ساعت ۱۹: ۳۰ یکشنبه دوازدهم شهریور انفجاری در معدن طزره رخ داد که بر اثر آن ۶ معدنچی جان خود را از دست دادند. تلخی ماجرا زمانی دوچندان می‌شود که بدانیم این معدن مدت‌ها است که با مشکلات ایمنی دشت به گریبان بوده و گشتی در اخبار نشان می‌دهد که از سال‌ها پیش همواره نسبت به بی‌توجهی به این موضوع هشدار داده‌شده و آخرین مورد اعتراض کارگران وضعیت نابسامان ایمنی در خرداد امسال بوده است.در گزارش امروز صمت، نگاهی گذرا به این ماجرا داشتیم.

وضعیت کارگران معدن طزره

گشتی درخبرها حکایت از آن دارد که موضوع ناایمنی معادن مختص امروز و دیروز نیست و بارها مورد انتقاد قرار گرفته است. درحالی که در بندهایی از قانون کار بر حفظ سلامت و توجه به سختی کار کارگران تاکید شده است. غلامحسین عشقی، کارشناس ارشد ایمنی و بهداشت‌کار با اشاره به مشکلات معدنکاران و کارگزان معدنی گفت: در زمینه بیمه مشکلات فراوانی داریم، به‌این‌ترتیب که حق بیمه در نظر گرفته‌شده در قرارداد رعایت نمی‌شود و وقتی به پزشک مراجعه می‌کنیم، حق بیمه کمتر از آنچه در قرارداد نوشته شده، پرداخت می‌شود. در همین حال برخی فعالان معدنی با اشاره به حقوق و دستمزد کارگران معدنی با توجه به شرایط کار می‌گویند؛ در بسیاری از موارد حقوق کمتر ازآنچه در قرارداد نوشته شده، پرداخت می‌شود. در حقیقت در قرارداد حقوق ۱۲ میلیون در نظر گرفته‌شده اما میزان پرداختی حدود ۸ یا ۹ میلیون تومان است، درحالی‌که نیروی اداری معادن ماهانه بین ۱۶ تا ۲۰ میلیون تومان دستمزد دریافت می‌کند اما حقوق کارگری که زیر کوه ۲ هزار متری می‌رود زیر ۱۰میلیون تومان است. زمان قراردادها هم ۳ یا ۶ ماه است.

ایمنی بهبود می‌یابد

باوجود همه هشدارها حادثه رخ داد و بار غم را بر دوش معدنکاران و فعالان معدنی افزایش داد. پس از حادثه وزرای کشور، صمت و تعاون و کار و رفاه اجتماعی از معدن حادثه‌دیده بازدید کردند. وزیر کشور با اشاره به اینکه فعالیت‌های معدنی دارای زمینه‌های خطر است، گفت: با هماهنگی با مسئولان شرکت زغال‌سنگ البرز شرقی تلاش می‌کنیم شرایط ایمنی معدن طزره دامغان را بهبود ببخشیم. به گزارش معدن نامه، احمد وحیدی، وزیر کشور در سفر به دامغان پس از بازدید میدانی از شرایط معدن طزره ضمن اظهار تاسف از درگذشت ۶ کارگر معدن در حادثه انفجار و ریزش تونل رزمجاه اظهار کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد این حادثه در زمان تعطیل شدن و خروج کارگران از تونل‌ها در شرایطی رخ‌داده که یک حفره گاز محبوس شده میان لایه‌های سنگی بازشده است و بر اثر جرقه منفجر شده است. وی با اشاره به امدادرسانی اصولی و بدون هیجان‌زدگی محبوسان افزود: امدادگران برای ورود به تونل حجم گاز موجود را از ۹۰۰ ppm به ۳۰ ppm رساندند تا امدادرسانی بدون خطر انفجار مجدد انجام شود. وزیر کشور تصریح کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد مقررات لازم ایمنی در معدن طزره رعایت شده است، اما با توجه به اینکه فعالیت‌های معدنی، دارای زمینه‌های خطر است، با هماهنگی با مسئولان شرکت زغال‌سنگ البرز شرقی تلاش می‌کنیم شرایط ایمنی را بهبود ببخشیم. وزیر صنعت، معدن و تجارت ضمن اعلام تسلیت به خانواده‌های جان‌باختگان حادثه انفجار معدن زغال‌سنگ طزره دامغان، گفت: همکاری با دانشگاه برای جلوگیری از وقوع و تکرار این دست حوادث با اهتمام پیگیری می‌شود. عباس علی‌آبادی در حاشیه بازدید از معدن طزره دامغان افزود: پیگیری و پیشگیری از تکرار حوادث مرگبار در معدن زغال‌سنگ طزره دامغان اولویت دولت سیزدهم است و با تمام توان برای تحقق این هدف تلاش می‌شود.

وی ادامه داد: معادن و به‌ویژه معادن زغال‌سنگ آبستن حوادث است، اما تجربه باید در پیشگیری از بروز فاجعه تلخ موردتوجه باشد. سید صولت مرتضوی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز که به همراه مهدی کوهی مدیرعامل ذوب‌آهن اصفهان از معدن حادثه‌دیده بازدید کردند، از انجام اقدامات لازم برای پیشگیری از وقوع حوادث مشابه در آینده خبر دادند.

سهم معادن زغال‌سنگ در حوادث معدنی

سال ۹۸ مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرده بر اساس مطالعات میدانی انجام تنها در معادن زغال‌سنگ ایران در اثر حوادث ناشی از معدنکاری مانند سقوط، گازگرفتگی، انفجار، ریزش آوار، برق‌گرفتگی و ضربه، ۲۰ نفر جان خود را ازدست‌داده و ۱۰ نفر مصدوم شده‌اند. این در حالی است که آمار دقیقی از حوادث رخ‌داده در سایر معادن منتشرنشده است. همچنین بر اساس این گزارش در پنج‌ماهه نخست سال ۱۳۹۹ نیز ۲۰ معدنچی در ۱۳ معدن جان خود را از دست دادند. در دهه ۹۰ بیش از ۳ هزار حادثه در معادن کشور رخ‌داده است که موجب آسیب‌دیدگی حدود ۱۳هزار کارگر و کشته شدن بیش از ۴۳۰ معدنچی شده است. اما در سال ۱۴۰۰ آمار فوتی کارگران معدن به‌صورت متفاوتی منتشر شد. به‌بیان‌دیگر معاون پزشکی و آزمایشگاهی سازمان پزشکی قانونی کشور آمار تلفات ناشی از حوادث کار در سال ۱۴۰۱ بدون تفکیک اعلام کرد. مسعود قادی پاشا درباره آمار متوفیان ناشی از حوادث کار در سال ۱۴۰۱ گفت: درمجموع هزارو ۹۰۰ نفر در سال ۱۴۰۱ در حوادث ناشی از کار، جان خود را از دست دادند که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل که آمار تلفات هزار و ۹۲۶ نفر بود، ۱.۳ درصد کاهش داشته است. در رابطه با آمار مرگ‌ومیر کارگرهای معادن در سال ۱۴۰۲ تا این لحظه خبر و یا آماری منتشرشده اما نخستین خبر ناگوار از وضعیت قشر مذکور مربوط به واژگونی یک دستگاه مینی‌بوس کارگران در شهرستان بافق در ۲۱ اردیبهشت‌ بود که درنهایت منجر به مصدومیت ۱۵ نفر شد. علاوه بر این محبوس شدن کارگر جوان دریکی از معادن کرمان نیز ازجمله حوادث ناگواری بود که امسال و تا این لحظه برای کارگران معادن اتفاق افتاده است.

سخن پایانی

شرکت زغال‌سنگ البرز شرقی در سال ۱۳۴۹ هجری شمسی، با عنوان حوزه زغالی شاهرود، فعالیت اکتشافی و بهره‌برداری از معادن خود را آغاز کرد. این شرکت در سال ۱۳۵۳ به‌عنوان زیرمجموعه شرکت ملی ذوب‌آهن ایران به فعالیت خود ادامه داد. پس از تاسیس شرکت ملی فولاد و متعاقب آن سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران، شرکت زغال‌سنگ البرز شرقی به مالکیت آنها درآمد. ابتدای سال ۱۳۹۳ و در راستای اجرای سیاست‌های اصل ۴۴ قانون اساسی و مطابق با قوانین سازمان خصوصی‌سازی کشور، شرکت زغال‌سنگ البرز شرقی توسط شرکت سهامی ذوب‌آهن اصفهان خریداری شد و ۵ درصد از سهام خود را در قالب سهام ترجیهی به کارکنان زغال‌سنگ البرز شرقی واگذار کرد.حوزه فعالیت شرکت، از معادن طزره در شهرستان دامغان، واقع در استان سمنان تا جنوب شهرستان مینودشت واقع در استان گلستان است و ستاد مرکزی آن در شهرستان شاهرود واقع‌شده است. هم‌اکنون حدود ۲هزار و ۲۰۰ نفر، به‌صورت امانی و پیمانی در این شرکت که یکی از قطب‌های تولید و اشتغال منطقه به شمار می‌آید، مشغول به فعالیت هستند.