تقابل بخش معدن با محیط ‌ زیست طی سال ‌ های گذشته با تلاش فعالان معدن و کاهش آلایندگی ‌ ها کمرنگ شده و امروز توسعه محیط ‌ زیست در برنامه شرکت ‌ های بزرگ معدنی دیده می ‌ شود. در این بین، گاهی نبود اطلاعات کارشناسی و عدم ‌ فرهنگ ‌ سازی در مناطق معدنی باعث می ‌ شود معارضان محلی به بهانه موضوعات همچون محیط ‌ زیست مانع از فعالیت یک معدن شوند.

معدن «تاش» به ‌ عنوان یکی از معادن بوکسیت که مدیرعامل آلومینای جاجرم آن را بهترین معدن می ‌ داند، گرفتار نگاه ‌ های غیرکارشناسی ‌ شده که فعالیت در این معدن را متوقف کرده؛ توقفی که خسارت ‌ های اقتصادی و حتی اجتماعی به همراه دارد.

به گزارش صمت، حفظ محیط ‌ زیست یکی از اصلی ‌ ترین فاکتورهای توسعه پایدار در بخش معدن است و در صورتی ‌ که فعالیت ‌ های معدنی به قوانین و مقررات زیست ‌ محیطی بی ‌ توجه باشند، نمی ‌ توان نسبت به پایدار بودن این فعالیت ‌ ها امیدوار بود.

در سال ‌ های گذشته، محیط ‌ زیست محل جدل میان معدنی ‌ ها و سازمان محیط ‌ زیست و منابع طبیعی بود. بارها معدنکاران متهم به نابودی محیط ‌ زیست شدند و این موضوع تاثیر بسزایی در نگاه جامعه به فعالیت ‌ های معدنی داشت. اما در سال ‌ های اخیر، تلاش بخش معدن بر آن بود تا با کاهش اثرات زیست ‌ محیطی فعالیت ‌ های معدنی، علاوه بر دستیابی به توسعه پایدار، سازمان محیط ‌ زیست را با خود همسو کرده تا روند اجرای فعالیت ‌ ها، سرعت بیشتری به خود بگیرد.

در این بین برخی اطلاعات نادرست به دست محیط ‌ زیست می ‌ رسد و همین موضوع می ‌ تواند یک فعالیت معدنی را متوقف کند. نمونه در این ‌ باره کم نیست، اما شاید معدن «تاش» یکی از معادنی باشد که درگیر این موضوع شده و در صورت عدم ‌ رفع آن، خسارت ‌ های بسیاری به صنعت آلومینا وارد می ‌ شود.

فراموش نکنیم، صنعت آلومینیوم یکی از صنایع مهم و استراتژی در کشور است، اما ذخایر محدود از بوکسیت در کشور می ‌ تواند بر قیمت تمام ‌ شده تاثیر داشته و حتی تامین نیاز بازار داخلی را هم تحت ‌ تاثیر قرار دهد.

معدن تاش، در حالی درگیر موضوعی است که بهره ‌ برداری از آن، نقش مهمی در تامین مواد اولیه و حتی رونق و توسعه اجتماعی و فرهنگی دارد. درست زمستان گذشته بود که نماینده شاهرود اعلام کرد این معدن باید تعطیل شود. نماینده مردم شاهرود و میامی در مجلس شورای اسلامی گفت: فعالیت معدن بوکسیت تاش در کوه شاهوار به دلایل مختلف کارشناسی برای جلوگیری از آسیب ‌ رسیدن به محیط ‌ زیست و منابع طبیعی باید تعطیل شود. علی ‌ اصغر خانی افزود: بعد از انجام تحقیقات و کارهای کارشناسی دقیق به این نتیجه رسیدیم که شاهوار نباید تخریب شود.

در این زمان، برخی از مردم منطقه نیز درخواست تعطیلی این معدن را داشتند، اما سوال این است که آیا مطالعات کارشناسی انجام شده و معدن تاش آلودگی ‌ محیط زیستی دارد؟

اهمیت این معدن به اندازه ‌ ای است که رئیس هیات عامل ایمیدرو در خرداد سال جاری درباره آن گفت: فعال نشدن معدن بوکسیت تاش، خسارت سنگینی به مجموعه آلومینای ایران و ایمیدرو وارد می ‌ کند.

صمتوجیه ‌ اله جعفری گفت: تامین بوکسیت، یکی از نیازهای جدی کشور برای تولید پودر آلومیناست و ایمیدرو بر این اساس، یک پهنه بوکسیت در استان سمنان تعریف و روی آن مطالعه کرده است.

وی افزود: این سازمان، طی اکتشافات انجام ‌ شده روی 18 هزار کیلومترمربع در استان سمنان، 17 ظرفیت معدنی به ثبت رسانده که از این میزان، 12 محدوده در حوزه بوکسیت و 5 محدوده در حوزه پلی ‌ متال است.

رئیس هیات عامل ایمیدرو اظهار کرد: با وجود دفاع این سازمان طی سال 99 از جایگاه و نقش پهنه یادشده، متاسفانه صدور پروانه اکتشافی، به ‌ دلیل برخی مخالفت ‌ ها، محقق نشده است. این در حالی است که شرکت آلومینای ایران، همه درخواست ‌ های استانداری سمنان در زمینه اقدامات زیست ‌ محیطی را در قالب 20 مصوبه انجام داده است.

وی ادامه داد: طبق توافق انجام ‌ شده با استانداری و مسئولان استانی، قرار شد این شرکت 5، 6 طرح با سرمایه ‌ گذاری 1200 میلیارد تومان و 30 میلیون یورو اجرا کند.

جعفری گفت: امیدواریم مسئولان استان موانع پیش ‌ روی فعال ‌ سازی معدن تاش، به ‌ عنوان یک ظرفیت ارزشمند و استراتژیک و نیز امکان صدور پروانه اکتشاف برای محدوده ‌ های یادشده را فراهم کنند، تا علاوه بر انتفاع اقتصادی منطقه از این معدن، مواد اولیه صنعت آلومینیوم کشور نیز تامین شود.

تاش، جزو بهترین معادن بوکسیت کشور

صحبت ‌ های رئیس هیات عامل ایمیدرو نشان می ‌ دهد شرکت آلومینای ایران به تعهدات خود در بحث محیط ‌ زیست عمل کرده است و در این حوزه با مشکلی مواجه نیست.

صمتتورج زارع، مدیرعامل شرکت آلومینای ایران ضمن بیان این مطلب و با اشاره به اینکه معدن تاش، جزو بهترین معادن باکیفیت بوکسیت کشور است، گفت: با اکتشافات انجام ‌ شده توسط مجتمع آلومینای ایران، حدود یک میلیون تن استخراج داشته ‌ ایم.

وی ادامه داد: پژوهشگران دانشگاه ‌ های شیراز و شاهرود روی موضوع آلودگی زیست ‌ محیطی این معدن، بررسی ‌ های کارشناسی انجام داده ‌ اند و هیچ موردی که نشان ‌ دهنده وجود آلودگی زیست ‌ محیطی باشد، وجود ندارد. وجود آلودگی، حتی در سازمان حفاظت محیط ‌ زیست و اداره کل منابع طبیعی تایید نشده است.

مدیرعامل شرکت آلومینای ایران تاکید کرد: با این وجود، متاسفانه یک ‌ سری سخنان عوامانه و غیرکارشناسی، سبب تعطیلی آن شده است. امیدواریم مسئولان به قانون عمل و پروانه بهره ‌ برداری را صادر کنند.

وی افزود: این در حالی است که اکنون به ‌ دلیل کیفیت پایین معادن بوکسیت موجود، ناچار به واردات بوکسیت و خروج ارز هستیم.

با بررسی صحبت ‌ های مطرح ‌ شده، یک موضوع به ‌ خوبی قابل ‌ مشاهده است، اینکه معدن تاش، قربانی تصمیمات غیرکارشناسی و عدم ‌ فرهنگ ‌ سازی در منطقه شده است. در حالی برخی افراد تلاش دارند اعلام کنند فعالیت ‌ های معدن تاش به محیط ‌ زیست آسیب وارد می ‌ کند که بهره ‌ برداری از این معدن می ‌ تواند اشتغالزایی، توسعه اجتماعی و در نهایت افزایش تولیدات در صنعت آلومینیوم را به همراه داشته باشد.

امروز بخشی از نیاز به بوکسیت کشور از طریق واردات از ترکیه تامین می ‌ شود، موضوعی که بر افزایش هزینه ‌ های تولید می ‌ افزاید در حالی که مطالعات کارشناسی نشان می ‌ دهد این معدن آلودگی به همراه نداشته، اما تشکلی خارج از قوانین کشور که در گذشته هم مخالفت ‌ هایی از این دست با سایر معادن داشته ‌ ، مانع فعالیت ‌ های معدنی آن شده است.

هرچند در نگاه نخست، بهره ‌ برداری از یک معدن به نفع اقتصاد کشور است، اما در گام ‌ های بعد، منجر به توسعه اقتصاد منطقه و به ‌ دنبال آن، توسعه اجتماعی و فرهنگی می ‌ شود. متاسفانه فرهنگ ‌ سازی درباره فعالیت ‌ های معدنی همچنان در برخی مناطق ضعیف است.

مردمی که سال گذشته در دیدار با نماینده شاهرود در مجلس شورای اسلامی خواهان توقف فعالیت ‌ «تاش» بودند، نمی ‌ دانند بهره ‌ برداری از این معدن، اشتغالزایی در منطقه را به همراه دارد. جالب است بدانید در منطقه جاجرم، بسیاری از مردم خواهان کار در کارخانه آلومینا هستند که در طرح توسعه خود، به تولید شمش آلومینیوم هم ‌ دست یافته است. این موضوع نشان می ‌ دهد مجموعه آلومینای ایران کار خود را در توسعه فرهنگی و اجتماعی به ‌ درستی انجام داده و حالا با بهره ‌ برداری از معدن تاش می ‌ تواند تاثیرات توسعه کار اقتصادی در منطقه جاجرم را افزایش دهد.

امروزه لزوم نگاه کارشناسی در توسعه اقتصادی بیش از هر زمان دیگری، احساس می ‌ شود و باید تصمیماتی در این راستا گرفته شود.