طرحی کارساز برای خانه‌دار کردن مردم
ایمان رضوانی ـ کارشناس معماری و شهرسازی
چندی است، موضوع طرح «مسکن اقتصادی» برای ساخت خانه‌های کوچک‌متراژ مطرح و با حاشیه‌های بسیاری همراه شده است. این طرح نیز، مانند بسیاری دیگر از طرح‌های اقتصادی دارای موافقان و مخالفان بسیاری است.
در مجموع، طرح مسکن اقتصادی قابل‌قبول است و به‌شخصه آن را می‌پسندم، چراکه یک طرح کل به جزء بوده و باتوجه به تورمی که در کشور موجود است، می‌تواند کمک‌کننده باشد. از طرف دیگر، شرایط به‌گونه‌ای رقم خورده که تهیه خانه برای زوج‌های جوان و حتی افراد مجرد سخت شده و این اقدام با بودجه اقشار کم‌درآمد تاحدودی سازگارتر است.
زمانی که نرخ زمین سرسام‌آور است و مردم توان مالی برای خرید واحدهای مناسب را ندارند، دولت مجبور است به چنین ساخت‌وسازهایی رغبت نشان دهد. البته چنین واحدهایی، متقاضیان زیادی دارد و اقشار کم‌درآمد مایل هستند که برای خانه‌دار شدن، به‌سراغ واحدهای کوچک‌متراژ بروند؛ چنین موضوعاتی در شهری مثل تهران که نرخ زمین بسیار بالا است و مسکن روز به روز افزایش نرخ را تجربه می‌کند، اجتناب‌ناپذیر است.
سال‌هاست که در برابر طرح ساخت میکروآپارتمان در کشور مقاومت‌هایی انجام می‌گیرد، اما اتفاقی که در نهایت می‌افتد، این است که مخالفان این طرح، با ساخت چنین واحدهایی کنار می‌آیند. درحال‌حاضر قشر عظیمی از جامعه به‌ویژه زوج‌های جوان با مشکل مسکن روبه‌رو هستند و چنین طرح‌هایی می‌تواند کمک بزرگی به تعادل در عرضه و تقاضای بازار مسکن کند.
دولت یا باید با اصلاح نظام اقتصادی کشور درآمد سرانه مردم را بالا ببرد تا مردم بتوانند خانه‌های مناسب‌تر و بزرگ‌تر خریداری کنند یا تا ابد، با حمایت از چنین طرح‌هایی، بستر عرضه خانه‌های حداقلی و کوچک‌متراژ را فراهم کند که باتوجه به اوضاع فعلی، راه دوم منطقی‌تر است.
ساخت مسکن کوچک‌متراژ می‌تواند یک گزینه عالی برای افرادی با نیازها و محدودیت‌های خاص باشد. ساخت این واحدها، هزینه کمتری نسبت به ساخت یک مسکن بزرگ‌تر دارد. هزینه‌های ساخت، نگهداری و تعمیرات آن نیز کاهش می‌یابد و افراد می‌توانند به‌صورت‌کلی از هزینه‌های کمتری برای ساخت و نگهداری مسکن خود استفاده کنند.
ساخت خانه‌های کوچک‌متراژ در کشورهای پیشرفته نیز چند سالی است که شروع شده است و کشورهایی نظیر ژاپن، ایتالیا و چین بازتاب بسیار مثبتی از این اقدام گرفته‌اند. البته این تجربه‌ها بسته به ویژگی‌ها و نیازهای هر کشور ممکن است متفاوت باشد. البته، مسکن کوچک نه‌تنها در شهرهای پرجمعیت، بلکه در مناطق روستایی و با محدودیت فضایی نیز، مورداستفاده قرار می‌گیرد.
ساخت مسکن کوچک در کشورهای دنیا، به‌ویژه در شهرهای پرجمعیت و با محدودیت فضایی، رونق بسیاری دارد. باتوجه به محدودیت فضای شهری و نیاز به بهره‌برداری بهینه از فضا، ساخت مسکن‌های کوچک به‌عنوان یک راه‌حل مورداستفاده قرار می‌گیرد. مفهوم‌هایی مانند مسکن کپسولی و آپارتمان‌های میکرو در ژاپن رواج دارد که به شکل‌های فشرده‌ای طراحی می‌شوند و استفاده از فضا را به حداکثر می‌رسانند.
این طرح به‌نوعی خریدوفروش مسکن را اجرایی می‌کند و اشخاص چه با نیت مصرفی و چه سرمایه‌گذاری، می‌توانند از آن بهره‌مند شوند. ضمن اینکه، ملک‌های بزرگ کم‌کم جذابیت خود را از دست می‌دهند و مردم ناگزیر به واحدهای متراژ پایین روی می‌آورند.
طرح‌های مانند طرح جامع مسکن و طرح تفصیلی ساخت مسکن مربوط به سال‌های قبل است و نگاهی پشت این تفکرات بوده که در شرایط فعلی بهره‌وری خاصی ندارد و عملی نیست.
خانه ۲۵متری هیچ مشکلی برای زندگی افراد ایجاد نمی‌کند و با یک ساخت‌وساز مرتب و مناسب، می‌تواند هم در نما و هم ساختار، بسیاری از نیازهای شهروندان را برطرف کند. مسلما ساخت چنین واحدهایی باید به‌شکلی باشد که متقاضیان با رضایت کامل اقدام به خرید این خانه‌ها کنند. این طرح اگر با در نظر گرفتن تمام اصول استحکام، معماری، شهرسازی، نوآوری و مهندسی ساخته شود، می‌تواند تا حد زیادی به کمک بازار مسکن بیاید.
مهم‌ترین نکته در ساخت مسکن کوچک این است که طراحی و برنامه‌ریزی مناسب انجام شود تا از کاربری بهینه فضا و ایجاد راحتی و آسایش برای ساکنان استفاده شود. سازندگان این خانه‌ها باید در نظر بگیرند که این واحدها به‌خاطر شرایط متراژی خاصی که دارند، اگر اصولی ساخته نشوند، می‌تواند منجر به نارضایتی ساکنان شود و حتما ضرورت دارد با بالا بردن کیفیت این ساختمان‌ها، مسیری باز شود که مردم به اشتیاق بیشتری به‌سمت‌وسوی این واحدها بیایند و با مشکلی روبه‌رو نشوند.
