دشواری رشد سودآوری در سایه نوسان نرخ ارز
مجید رحیمی فعال صنعتی
بهترین راهکار برای سودآوری نهتنها کارخانههای تولید قطعات مسی هستند بلکه کلیه صنایعمعدنی و فلزی را میتوان در تثبیت نرخ ارز موثر دانست، چراکه معتقدیم باتوجه به شرایط کنونی که در بازارهای جهانی فلزات وجود دارد، در صورت تکنرخی شدن ارز است که ما میتوانیم در راستای تامین پایدار مواد اولیه، جهش تولید و در نهایت رشد سودآوری کارخانههای صنعتی حرکت کنیم؛ در غیر این صورت به چالشها و دغدغههای موجود افزوده خواهد شد و این امر تولیدکنندگان را از مسیر رشد سودآوری دور و دورتر خواهد کرد.
باتوجه به اینکه ایران در میان 5 کشور برتر جهان از لحاظ ذخایر مس قرار دارد، بنابراین میتوان گفت استخراج و تولید کنسانتره مس در ابتدای زنجیره با سودآوری مناسبی همراه بوده و چالش چندانی متوجه فعالان این بخش نیست، اما در بخشی از زنجیره که شامل تولید محصولات مسی اعم از سیم و کابل، قطعات ریختگی و… است، همواره شاهد برخی موانع و مشکلات بودهایم که رشد سودآوری در واحدهای تولیدی را تحتتاثیر قرار داده است.
از آنجایی که نرخ مس بهعنوان یک فلز پرکاربرد تابع نوسانات در بازارهای جهانی (بورس فلزات لندن) است و تغییرات نرخ ارز تاثیر بسزایی در قیمتگذاری آن در داخل کشور میگذارد، بنابراین نوسان نرخ ارز را میتوان یکی از عوامل موثر بر سودآوری صنایع تبدیلی مس برشمرد که باتوجه به بیثباتی نرخ ارز طی سالیان اخیر، این عامل همواره تاثیر منفی بر تحقق سودآوری این صنایع گذاشته است و از آن میتوان بهعنوان یک ابرچالش پیشروی تولیدکنندگان قطعات مسی یاد کرد.
ما در حالی قراردادهای فروش قطعات مسی را براساس نرخ کنونی ارز در بازار با مشتریان خود منعقد میکنیم که ممکن است بهدلیل نوسان نرخ ارز در بازه زمانی ثبتسفارش تا تحویل نهایی محصول، نرخ مواد اولیه که همان کاتد مسی است، افزایش پیدا کند و همین مسئله سودآوری تولید را مختل سازد؛ چراکه مشتریان تسویه حساب خود را براساس نرخ ارز در زمان ثبتسفارش محصول انجام میدهند و هیچ توجهی به رشد نرخ ارز که ممکن است در بازه زمانی تولید محصول تا تحویل نهایی آن رخ داده باشد، ندارند. در چنین شرایطی، این تولیدکننده است که متحمل ضررهای مالی بسیاری میشود و نهتنها به سودآوری دست نخواهد یافت، بلکه باید چارهای برای زیان حاصلشده نیز بیندیشد! البته حقوق خریداران را نیز نباید در این میان نادیده گرفت؛ چراکه در قراردادهای موجود بر این موضوع تاکید شده که هرگونه افزایش نرخ از زمان عقد قرارداد تا تحویل محصول برعهده تولیدکنندگان است و خریداران هیچ مسئولیتی در قبال این موضوع ندارند. بر همین اساس میتوان گفت نوسان نرخ ارز و بازار، منجر به کوچکتر شدن سبد تولید و بهدنبال آن افت سودآوری تولیدکنندگان قطعات مسی طی سالیان اخیر شده و همچون سدی مستحکم پیشروی واحدهای تولیدی در مسیر پیشرفت و اجرای طرحهای توسعهای قرار گرفته است.
جای بسی تاسف است که باوجود برخورداری ایران از ذخایر غنی مس، شرایط فرآوری و تولید قطعات مسی با ارزشافزوده بالا بهقدری دشوار شده که امروز شاهد تعطیلی بسیاری از کاخانههای صنعتی و بهدنبال آن گسترش معضل بیکاری هستیم. در حالی که اگر تمهیدات لازم برای ثبات نرخ ارز و افزایش ارزش پول کشور اندیشیده شود، ما میتوانیم به یکی از برترین صادرکنندگان قطعات مسی در سطح منطقه و حتی جهان تبدیل شویم و زمینه ارزآوری هرچه بیشتر به داخل در این شرایط سخت و دشوار اقتصادی را با ارائه محصولات صادراتی با قیمتهای رقابتی فراهم کنیم.
همچنین عدمسودآوری واحدهای تولیدی و صنعتی، خسارتهای جبرانناپذیری را به بدنه اقتصاد کشور در بلندمدت وارد خواهد کرد، محدودیت انرژی، یکی دیگر از مهمترین چالشهایی بهشمار میآید که سودآوری صنایع مختلف بهویژه صنایع تبدیلی مس را تحتتاثیر قرار داده است.
قطعی برق در سهماهه تابستان و قطعی گاز در سهماهه زمستان، منجر به افت تولید واحدهای صنعتی شده و سودآوری آنها را تحتالشعاع قرار داده است. در حالی که انتظار میرفت پس از گذشت چند ماه سخت و دشوار در تابستان امسال، معضل قطعی برق در کارخانههای صنعتی مرتفع شود، اما در کمال تعجب و بهبهانه مقابله با مازوتسوزی که در برخی نیروگاههای کشور رخ میدهد، دوباره قطعی دوساعته برق را برای کلیه بخشها اعم از خانگی، اداری و صنعتی در نظر گرفتهاند. متاسفانه بحران انرژی، روزبهروز در کشور ما در حال افزایش است که بیشترین اثر منفی را بر بدنه تولید و بهتبع آن، سودآوری واحدهای صنعتی و تولیدی خواهد گذاشت.
زمانی که یک واحد تولیدی به سودآوری مدنظر خود دست پیدا نکند، بهناچار مجبور به تعدیل نیروی انسانی خواهد شد و ممکن است سرمایه انسانی کارآمد خود را هم از دست دهد. در چنین شرایطی، استخدام و برگزاری دورههای آموزشی نیز زمانبر و هزینهبر خواهد بود و از اینرو ضرورت دارد زمینه رشد سودآوری در بنگاههای اقتصادی برای حفظ نیروی انسانی کارآمد و در ادامه حرکت در مسیر توسعه و پیشرفت فراهم شود.