می‌خواهید سالم‌تر باشید از چند منبع خبری استفاده کنید.

از منظر تکاملی، تنوع همواره موتور محرک بقا و پیشرفت است. همان‌طور که تنوع ژنتیکی به گونه‌ها کمک می‌کند تا در برابر تهدیدات محیطی مانند بیماری‌ها یا تغییرات اقلیمی مقاوم‌تر شوند، تنوع اطلاعاتی نیز ذهن انسان را برای شناسایی و حذف داده‌های نادرست یا جهت‌دار توانمند می‌سازد. در دنیای مدرن که اطلاعات به‌سرعت منتشر می‌شوند و خطر گیر افتادن در «اتاق‌های پژواک» (محیط‌هایی که تنها باورهای ما را تأیید می‌کنند) بالاست، تنوع منابع خبری نه‌فقط برای درک دقیق واقعیت، بلکه برای سلامت جسمی و بقای اجتماعی ضروری است. مطالعه‌ای جدید در امریکا و بریتانیا نشان می‌دهد که تنوع در مصرف رسانه‌ها با تصمیم‌گیری‌های سلامت‌محور و اعتماد به علم رابطه‌ای مثبت دارد.

یافته‌های مطالعه

این مطالعه، رابطهٔ بین عادات رسانه‌ای، واکسیناسیون در مقابل کووید-۱۹، و اعتماد به علم را بررسی می‌کند. نتایج نشان داد افرادی که اخبار خود را از منابع متنوع با دیدگاه‌های سیاسی مختلف (چپ، راست، میانه) دریافت می‌کنند، احتمال بیشتری دارد که واکسن بزنند و به علم اعتماد کنند، حتی وقتی گرایش سیاسی خاصی داشته باشند. در مقابل، مصرف بیشتر رسانه‌های محافظه‌کار با احتمال کمتر واکسیناسیون و اعتماد پایین‌تر به علم مرتبط بود. نکته قابل‌توجه این بود که تنوع در منابع خبری می‌تواند اثر منفی رسانه‌های محافظه‌کار را تضعیف کند. به عبارت دیگر، افرادی که در کنار رسانه‌های محافظه‌کار، منابع متنوع‌تری را نیز دنبال می‌کردند، احتمال بیشتری داشت که واکسن بزنند.

پژوهشگران همچنین دریافتند افرادی که طی زمان به سمت منابع خبری متنوع‌تر حرکت کردند یا مصرف رسانه‌های محافظه‌کار را کاهش دادند، احتمال واکسیناسیون بیشتری داشتند. این یافته در بریتانیا نیز تأیید شد. بخشی از تأثیر منفی رسانه‌های محافظه‌کار ممکن است به دلیل اعتبار پایین‌تر این رسانه‌ها باشد، اما حتی با کنترل این عامل، تنوع منابع همچنان اثر مثبت خود را حفظ کرد. نکته‌ای غیرمنتظره این بود که تنوع زیاد در منابع گاهی با کاهش اندک اعتماد به علم به‌عنوان یک نهاد همراه بود، که نشان‌دهندهٔ پیچیدگی موضوع اعتماد در محیط‌های اطلاعاتی متنوع است.

تنوع اطلاعاتی از منظر تکاملی

تنوع اطلاعاتی مشابه تنوع ژنتیکی‌ست. گونه‌هایی با تنوع ژنتیکی پایین در برابر تغییرات محیطی آسیب‌پذیرترند، زیرا نمی‌توانند با چالش‌های جدید سازگار شوند. به همین ترتیب، افرادی که فقط به یک نوع منبع خبری وابسته‌اند، در معرض خطر تصمیم‌گیری‌های نادرست قرار می‌گیرند که می‌تواند به سلامت آنها آسیب برساند، مانند امتناع از واکسیناسیون در زمان همه‌گیری. در مقابل، افرادی با رژیم رسانه‌ای متنوع‌تر، مانند گونه‌هایی با تنوع ژنتیکی بالا، انطباق‌پذیرترند و شانس بیشتری برای انتخاب‌هایی دارند که با بقای فردی و جمعی هم‌راستاست.

اتاق‌های پژواک، از منظر تکاملی، شبیه انزوای ژنتیکی یک جمعیت عمل می‌کنند. همان‌طور که انزوای ژنتیکی احتمال بیماری در برابر تهدیدات را افزایش می‌دهد، اتاق‌های پژواک نیز افراد را به اطلاعات محدود و گاه نادرست وابسته می‌کنند. افرادی که از این اتاق‌ها خارج شده و منابع متنوع‌تری مصرف می‌کنند، احتمال بیشتری دارند که تصمیماتی مانند واکسیناسیون بگیرند که به سلامت آنها و جامعه کمک می‌کند.

اثر محافظتی تنوع

وقتی افراد در معرض دیدگاه‌های مختلف قرار می‌گیرند، حتی اگر بخشی از اطلاعات دریافتی‌شان جهت‌دار یا کم‌اعتبار باشد، توانایی بهتری برای ارزیابی و مقایسهٔ داده‌ها پیدا می‌کنند. این فرآیند شبیه انتخاب طبیعی در سطح اطلاعات است: ایده‌ها و داده‌های مختلف با هم رقابت می‌کنند و تنوع اطلاعاتی شانس پذیرش اطلاعات مفید و رد داده‌های نادرست را افزایش می‌دهد. در زمان بحران تصمیم آگاهانه می‌تواند تفاوت بین مرگ و زندگی باشد. یافته غیرمنتظره مطالعه مبنی بر کاهش اندک اعتماد به علم در میان افرادی با منابع بسیار متنوع نیز تبیینی تکاملی دارد: ذهن انسان برای ساده‌سازی اطلاعات در محیط‌های پیچیده تکامل یافته است. مواجهه با منابع متنوع ممکن است گاهی باعث سردرگمی یا بدبینی موقت شود، به‌ویژه وقتی پیام‌های متناقضی درباره علم دریافت می‌شود. بااین‌حال، همین تنوع زیاد نیز در درازمدت به شکل‌گیری دیدگاه‌های متعادل‌تر کمک می‌کند: واکسیناسیون در این گروه، نسبت به افرادی یک‌منبعی، بالاتر بود.

چه کنیم؟

منابع خبری را متنوع کنیم. اما نه آنقدر که دچار سردرگمی و احتمالاً فلج تحلیلی شویم. چند منبع خبری متنوع کفایت می‌کند. خطر اصلی آنجاست که همهٔ اطلاعات را صرفاً از یک منبع بگیریم که در این‌صورت نه فقط تحلیل‌های اجتماعی نادرست و یک‌سویه‌ای خواهیم داشت بلکه حتی خطراتی برای سلامت جسمی‌مان دارد.