شانه به شانه نه سایه به سایه
حسن احمدی -رئیس انجمن ناشران دیجیتال
یکی از اصلی ترین معضلات نشر دیجیتال این است که از سوی نهادهای دولتی به عنوان یک مجموعه مستقل موردپذیرش قرار نگرفته است.
باتوجه به اینکه هر سال در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، بخش ناشران کودک و نوجوان و بین الملل همواره فعالیت دارند، اما متاسفانه نشر دیجیتال هنوز موردقبول متولیان برگزاری نمایشگاه قرار نگرفته است. تا پیش از همه گیری کرونا تا حدی فشار روی آنها می آمد که بخش مجزایی را به نشر الکترونیک و دیجیتال اختصاص دهند، اما متاسفانه پس از کرونا و بعد از 2سال چنین روندی اتفاق نیفتاد.
از طرفی ناشران دیجیتال نیز در این زمینه مقصر هستند؛ چرا که بسیاری از آنها معتقدند باید در کنار نشر مکتوب جانمایی شوند و نمی خواهند به صورت مستقل و مجزا در نمایشگاه کتاب حضور پیدا کنند. استنباط آنها این است از آنجایی که حوزه دیجیتال مرتبط با همه بخش ها است، باید در بخش های مختلف از جمله کودک و نوجوان، ناشران عمومی، دانشگاهی و ... جانمایی شوند و به شکل پراکنده به سمع و نظر مردم برسند.
برای مثال، اگر یک استارت آپ در بخش نشر دیجیتال در حوزه کودکان فعالیت می کند، باید در بخش کودک و نوجوان هم جانمایی شوند. این پیشنهاد بدی نیست، اما هویت نشر دیجیتال را به عنوان یک بخش مستقل در صنعت نشر از بین می برد، چرا که تعداد ناشران مکتوب در نمایشگاه بسیار زیاد هستند و در عمل نشر دیجیتال در میان آنها گم می شود.
امسال متاسفانه متولیان برگزاری نمایشگاه بدون اینکه انجمن ناشران دیجیتال را آگاه کنند و در جریان نحوه برگزاری و جانمایی ناشران الکترونیک بگذارند، خودشان تصمیم گرفتند که نشر دیجیتال در بخش بین الملل جانمایی شود. واقعیت امر این است تا زمانی که مسئولان برگزاری این نمایشگاه تصمیم درستی نگیرند، همچنان هر سال باید شاهد چنین وضعیتی از نحوه جانمایی ها باشیم. به نوعی این تصور می شود که نشر دیجیتال یک بخش اضافی در نمایشگاه است که اگر نباشد بهتر است. به اعتقاد من، شأن و جایگاه ناشران دیجیتال در نمایشگاه کتاب تهران حفظ نشده است، چرا که برخی از این ناشران، مجموعه کتب ناشران مکتوب را منتشر می کنند و حتی برخی از آنها که تعدادشان هم کم نیست، خودشان ناشر کتاب هستند.
در کل هم، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید نشر دیجیتال را به عنوان یک بخش مجزا در صنعت نشر به حساب بیاورد، چرا که 2سال همه گیری کرونا به ما نشان داد که این نشر دیجیتال بود که صنعت نشر کشور را از فروپاشی کامل نجات داد. از طرفی هم، خود ناشران الکترونیک باید خود را به عنوان یک بخش مستقل بپذیرند و توقع جانمایی در کنار ناشران مکتوب را نداشته باشند، اما در جایی از نمایشگاه کتاب تهران جانمایی شوند که در معرض دید بازدیدکنندگان قرار بگیرند.
به نظر من، نشر مکتوب و دیجیتال مکمل یکدیگر هستند، اما هر دو باید هویت خود را حفظ کنند و دلیل منطقی وجود ندارد که نشر دیجیتال بخواهد در کنار نشر مکتوب در نمایشگاه کتاب تهران جانمایی شود.
بین ناشران دیجیتال و مکتوب تفاوت زیادی وجود ندارد و تنها در نوع ارائه آنها تفاوت وجود دارد که می تواند به انتخاب مخاطب، مورداستفاده قرار بگیرد و هر دو یک مفهوم را منتقل می کنند، به همین دلیل هیچ کدام مقابل یکدیگر نیستند، بلکه در کنار یکدیگر به اعتلای فضای نشر کمک می کنند. همه گیری کرونا موجب شد تا مسئولان در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تا حدی قانع شوند که نشر دیجیتال یکی از بازوهای اصلی صنعت نشر است. وقتی صحبت از نشر دیجیتال می شود، یعنی صحبت از ابزارها است که محتوای کتاب ها بر بستر آنها منتقل می شود، به همین دلیل تقابلی با نشر مکتوب ندارد و تفاوتی برای این دو نباید قائل باشیم.
