معادن طلا، دقیقا همان گنجینه‌هایی هستند که در بسیاری از مواقع به کمک اقتصاد کشور‌ها آمده‌اند، اما این معادن آن‌طور که باید مورد بهره‌برداری و اکتشاف قرار نمی‌گیرند. طلا کاربردهای بسیاری دارد و تعدادی از کشورهای دنیا، دارای معادن بزرگ طلا هستند. یکی از عناصری که از گذشته به‌عنوان قدرت بانک‌های مرکزی به‌حساب آمده است، میزان ذخایر طلایی بوده که در اختیار داشته‌اند. آماری که به‌تازگی مجمع جهانی اقتصاد گردآوری کرده است، نشان می‌دهد ۱۰ کشور بزرگ دنیا ذخایری بیش از ۲۴ هزار تن طلا در دست دارند. امریکا بالاترین ذخایر طلا را در جهان در اختیار دارد و پس از آن نیز، آلمان و ایتالیا قرار دارند.

چرا بانک‌های مرکزی طلا نگهداری می‌کنند؟

فضای اقتصادی جهان، همواره شرایط باثباتی ندارد و ممکن است در برخی شرایط به‌ویژه جنگ و کاهش تقاضا یا هر دلیلی که بتواند فضای اقتصادی جهان را وارد رکود کند، نگهداری طلا در بانک‌های مرکزی موضوعیت پیدا کند. این کار به‌دلیل آن است که طلا مصارف صنعتی و سرمایه‌گذاری دارد و در بحران‌های اقتصادی اهمیت پیدا کند.

یکی از پارامترهای موثر در تمایل بانک‌های مرکزی و سرمایه‌گذاران برای ذخیره‌سازی طلا، نرخ بهره است. زمانی که نرخ بهره در کشورهای قدرتمند دنیا، به‌ویژه اتحادیه اروپا و ایالات‌متحده کاهش می‌یابد، تمایل برای خرید و نگهداری طلا افزایش یافته و در صورت افزایش نرخ بهره، بانک‌های مرکزی و سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند طلای ذخیره‌شده خود را به‌فروش برسانند.

یکی دیگر از دلایل خرید طلا توسط بانک‌های مرکزی نیز به موازنه ترازنامه آنها برمی‌گردد. در واقع، اگر یک بانک مرکزی بخواهد ترازنامه خود را متوازن نگه دارد و پیش از این اقدام به چاپ پول کرده باشد (یا بدهی‌های آن افزایش داشته باشد)، باید دارایی‌های خود را افزایش دهد و یکی از راهکارهای آن، بالا بردن دارایی‌ها یا به‌عبارتی خرید طلا یا صندوق طلا است.

مجموع تقاضای طلا در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۴ به ۱۲۳۸.۳ تن می‌رسد. از این میان، بیشترین میزان تقاضا برای طلا مربوط به بخش جواهرسازی بوده است. این بخش در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۴ حدود ۵۳۵ تن طلا تقاضا داشته است. بانک‌های مرکزی و سایر نهادها بعد از جواهرسازی بیشترین تقاضای طلا را در این بازه زمانی داشته‌اند. این بخش در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۴ حدودا ۲۹۰ تن طلا تقاضا کرده است. سرمایه‌گذاران نیز در این بازه زمانی ۱۹۸.۶ تن تقاضای طلا خریده‌اند. در این میان، کمترین تقاضا برای طلا در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۴ مربوط به بخش تکنولوژی بوده و صنعت تکنولوژی در این بازه زمانی، تقاضای ۷۸.۶ تنی برای طلا داشته است.

کشورهای دارای بیشترین ذخیره طلا در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۴

در میان کشورهایی که بیشترین ذخایر طلا را دارند، فرانسه با ۲۴۳۶.۹ تن، چهارم است. ایتالیا با ۲۴۵۱.۸۴ تن طلا در رتبه سوم جای گرفته است و آلمان هم با ۳۳۵۲.۳۱ تن در جایگاه دوم قرار دارد. در رتبه نخست هم ایالات‌متحده امریکا قرار گرفته که ۸۱۳۳.۴۶ تن فلز زرد در اختیار دارد. ذخایر طلای این کشور به‌اندازه مجموع ذخایر 3 کشور دوم تا چهارم همین فهرست است. بیشتر این طلا در «فورت ناکس» واقع در ایالت کنتاکی نگهداری می‌شود. چین با ذخیره ۲۲۶۲.۴۵ تن طلا در دنیا رتبه ششم را در دست دارد. اغلب دارایی‌های ذخیره در چین براساس ارزهای خارجی نگهداری می‌شوند و نه به‌صورت طلا. با این حال چینی‌ها طلای زیادی در دست دارند. روسیه نیز با ذخیره ۲۳۳۲.۷۴ تنی طلا در رتبه پنجم جهان جای گرفته است. شاید جالب باشد که بدانید ژاپنی‌ها هشتمین کشور از نظر ذخایر طلا در جهان هستند. این کشور توسعه‌یافته شرق آسیا حدود ۷۴۶ تن طلا در اختیار دارد. سوئیسی‌ها هم که یکی از معتبرترین مراکز مالی و بانکی در جهان را در دست دارند، ۱۰۴۰ تن طلا در بانک مرکزی کشورشان ذخیره کرده‌اند. سوئیسی‌ها بالاترین میزان طلا را از نظر سرانه دارند زیرا با جمعیتی اندک، میزان طلای قابل‌توجهی در کشور خود جای داده‌اند. شاید در نگاه اول بعید به‌نظر برسد، اما بانک مرکزی هلند، دهمین بانک مرکزی از نظر میزان ذخایر طلا است. این کشور اروپایی ۶۱۲.۴۵ تن طلا را در نهاد اصلی سیاست‌گذاری پولی خود ذخیره کرده است. هندی‌ها نیز از جمله بالاترین دارندگان طلا در جهان هستند. علاقه سنتی آنها به نگهداری طلا در بین مردم، در کنار تعداد جمعیت بالای آنها باعث شده است این کشور در رتبه نهم بالاترین ذخایر طلا در دنیا قرار گیرد. بانک مرکزی هند حدود ۸۲۲ تن طلا در دست دارد. این کشور از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان طلا در جهان نیز به‌شمار می‌رود. علاوه بر ذخیره بانک مرکزی، کاربرد طلا در ازدواج و مراسم عروسی هندی‌ها نیز یکی از عوامل موثر بر ذخیره طلا در هند است.

کدام کشورها بیشترین حجم طلا را به ذخایر خود افزوده‌اند؟

در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۴ تعدادی از کشورهای جهان نسبت به سایر کشورها حجم طلای موجودی در بانک مرکزی خود را افزایش داده‌اند. کشور ترکیه در صدر این جدول قرار دارد. ترکیه در ۳ ماه ابتدایی سال ۲۰۲۴ حدودا ۳۰ تن به ذخایر طلای خود افزوده است. در رتبه دوم کشور چین قرار دارد. این کشور در فصل اول سال ۲۰۲۴ تقریبا ۲۷ تن به ذخایر طلای خود اضافه کرده است. هند سومین کشور در جهان است که در ۳ ماه اول سال ۲۰۲۴ بیشترین مقدار طلا را به ذخایر خود افزوده است. این کشور در بازه زمانی فوق حدودا ۱۸.۵ تن ذخایر طلای خود را بیشتر کرده است. قزاقستان و سنگاپور نیز در رتبه چهارم و پنجم بیشترین افزایش ذخایر طلا قرار دارند و به‌ترتیب ۱۶.۳۹ تن و ۶.۵۷ تن طلا به ذخایر خود افزوده‌اند.

کدام کشورها بیشترین حجم طلا را فروخته‌اند؟

کشور ازبکستان نسبت به سایر کشورها بیشترین کاهش حجم طلا را داشته است. این کشور در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۴ تقریبا ۱۳.۷ تن از ذخایر طلای خود را کاهش داده است. در رتبه دوم کشور تایلند قرار دارد.

بانک مرکزی تایلند ۹.۶۴ تن از ذخیره طلای خود را کاهش داده است. این در حالی است که در این بازه زمانی سه‌ماهه، کشور اردن با کاهش ۴.۵۱ تنی ذخایر طلای خود در این فهرست رتبه سوم را دارد. کشورهای آلمان و سورینام هم به‌ترتیب ۳۴۰ کیلوگرم و ۲۵۰ کیلوگرم از ذخایر طلای خود را در سه‌ماهه ابتدایی سال ۲۰۲۴ کاهش داده‌اند.

موارد کاربرد فلز طلا

خواص منحصر به فرد طلا باعث شده تا این فلز در ساخت زیورآلات و جواهرات بسیار موردتوجه قرار گرفته است که این خواص شامل جلا و درخشندگی بسیار بالا، رنگ زرد خوشایند، مقاومت در برابر کدرشدگی، قابلیت مفتول شدن، چکش‌خواری و قابلیت تبدیل شدن به ورقه‌ها در طرح و شکل‌های مختلف است. این خصوصیات باعث محبوبیت این فلز برای ساخت اشیای ارزشمند شده است.

استفاده طلا در صنایع الکترونیک

یکی دیگر از مهم‌ترین زمینه‌های استفاده از طلا، صنایع الکترونیک است، وسایل الکترونیک در ولتاژهای پایین در نقاط تماس دچار زنگ‌زدگی می‌شوند که با استفاده از طلا به‌دلیل رسانایی بالایی که دارد، از بروز این مشکل جلوگیری می‌کنند،در واقع اجزای الکترونیک ساخته‌شده از طلا، دارای ماندگاری بسیار بالا هستند.

طلا در اتصالات و پست‌های تقویت‌کننده و لحیم‌کاری‌ها، نقش مهمی را ایفا می‌کند.

طلا در این زمینه به‌شکل آبکاری‌شده روی دیگر فلزات به‌منظور افزایش ماندگاری قطعات مورداستفاده قرار می‌گیرد.

استفاده طلا در پزشکی

طلا در پزشکی هم نقش مهمی را ایفا می‌کند و از آن برای پرکردن دندان‌ها، در تاج‌ها و همچنین در اتصالات و کاربردهای ارتودنسی استفاده می‌شود. از دلایل استفاده از طلا در دندانپزشکی می‌توان به ویژگی شیمیایی آن اشاره کرد که ساختاری ثابت و غیرقابل‌ترکیب با دیگر مواد را دارا است. این روزها از طلا برای درمان آرتروزها استفاده می‌کنند. نمک طبی طلا برای کاهش ورم، درمان آسیب‌های استخوانی و تسکین درد سفتی مفاصل به‌کار می‌رود.

طلا برای درمان سرطان‌ها نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد که از جمله بیماری‌هایی که در درمان آنها از طلا استفاده می‌شود، می‌توان به سکته قلبی و سرطان دهانه رحم با استفاده از نانو ذرات طلا اشاره کرد.

استفاده طلا در صنایع فضایی

طلا به‌دلیل رسانا بودن در لوازم الکترونیک مورداستفاده قرار می‌گیرد، این بار دانشمندان از طلا در ساخت فضاپیما استفاده کرده‌اند، اغلب وسایل فضایی به وسیله فیلم پلی‌استری از طلا پوشیده می‌شود.

این فیلم، اشعه مادون قرمز را منعکس کرده و به تثبیت درجه حرارت، وسیله فضایی کمک شایانی می‌کند. بدون این پوشش، بخش‌هایی با رنگ تیره فضاپیما، مقدار زیادی از گرما را جذب خواهد کرد.

همچنین کلاه ایمنی که یک فضانورد می‌پوشد نیز با فیلم نازکی از طلا پوشیده شده است. این فیلم نازک بیشتر اشعه خورشیدی خطرناک موجود در فضا را منعکس کرده و از چشمان و پوست فضانورد محافظت می‌کند.

استفاده طلا در صنایع‌غذایی

امروز برای دکور غذاها از ورقه نازکی از طلا استفاده می‌شود. طلا به‌صورت یک افزودنی می‌تواند به خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها افزوده شود که این غذاها و نوشیدنی‌ها از قیمت‌های بسیار بالایی برخوردار هستند که می‌توان برای نمونه به یکی از نوشیدنی‌های سنتی آلمان اشاره کرد که به آب طلا شهرت دارد. طلا در بسیاری از صنایع دیگر نیز کاربرد دارد که از جمله آنها می‌توان به صنایع هواپیمایی، خودروسازی و عکاسی اشاره کرد.

سخن پایانی

همان‌طور که در این گزارش مشاهده کردید، طلا کاربردهای زیادی دارد و می‌تواند در بسیاری از موارد مانند پزشکی، کمک شایانی کند. خوب است تا در کشور ما، قدر این فلز ارزشمند را بدانند و در سمت‌وسوی مثبت، استفاده از طلا را از مهم‌ترین اقدامات خود قرار دهند و کمک بزرگی برای ارتقای پزشکی کشور باشند.