخ حبوبات در بازار رفته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
محدودیت و حذف ارز نیمایی، عامل گرانی حبوبات
رضا کنگری، رئیس اتحادیه بنکداران در گفت‌وگو با روزنامه صمت درباره افزایش نرخ حبوبات به‌ویژه لوبیا گفت: همیشه محدودیت موجب نوسانات در بازار می‌شود و باتوجه به اینکه در حال حاضر در واردات حبوبات دارای محدودیت هستیم، حبوبات خارجی در بازار روزبه‌روز کمتر شده و این موجب التهاب در بازار شده است.
به‌گفته وی؛ به‌دلیل کاهش نرخ ارز در روزهای گذشته، نرخ حبوبات نیز روند کاهشی به خود گرفته بود.
رئیس اتحادیه بنکداران با بیان اینکه این عرضه و تقاضا است که همواره بازار را تنظیم می‌کند، ادامه داد: بنابراین اگر بین عرضه و تقاضا همخوانی وجود نداشته باشد، این عدم‌همخوانی خود را با نوسان در قیمت‌ها و آشفتگی در بازار نشان می‌دهد. تجربه به ما ثابت کرده است که اگر بتوان تعادلی بین تقاضا و عرضه ایجاد کرد، دیگر نوسان، التهاب و آشفتگی در بازار رخ نخواهد داد.
وی گفت: در حال حاضر لوبیا چیتی خارجی در بازار وجود ندارد و لوبیا چیتی تولید داخل نیز از نرخ ۲۸۰ هزار تومان به ۳۱۰ هزار تومان در بنکداری‌ها رسیده است.
کنگری اذعان کرد: به‌گفته وزیر جهاد کشاورزی ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی موجب ایجاد یک رانت بزرگ در بازار شده است. بنابراین اگر این ارز قطع شده و یک ارز تک‌نرخی در بازار حاکم باشد و از طرف دیگر، محدودیت‌ها نیز برداشته شود، هر واردکننده‌ای بسته به توان خود واردات داشته و به این ترتیب یک رقابت سالمی بین فعالان صنعت شکل می‌گیرد که با ادامه آن، ثبات در بازار حاکم شده و دیگر شاهد نوسان قیمتی در بازار نخواهیم بود. اما متاسفانه تخصیص ارز چندنرخی و محدودیت‌ها در واردات و صادرات موجب این چالش‌ها در بازار شده است.
وی دلیل دیگر کمبود و افزایش نرخ لوبیا در بازار را شروع فصل کشت و فروش آن بین کشاورزان برای کشت بیان کرد.
رئیس اتحادیه بنکداران گفت: باوجود اینکه به‌دلیل روند کاهشی نرخ ارز اکنون باید نرخ حبوبات نیز روند کاهشی به خود بگیرد، اما به‌علت همین محدودیت‌ها و عدم‌عرضه به بازار، شاهد صعودی شدن نرخ حبوبات به‌ویژه لوبیا هستیم. از طرف دیگر در چنین مواقعی عرضه‌کنندگان از عرضه کالای وارداتی خود به بازار به‌دلیل عدم‌اطمینان و امنیت در تامین مجدد خودداری کرده یا با احتیاط عرضه می‌کنند، اما اگر منبع تامین مهیا باشد، توزیع‌کننده به‌صورت رقابتی کالای خود را در بازار عرضه و حاشیه سود خود را دریافت می‌کند. متاسفانه اکنون واردکننده با محدودیت در تامین کالا مواجه است و به‌همین‌دلیل توزیع کالای خود را با احتیاط و به‌صورت قطره‌چکانی و با نرخ بالاتر انجام می‌دهد.
وی در پایان گفت: تا به امروز هر کالایی که وارد شده، با ارز نیمایی بوده است، بنابراین به‌دلیل مابه‌التفاوت بین ارز نیمایی و توافقی و محدودیت در ثبت‌سفارش واردات، عرضه آن تا زمان ثبت‌سفارش جدید با احتیاط انجام می‌شود.
کم‌آبی و قطعی برق، لوبیا را گران کرد
سیدمسعود بحق، رئیس اتحادیه برنج و خواربار اصفهان درباره توزیع حبوبات به ایسنا گفت: در این استان حبوبات بسیار کم و تنها در منطقه دهاقان از توابع شهرستان شهرضا کشت می‌شود، تولید در این منطقه به‌دلیل کم‌آبی بسیار کم و غیرقابل‌توجه است. گرانی لوبیا بیشتر ناشی از کم‌آبی و قطعی برق چاه‌ها در سال گذشته بوده ؛ به‌همین علت تولید لوبیاچیتی در هر هکتار به‌شدت کاهش پیدا کرده و عملکرد آن به حدود یک‌سوم میزان معمول رسیده که دلیل آن، تامین نشدن آب کافی برای کشاورز در زمان اوج نیاز گیاه به آب بوده و همین امر موجب کاهش جدی در تولید آن شده است.
رئیس اتحادیه برنج و خواربار اصفهان در ادامه بااشاره به واردات حبوبات گفت: واردات به‌صورت قطره‌چکانی و امتیاز آن تنها به گروه و شرکت‌های خاص تعلق می‌گیرد، حال واردات محدود و انحصاری به‌نفع جامعه نیست، چراکه برخی اقلام با نرخ بالاتر به بازار عرضه می‌شود که هیچ سودی برای مردم و جامعه ندارد.
بحق ادامه داد: در حال حاضر، بسیاری از حبوبات مصرفی کشور وارداتی است و تنها برخی همچون لوبیاچیتی، لوبیا سفید، مقداری از لوبیای قرمز و لوبیای کشاورزی اقلام داخلی هستند، با این وجود به‌دلیل کمبود آب و قطعی برق چاه‌ها، تولید کاهش پیدا کرده که نتیجه آن افزایشی شدن قیمت‌ها بوده است.
رئیس اتحادیه برنج و خواربار اصفهان بااشاره به این موضوع که کشور به‌دلیل کم‌آبی، توانایی کشت گسترده محصولات وارداتی برای رسیدن به خودکفایی را ندارد، اظهار کرد: باتوجه به اینکه برای کشت حبوبات به آب کافی نیاز داریم و امسال میزان بارندگی‌ها بسیار کم بوده، قادر به کشت بسیاری از اقلام همچون عدس، نخود، لپه، ماش و لوبیا چشم‌بلبلی که وارداتی هستند، نیستیم و تا زمانی که وزارت جهاد کشاورزی آمار دقیقی از سطح زیر کشت نداشته باشد، نمی‌توان سیاست کلانی برای واردات داشته باشیم، چراکه طبق آمار دقیق از میزان تولید داخلی می‌توان نیاز کشور به واردات برای جبران کمبود کالا را تخمین زد.
براساس این گزارش، لازم به توضیح است که پیش از شروع سال ۱۴۰۳، واردات حبوبات با ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی انجام می‌شد، اما پس از سال گذشته این ارز دیگر پرداخت نشد و واردات حبوبات با ارز نیمایی انجام گرفت. اما اکنون نیز تخصیص این ارز تغییر یافته و به ارز توافقی با نرخ ۷۰ هزار تومانی تغییر یافته است. بنابراین در چنین زمانی افزایش نرخ محصول، طبیعی به‌نظر می‌رسد.
با تغییر نرخ ارز حبوبات، درباره این نوع محصولات از جمله لوبیا چیتی، افزایش افسارگسیخته‌ای را شاهد هستیم، به‌طوری‌که براساس مشاهدات میدانی، هر کیلوگرم لوبیا چیتی که وابستگی به واردات هم دارد، به‌صورت بسته‌بندی‌شده از ۳۷۰ هزار تا ۵۰۰ هزار تومان عرضه می‌شود. اما پس از تغییر نرخ حبوبات به‌نظر می‌رسد که نظارتی بر نرخ‌گذاری‌ها در بازار این محصولات وجود ندارد و این بازار به‌صورت یله، به حال خود رها شده است و حتی در مواردی، شاهد احتکار لوبیا چیتی براساس گزارش‌های دریافتی نیز هستیم.
قیمت انواع حبوبات در بنکداری‌ها
سخن پایانی
بحران کم‌آبی، قطعی برق چاه‌ها، نبود آمار دقیق از سطح زیرکشت و نبود برنامه‌ریزی بلندمدت از سوی وزارت جهاد کشاورزی، نوسانات ارزی، حذف ارز ترجیحی و جایگزینی آن با ارز نیمایی و سپس ارز توافقی با نرخ‌های بالا و... موجب کاهش تولید و واردات حبوبات به‌ویژه لوبیا چیتی شده است. از طرف دیگر، سیاست‌گذاری‌های بلندمدت در وزارت جهاد کشاورزی و اطلاعات دقیق از میزان تولید، مصرف و واردات نیز وجود ندارد. همچنین انحصار در واردات، تخصیص ارز با نرخ‌های متغیر و غیرقابل‌پیش‌بینی و نبود رقابت سالم در بازار از جمله دلایل دیگر افزایش نرخ حبوبات در بازار است. اما اگر هرچه زودتر فکری به حال این چرخه معیوب نشود، حبوبات نیز به کالایی نیمه‌لوکس تبدیل شده و مردم دیگر قدرت خرید آن را نخواهند داشت، اما از آنجایی که حبوبات جزء اقلام ضروری است، نیاز است تا برای آن سیاست و برنامه‌ریزی‌های دقیقی تدبیر شود.
