درسهایی از« چهار ببر آسیایی»
محمدرضا منجذب _کارشناس اقتصاد
«چهار ببر آسیایی» اصطلاحی است که به اقتصاد چهار کشور هنگکنگ، تایوان، سنگاپور و کره جنوبی داده میشود. علت این نامگذاری رشد بالای اقتصادی و تولید سرانه در فرآیند توسعه است. چهار ببر آسیایی با تاکید بر صنعتی شدن صادراتمحور، از دهه ۱۹۶۰ بهطور پیوسته نرخ رشد اقتصادی بالایی داشته و آن را حفظ کردهاند و به جرگه ثروتمندترین کشورهای جهان پیوستهاند.
اقتصاد هنگکنگ با رشد صنعت نساجی در دهه ۱۹۵۰ صنعتی شدن را تجربه کرد. در دهه ۱۹۶۰، تولید لوازم الکترونیک، پوشاک و پلاستیک را در مسیر صادرات گسترش داد. سنگاپور پس از استقلال، برنامه سیاستهای اقتصادی ملی را برای تقویت بخش تولید کشور تدوین و اتخاذ کرد. شهرکهای صنعتی در این کشور تاسیس و مشوقهای مالیاتی ارائه شد تا سرمایهگذاری خارجی جذب شود. کره جنوبی و تایوان در اواسط دهه ۱۹۶۰ با دخالت قابلتوجه دولت، شروع به صنعتی شدن کردند. هر دو کشور توسعه صادراتمحور را دنبال کردند؛ مانند سنگاپور و هنگکنگ. چهار ببر آسیایی با الگوبرداری از مدل پیشرفت ژاپن و از طریق سرمایهگذاری در آموزش و زیرساختها از همان استراتژی پیروی کردند
دلیل اصلی رشد اقتصاد چهار ببر آسیایی، سیاستهای صادراتی آنها بود. چهار کشور یادشده رویکردهای متفاوتی را دنبال کردند. سنگاپور و هنگکنگ رژیمهای تجاری نئولیبرالی را اجرا کردند که تجارت آزاد را ترویج میداد، در حالی که تایوان و کره جنوبی رژیمهای ترکیبی را اتخاذ کردند که مناسب تجارت صادراتی آنها بود. بهدلیل محدود بودن بازارهای داخلی در سنگاپور و هنگکنگ، قیمتهای داخلی و خارجی به هم مرتبط بودند. کره جنوبی و تایوان مشوقهای صادراتی را برای بازار کالاهای مورد معامله اعمال کردند. دولتهای کره جنوبی، تایوان و سنگاپور همگی بهدنبال ارتقای بخشهای صادراتی خاص بودند که بهعنوان یک سیاست صادراتمحور توصیف شد. همه این ابتکارات به چهار کشور یادشده کمک کرد تا به میانگین رشد ۷.۵ درصدی در سال برای 3 دهه برسند و در نتیجه جزو کشورهای توسعهیافته قرار گیرند.
ویژگیهای فرآیند رشد و توسعه ببرهای آسیایی که الگوی کشورهای بعدی شدند، بهشرح زیر است:
۱- تاکید بر افزایش عوامل تولید، نه بهرهوری
۲- افزایش نرخ مشارکت زنان در تولید
۳- افزایش سرمایه انسانی
۴- دولتهای باثبات
۵- گسترش صنایع صادراتمحور، همراه با رقابت در سطح بینالمللی برای بقا