ضرورت توسعه و ارتقای کیفیت فضای شهری
سیدرضا لاهیجی-کارشناس شهری
حق زندگی شهری، امکاناتی است که شهر به شهروندان می دهد تا مردم یک شهر احساس امنیت، رضایت و خوشبختی کنند. در این صورت است که مردم شهر افتخار می کنند در آن شهر و محله در حال زندگی هستند. حدود ۲۰ سال است که برای چنین مولفه هایی توسط متخصصان شهرسازی برنامه ریزی شده است. هر سال شهرهایی از دنیا را بررسی می کنند و یک شهر را به عنوان شهر برتر که کیفیت زندگی شهروندانش مطلوب است، معرفی می کنند تا شهرهای دیگر بتوانند الگوبرداری درستی انجام و مطابق کیفیت زندگی همان شهر، سطح کیفی خود را افزایش دهند.فضای عمومی، به محیطی گفته می شود که شهروندان می توانند در آنجا حضور پیدا، با یکدیگر صحبت و در آن مکان حتی مهمانی برگزار کنند. چنین فضایی به آنها این امکان را می دهد که ماشین را کنار گذاشته و به صورت پیاده به محیط بیایند و اوقات خود را بگذرانند. در حقیقت، چیزی که امروز بسیار اهمیت دارد، همین مطلب است. فضاهای بین ساختمان ها، بسیار مهم تر از خود ساختمان ها است.شهر تشکیل شده از فضاهای خالی بین ساختمان ها که چنین مکان هایی نیز باید آراسته شود؛ مانند یک باغ بزرگ زیبا در مکان های پیاده روی که در این مکان ها، امکان جاگذاری آثار هنری هم وجود داشته باشد تا شهروندان از پیاده روی در این مکان ها لذت ببرند. خیلی از افرادی که به خارج از کشور سفر کرده اند، بر این باور هستند که پیاده روهای کشورهای دیگر برای قدم زدن بسیار زیبا است و حس بسیار خوبی را به مردم می دهد. همچنین از مناظر و چشم اندازهای شهری نیز بسیار تعریف می کنند. چیزهایی در فضاهای شهری در کشورها طراحی شده است که تمدن زیبای بشری، مدنیت و شهرنشینی را به نمایش می گذارد.
ما در شهر به توسعه چنین فضاهایی نپرداخته ایم و اولویت مدیران شهری ما چیزهای دیگری بوده است. ما در طول ۳۵ سال گذشته، شاهد ظهور مدیرانی بودیم که هیچ کدام رشته تخصصی مرتبط با شهرسازی نخوانده بودند و افراد زیردست خود را هم، مشابه خود انتخاب کرده بودند. بسیاری از انجمن ها، گروه های تخصصی و کانون های معماری و شهرسازی، اعتراض دارند و به وزارت کشور و شورای شهر اعتراض کرده اند. تهران و هر شهر دیگری، به افرادی نیاز دارند که در زمینه شهرسازی و معماری مهارت و تخصص دارند.وظیفه شهرداری فقط نگهداری از شهر نیست. نگهداری شهر در واقع برقراری ارتباط اجتماعی با مردم و بین مرم با استفاده از فاکتورهای شهر است. شهرداری یک نهاد اجتماعی است. به عنوان نمونه در شهرهای بزرگ دنیا که کیفیت زندگی شهری آنها بسیار بالا است، شهرداری تالارهای بزرگ می سازد و همچنین اتفاقات بسیار خوبی که مردم با آن خاطرات خوبی دارند، توسط شهرداری رقم می خورد.
در بسیاری از کشورها، بسیاری از مراسم عمومی شهروندان در تالارهایی برگزار می شود که توسط شهرداری ساخته می شوند. ما چه فضایی را داریم که در اختیار مردم قرار دهیم تا شهروندان بتوانند در آن مکان، مراسم برگزار کنند؟ زمانی که ما برای شهروندان حال خوب ایجاد کنیم، می توانیم برای ساخت و زیبا کردن شهر از مشارکت مردم نیز استفاده کنیم.
عدم استفاده از مشارکت شهروندان یکی از خطاهایی است که در سال های گذشته با آن مواجه بوده ایم.برای برقراری ارتباط موثر بین شهروندان به عنوان نمونه شناسایی افراد متخصص و مطرح هر شهر و محله از سوی شهرداری از الزاماتی است که هرگز به آن پرداخته نشده است. چنین امری در شهر پاریس و همچنین کشور آلمان نیز اجرایی شده است؛ یعنی می دانند که در منطقه خودشان چه تعداد هنرمند، پزشک و دانشمند وجود دارد. برای وقایع مختلف و همچنین رویدادهای مختلف از آنها دعوت می کنند. در مادرید و بارسلونا که از پیشرفته ترین شهرهای دنیا هستند، چنین امری به شدت دنبال می شود.ما باید با الگوبرداری از کشورهای دنیا، خام فروشی را کنار بگذاریم و با توسعه و کیفیت فضای شهری که شامل هوای پاک و چیزهای دیگر است، بتوانیم جذب گردشگر و سرمایه کنیم. هر فضای خالی شهری را که مشاهده می کنید، متوجه می شوید که برج سازی های بسیار گسترده ای انجام شده است. چیزی که مشاهده می شود، این است که منطقه یک و ۲۲ که مکانی برای تصفیه هوای تهران بود، به طورکامل با برج سازی ها نابود شده است. در منطقه ۲۲ حتی در بالای کوه ها هم برج سازی کرده اند و طبیعت را به طورکامل از بین برده اند.
