کاهش تورم، راهکار تداوم تولید
هوشنگ گودرزی-فعال صنعت آلومینیوم
هر اقتصاد سالمی به درجه ثابتی از تورم نیاز دارد، اما این شاخصه در اقتصاد ایران بهقدری شدت گرفته که به چالشی دائمی و غیرقابلانکار برای صنایع و تولیدکنندگان بدل شده است. اثرگذاری منفی این تورم افسارگسیخته بر عملکرد صنایع مختلف غیرقابلانکار است. اما این تاثیر منفی در برخی صنایع بهمراتب جدیتر نمایان میشود و عملا سودآوری و تداوم فعالیت آنها را با اماواگر روبهرو میکند. بهعنوانمثال، صنایع پاییندستی آلومینیوم کشور که محصولات خود را براساس هزینه تمامشده تولید و طبق قرارهای میانمدت بهفروش میرسانند، از این شرایط بیشتر متضرر خواهند شد. این تولیدکنندگان عملا امکانی برای برنامهریزی تولید و فروش ندارند. تحمیل خسارت مداوم به صنایع خطر توقف تولید آنها را افزایش میدهد و لطمات جبرانناپذیری را به اقتصاد تحمیل میکند، بنابراین از سیاستگذاران انتظار میرود ضمن درک شرایط برای اصلاح این موقعیت حساس اقتصادی در کشور برنامهریزی کنند.تولید آلومینیوم در رده صنایع استراتژیک کشور قرار دارد که در دهههای اخیر و با اتکا به ذخایر غنی انرژی در کشور توسعهیافته است. البته چالشهای متعددی در روند توسعه این صنعت وجود داشته است. بدینترتیب شاهد هستیم که صنعت آلومینیوم در ایران از اهداف توسعهای خود عقب مانده است.بهدنبال هدفگذاری برای توسعه تولید آلومینیوم در واحدهای بالادستی، بخش خصوصی اقدام به ایجاد صنایع پاییندستی آلومینیوم کرد. این واحدها از حمایتهای دولتی برخوردار نیستند و در نتیجه چالشهای جدیتری فعالیت و سودآوری آنها را تهدید میکند. این چالشها را در ۲ دسته عمومی و اختصاصی میتوان بررسی کرد. منظور از چالشهای عمومی مشکلاتی هستند که کل اقتصاد ما را تحتتاثیر قرار داده و صنعت آلومینیوم نیز از آن بیبهره نمانده و تورم یکی از بزرگترین چالشهایی است که اقتصاد ایران را در دهههای اخیر تهدید کرده است. چالشی که هر روز بزرگتر میشود و روند تولید در صنایع را با مشکلاتی روبهرو میکند.
تورم یکی از مباحث مهم در اقتصاد کلان است که فارغ از دلایل بهوجودآورنده آن، میتواند تاثیر قابلتوجهی بر سطح زندگی تمامی افراد در یک اقتصاد و همچنین تمامی کسبوکارها داشته باشد. علاوهبراین، باید تاکید کرد که تورم یکی از شاخصههای اقتصادی موثر بر عملکرد صنایع است، تا جاییکه میتوان اینطور ادعا کرد که عملکرد صنایع تابعی از تورم است.روند صعودی تورم در اقتصاد ایران در سالهای اخیر شتاب افسارگسیختهای به خود گرفته، تا جاییکه میتوان ادعا کرد اقتصاد ما با ابرتورم روبهرو است. همین افزایش بیش از انتظار تورم نیز فعالیت تولیدکنندگان را با فشار و مشکلات مضاعفی روبهرو کرده و نرخ نهایی یک محصول تابعی از هزینههای تمامشده تولید آن است. باتوجه به روند رو به رشد تورم شاهد افزایش هزینه تمامشده تولید و بهای نهایی فروش آن خواهیم بود. در چنین شرایطی، تولیدکنندگان امکان برنامهریزی برای فروش محصولات خود با قیمتی ثابت به خریداران را نخواهند داشت. بدینترتیب، فرآیند خریدوفروش این فعالان صنعتی مختل میشود. چالش یادشده در قراردادهای صادراتی که عموما بلندمدتتر هستند، جلوه بیشتری مییابد. این دست تغییرات مداوم یا به ضرر تولیدکننده منتهی میشود یا از اعتبار وی در بازار بینالمللی میکاهد. در ادامه باید خاطرنشان کرد که فروش یک محصول با نرخ مناسب و کسب سودآوری منطقی لازمه تداوم تولید است، در شرایطی که روند فروش و سودآوری یک واحد تولیدی تحتتاثیر تورم با اختلال روبهرو شود، روند تولید آن نیز از این شرایط متاثر خواهد شد. همانطور که پیشتر هم اشاره شد، تولید آلومینیوم در رده صنایعی است که در کشور ما بهسبب منابع غنی انرژی موردتوجه قرار گرفته و توسعه یافته است. تولید این فلز نقرهایرنگ نیز همچون سایر صنایع، با مشکلات متعددی روبهرو است. این چالشها برای تولیدکنندگان محصولات نهایی و صنایع پاییندستی آلومینیوم بهمراتب جدیتر هستند. تورم بهعنوان یکی از چالشهای کلان اقتصادی عملکرد صنایع پاییندستی آلومینیوم را بهمراتب جدیتر تحتتاثیر منفی قرار میدهد. در موارد متعددی، تولیدکنندگان صنایع پاییندستی برای تولید یک محصول با تناژ عمده و نرخ مشخص سفارش میگیرند. اما در فرآیند خرید مواد اولیه با رشد بهای این محصولات در سایه تورم بیحسابوکتاب روبهرو میشوند و عملا تولید و فروش آنها از شرایط سوددهی خارج میشود. توجه به این نکته ضروری بهنظر میرسد که در بسیاری از صنایع، هزینه تامین مواد اولیه قابلتوجه است و از اثرگذاری غیرقابلانکاری بر تولید برخوردار است، در نتیجه نوسانات بهای مواد اولیه نهایتا بهضرر تولیدکنندگان تمام خواهد شد. امکان پیشبینی آینده و قیمتها و برنامهریزی برای تولید و فروش، یکی از خواستههای اولیه و اساسی هر تولیدکنندهای است. اما باتوجه به رشد روزافزون تورم در اقتصاد ما، عملا دورنمای قیمتها روشن نیست و بسیاری از صنایع نمیتوانند برای تداوم فعالیت خود برنامهریزی کنند. در چنین شرایطی، تولید با چالشهای جدی روبهرو خواهد شد. بیشک مشکلات موردبحث بهقدری جدی هستند که مانع حضور هر سرمایهگذار جدیدی در این کشور خواهند شد.