مسیر سنگلاخ ورود ماشین‌آلات معدنی
در خبرها آمده بود گمرک ایران در اقدامی تسهیل‌گرایانه و با هدف شفاف‌سازی و انحصارزدایی، اختیار صدور مجوز ورود موقت ماشین‌آلات راهسازی و معدنی را به گمرکات اجرایی تفویض کرد.
موضوع تفویض اختیار ورود موقت ماده ۵۰ قانون امور گمرکی در راستای تمرکز زدایی امور و تسهیل در تشریفات گمرکی و در اجرای بهبود فضای کسب‌وکار و صرفه جویی در وقت خدمت گیرندگان گمرک ایران، ورود موقت ماشین‌آلات راهسازی و معدنی به گمرکات اجرایی تفویض اختیار شده است. بر اساس بخشنامه گمرک، صدور مجوز ورود موقت ماشین‌آلات راهسازی و معدنی در گمرکات اجرایی به مدت ۶ ماه با رعایت شرایط اعلامی دفتر مقررات صادرات و واردات که شامل بیل مکانیکی با قدرت بیش از ۳۰۰ اسب بخار، لودر با قدرت بیش از ۳۵۰ اسب بخار، بولدوزر با قدرت بیش از ۳۶۰ اسب بخار و دامپتراک با ظرفیت بیش از ۱۰۰ تن با اخذ تضمین لازم امکان ورود موقت به کشور را خواهند داشت.همچنین تمدید پروانه‌های ورود موقت ماشین‌آلات راهسازی و معدنی به مدت ۱۸ ماه در فواصل ۶ ماهه امکان‌پذیر خواهد بود و صدور و تمدید در مجموع حداکثر تا سقف دو سال از تاریخ صدور پروانه با رعایت شرایطی امکان‌پذیر است. چندی پیش هم معاون معدنی وزارت صمت هم در سخنانی اظهارکرد: موانعی که در دو سال گذشته در حوزه ماشین‌آلات داشتیم، اکنون برطرف شده است.
رضا محتشمی‌پور اعلام کرده بود که موانع جدی که در بخش ماشین‌آلات وجود داشت، برداشته شده است و امروز جز در مواردی که ماشین‌آلات مشابه ساخت داخل وجود دارد، محدودیت وارداتی دیگری نیست.با این همه معدنکاران می‌گویند هنوز کمبود ماشین‌آلات یکی از گره‌های فروبسته کار معدن است. آنچه در ادامه می‌خوانید اظهارات حسن حسینقلی رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق ایران درباره این چالش جدی بخش معدن است.
مشکلات بی‌پایان تامین ماشین‌آلات
رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق ایران گفت: در حوزه تولید و تامین ماشین‌آلات معدنی با مشکلات متعددی روبهرو هستیم.
حسن حسینقلی گفت: افرادی که در صنایع معدنی مشغول به کار هستند بدون ماشین‌آلات نمی‌توانند فعالیتی داشته باشند، نخستین مشکل آنها این است که باید بتوانند ماشین‌آلات نو یا دسته دوم بخرند، دومین مشکل تامین قطعات برای تعمیرات و نگهداری ماشین‌آلات است و سومین مورد هم ارائه سرویس خدمات پس از فروش است.
وی افزود: در این بخش افرادی واردکننده ماشین‌آلات هستند و پس از مونتاژ در داخل کشور به فروش می‌رسانند، اما مشکل اینجاست که مثلا ماشینی را یک و نیم میلیارد تومان خریداری می‌کنند، اما چهار و نیم میلیارد تومان می‌فروشند.
صمتحسینقلی اضافه کرد: اگر بخواهیم ماشین‌آلات معدنی را تقسیم‌بندی کنیم حداقل بیست نوع ماشین داریم و هرکدام اندازه‌های مختلفی دارند به‌طور مثال یک لودر یا بولدوزر یا بیل مکانیکی از چند جز تشکیل‌شده است که قسمتی از آن موتور ماشین معدنی است، حال سوال پیش می‌آید که شرکت‌هایی که تولیدکننده هستند چه نوع موتورهایی در چه اندازه‌ای تولید می‌کنند و جواب این است که هیچ شرکتی، موتور تولید نمی‌کند، زیرا که تولید موتور تابع عواملی است مانند شرایط تولید، اندازه‌ها و میزان تولید.
نایب‌رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق ایران در ادامه گفت: به‌طور مثال اگر ۲۰ هزار دستگاه ماشین‌آلات معدنی نیاز روز باشد و اگر بخواهیم سالی دو تا سه هزار دستگاه تولید کنیم این تعداد ماشین تقسیم می‌شود به انواع مختلف ماشین‌آلات معدنی مثل بولدوزر که این نوع ماشین نیز مدل‌های مختلفی دارد که با توجه به کارکرد آن موتور خاص خود را دارد.
وی گفت: اگر شرکتی مدعی تولید موتور است باید حداقل ۴۰ نوع موتور مختلف برای ماشین‌آلات معدنی تولید کند، زیرا یک نوع موتور تولید نمی‌شود و باید صرفه اقتصادی به‌واسطه میزان تولید داشته باشد و هیچ‌گاه برای تولید ۵۰۰ دستگاه موتور خط تولید ایجاد نمی‌کنند و فقط شرکت‌های بزرگ در دنیا هستند که موتور تولید می‌کنند، به‌طور مثال شرکت کوماتسو هم قطعات هیدرولیک را از شرکت هیتاچی خریداری می‌کند.
مدعیان غیرواقعی تولید
وی اظهارکرد: شرکت‌های تولیدکننده ماشین‌آلات معدنی که مدعی تولید ماشین‌آلات معدنی هستند نمی‌توانند به‌صورت کامل ماشین‌آلات تولید کنند حداکثر می‌توانند شاسی تولید می‌کنند که درصدی از تولید را شامل نمی‌شود.
حسینقلی تصریح کرد: تولیدکنندگان مدعی تولید به‌صورت غیرواقعی هستند و درباره تولیداتشان جوسازی می‌کنند مثلا به شرکت هپکو سفارش ۱۰ دستگاه ماشین‌آلات معدنی دادیم و زمان تحویل را جویا شدیم که در جواب ۷ ماه مدت‌زمان قراردادند با سه برابر نرخ بازار این در حالی است که می‌توانیم با هزینه کمتر ماشین‌آلات وارد کنیم.
وی افزود: در۴سال گذشته بر اساس سیاست‌ها، ورود ماشین‌آلات معدنی ممنوع شد و تبعات این اقدام تا الان گریبان گیر تولیدکنندگان است، زیرا که نمی‌توان با بیل و کلنگ مواد معدنی را استخراج کرد و در طرف دیگر ماجرا، دولت قرار دارد و وظیفه دولت تنظیم رابطه تولیدکننده صنایع معدنی با واردکنندگان یا تولیدکنندگان ماشین‌آلات معدنی است و نخستین اقدام دولت ممنوعیت واردات ماشین‌آلات بود و توصیه به حمایت از تولیدات داخلی و متاسفانه تولید داخلی هم که نداریم.
حاشیه‌هایی مقدم بر اصل
نایب‌رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق ایران در ادامه گفت: دولت به‌جای حل اصل ماجرا به حواشی می‌پردازد، قانونی به نام خودرو وجود دارد که این‌طور تعریف‌شده سواری، اتوبوس، مینی‌بوس، کامیون، کامیونت و ماشین‌آلات راهسازی و اگر دولت بگوید ممنوعیت واردات خودرو داریم همه این موارد را شامل می‌شود و موضوع واردات ماشین‌آلات معدنی درگیر این قانون شد این موضوع در حالی است که بر اساس ماده ۱۰۹ و ۱۱۰ معادن، واردات ماشین‌آلات معدنی آ زاد است و ضوابط مختص به خود را دارد که باید سن ماشین‌آلات معدنی زیر ۵ سال باشد که رایزنی کردیم و به ۱۰ سال تبدیل کردیم و همان هم اجرایی نشد.
وی در ادامه گفت: به شرایط موجود اعتراض داشتیم و گفتیم تولیدکنندگان صنایع معدنی برای فعالیت‌هایشان احتیاج به ماشین‌آلات دارند و در صورت تامین نشدن تجهیزات، تولیدات آنها نزول خواهد کرد و اجازه خواستیم که حداقل ماشین‌آلات معدنی دسته دوم وارد کنیم، زیرا پولی برای واردات ماشین‌آلات نو نداریم.
نایب‌رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق ایران در ادامه افزود: اگر می‌خواستیم ماشین‌آلات هم وارد کنیم بر اساس ماده ۱۱۹ قانون گمرکی از معافیت مالیاتی استفاده می‌کردیم و متاسفانه امسال در مجلس شورای اسلامی این مورد هم لغو شد.
حسینقلی در پایان گفت: دولت باید اقداماتی برای تسهیل مشکلات تامین یا واردات ماشین‌آلات معدنی انجام دهد تا بتوانیم تولید کنیم و نخستین قدم آن اصلاح قانون خودرو است و قدم بعدی ماشین‌آلات نو یا دسته دومی را که در گمرکات کشور موجود هستند با گرفتن مصوبه و ضوابط آسان، آزاد کنند یا مصرف‌کننده خودش ماشین‌آلات معدنی وارد کند تا تولید ادامه داشته باشد.
سخن پایانی
در چندین سال اخیر واردات ماشین آلات معدنی با چالش‌های زیادی روبهرو بوده است و با محدودیت‌های فراوانی ازجمله تحریم‌ها دست‌وپنجه نرم کرده است. به همین دلیل فعالان حوزه معدن برای تامین نیازهای خود، ناچار به ماشین‌آلات چین یا دیگر کشورهای شرقی روی آوردند که به گفته فعالان معدن کیفیت و کارآیی محصولات اروپایی را ندارد. اما ماشین‌آلات واردشده هم دیگر فرسوده شده و بعضی از رده خارج شدند اما بازهم به دلیل مشکلات تحریم و نرخ بسیار بالا جایگزین مناسبی برای آنها وارد نمی‌شود. از سوی دیگر با رفع برخی از موانع در چندماهه اخیر و واردات برخی از ماشین‌آلات به‌روز، چالشی دیگری رخ نموده است. بنزین موجود در کشور استاندارد لازم را ندارد و نمی‌توان برای راه‌اندازی ماشین‌آلات جدید واردشده به کشور مورداستفاده قرارداد. درنتیجه بسیاری از معدنکاران برای تامین ماشین‌آلات موردنیاز خود با بحران روبهرو شده‌اند. تعداد ماشین‌آلات قابل‌استفاده بسیار محدود است و رقابت شدیدی ایجادشده که هزینه معدنکاری را مرتبا افزایش می‌دهد و ترمزی برای رونق کسب‌وکار معدن است.
