ضرورت توسعه حمل ریلی
محمد حیدرزا - فعال صنعت سرب و روی نبود تناسب میان توسعه‌یافتگی صنعت حمل‌ونقل و سایر صنایع در دهه‌های اخیر به چالشی جدی بدل شده است.
توسعه‌نیافتگی صنعت حمل‌ونقل به افت قابل‌توجه ایمنی در این بخش منجر می‌شود و مخاطرات بسیاری را برای مردم به‌دنبال خواهد داشت. در حالت کلی، انتظار می‌رود همپای احداث رشد و توسعه معدن یا صنایع‌معدنی در یک منطقه، زیرساخت‌های مناسب برای فعالیت آن نیز، تامین شود. تامین دسترسی مناسب و کافی و توسعه مسیر حمل‌ونقل پیرامون محل احداث صنایع متناسب با ظرفیت تولید و تجارت آنها، ضروری است. اما باید اقرار کرد که در طول سالیان گذشته نسبت به این ضروریات، بی‌توجهی شده است.
فعالیت در حوزه معدن و صنایع وابسته به آن، نیازمند تامین زیرساخت‌های حمل‌ونقل است. حمل در کسب‌وکارهای موردبحث از انتقال مواد معدنی آغاز می‌شود و تا تولید محصول نهایی ادامه می‌یابد. بااین‌وجود توسعه‌نیافتگی زیرساخت‌های حمل در بخش معدن و صنایع‌معدنی، چالش‌هایی را برای فعالان صنعتی به‌همراه دارد.
بخش بزرگی از انتقال و جابه‌جایی بار در حوزه معدن و صنایع وابسته به آن با کمک حمل جاده‌ای انجام می‌شود. بااین‌وجود تعداد کامیون‌ها و تریلی‌های کمپرسی برای حمل بار، به‌شدت محدود است. همین موضوع نیز، انتقال بار فعالان بخش معدن و صنایع وابسته به آن را کند و محدود می‌کند. حیدرزاده گفت: این دست محدودیت‌ها در برخی از فصول سال همچون تابستان که انتقال محصولات کشاورزی، بیشتر می‌شود شدت می‌یابد و عملا روند فعالیت صنایع را تحت‌تاثیر منفی قرار می‌دهد.
علاوه بر این، هرساله و در مقاطع مختلف شاهد برگزاری اعتصابات گسترده استانی، منطقه‌ای و حتی کشوری از سوی فعالان صنف حمل جاده‌ای هستیم. این اعتصابات فرآیند حمل و جابه‌جایی فعالان بخش معدن و صنایع وابسته به آن را تشدید می‌کند.
ظرفیت‌های صنعت لجستیک ما در طول سال‌های گذشته به‌شدت قدیمی و فرسوده شده است. همین موضوع نیز عملا فشار مضاعفی را به بخش حمل‌ونقل تحمیل می‌کند. ظرفیت ساخت و تولید ماشین‌آلات سنگین در کشور محدود است. همزمان باتوجه به شرایط اقتصادی و تحریمی، امکان واردات و نوسازی این ناوگان فرسوده وجود ندارد، بنابراین امکانی برای بازسازی این شرایط وجود ندارد.
حمل‌ونقل ریلی از مزیت‌هایی در مقایسه با حمل جاده‌ای برخوردار است. از جمله آنکه امکان انتقال بار به‌طورگسترده فراهم می‌شود. علاوه بر این هزینه جابه‌جایی محصول نیز به‌شدت کاهش خواهد یافت. بااین‌وجود کشور ما در تامین زیرساخت‌های حمل ریلی با محدودیت‌هایی روبه‌رو است و همین موضوع نیز عملکرد صنایع را تحت‌تاثیر منفی قرار می‌دهد.البته در برخی از استان‌ها، امکانات حمل ریلی وجود دارد، بااین‌حال استفاده از این زیرساخت‌ها باتوجه به محدودیت‌هایی که در این بخش شاهد آن هستیم، آن‌قدرها هم ارزان نیست. علاوه بر این، ترافیک بار برای حمل مواد معدنی و صنایع‌معدنی در برخی محورها قابل‌توجه است و همین موضوع نیز چالش‌زا است. علاوه بر این، زیرساخت‌های حمل‌ونقل ریلی اعم از تنوع واگن‌ها، وجود ایستگاه‌ها، باراندازها، باسکول‌ها و سایر تجهیزات موردنیاز در ایستگاه‌ها به‌اندازه کافی نیست.
تامین زیرساخت‌های حمل‌ونقل متناسب با ظرفیت بخش معدن و صنایع وابسته به آن، وظیفه دولت است. بااین‌وجود سیاست‌گذاران در طول دهه‌های گذشته از سرمایه‌گذاری کافی در این بخش غفلت کرده‌اند. در نتیجه از یک‌سو هزینه قابل‌توجه و مضاعفی به صنایع تحمیل می‌شود. از سوی دیگر نیز، تامین مواد اولیه موردنیاز صنایع نیز باتوجه به کمبودهای یادشده، زمانبر خواهد شد.
در سال‌های اخیر و به‌دنبال افزایش قابل‌توجه هزینه انرژی، نرخ جابه‌جایی بار نیز افزایش یافته است، بدین‌ترتیب با رشد نرخ جابه‌جایی مواد معدنی، مشکلات جدیدی به این فعالان بخش معدن و صنایع وابسته به آن تحمیل می‌شود، بنابراین اصلاح و توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل از سوی دولت و سیاست‌گذاران ضروری به‌نظر می‌رسد.
رعایت مسائل ایمنی، مهم‌ترین مسئله در انجام کارها است؛ به‌عنوان‌مثال در حمل جاده‌ای مسئله اصلی در حوادث و تصادفات، عموما کمبود مهارت و نقص در آموزش رانندگان و رعایت نکردن قوانین از سوی آنان است، اما در عرصه بازار رقابتی کنونی، تنها سازمان‌ها و صنایعی به موفقیت دست خواهند یافت که در زمینه‌های خدماتی از استانداردهای مرتبط و متناسب با نوع و ماهیت کارشان پیروی کنند و خود را هرچه بیشتر در راستای تحقق اهداف استانداردهای موردنظر قرار دهند. با رشد روزافزون فناوری و ماشینی شدن، هر روز شاهد آمار بالای حوادث صنعتی و اتلاف سرمایه‌های انسانی و مادی در کشور هستیم؛ بنابراین نیاز به استانداردهای ایمنی و بهداشت حرفه‌ای بیش‌ازپیش احساس می‌شود. چنانچه سازمان‌ها از حدود مشخص‌شده تجاوز کنند، مشکلاتی بی‌شمار و در نهایت ضرر و زیان جبران‌ناپذیری برای‌شان رقم می‌خورد.
ظرفیت‌سازی 50 میلیون تنی فولاد
فولادسازی، بستر توسعه
صنعت فولاد یکی از صنایع حائز اهمیت و با گستردگی فراوان در جهان و ایران است. این صنعت تأثیر عمده‌ای بر زندگی بشر داشته است و تا حد زیادی مهم‌ترین ماده چندمنظوره و سازگاری است که مورداستفاده قرار می‌گیرد. تولید و مصرف فولاد امروزه، یکی از شاخص‌های اصلی توسعه‌یافتگی کشورها و جوامع به شمار می‌آید. حضور صنعت فولاد در یک منطقه بر فرآیند توسعه، فرهنگ، سطح دانش، اشتغالزایی، پژوهش آموزش و تجارت آن منطقه تأثیر بسزایی دارد. زندگی روزمره بشر با فولاد آمیخته‌شده و صنایع فولاد در سازندگی، بازسازی و توسعه کشور سهم مهمی را ایفا می‌کند. محصولات فولادی در ساخت ساختمان‌های مسکونی، کارخانه‌ها، راه‌های ارتباطی، انتقال انرژی و سیالات و … به کار گرفته‌شده‌اند. این مسئله نشانگر تأثیر عظیم صنعت فولاد بر رشد و شکوفایی کشور است. مصرف سرانه فولاد دار هر کشور نشانگر سطح توسعه‌یافتگی آن کشور است. به‌طورکلی در کشورهای درحال‌توسعه مصرف سرانه فولاد بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم و در کشورهای صنعتی و توسعه‌یافته بیش از ۳۰۰ کیلوگرم است. صنعت فولاد ایران با تکیه‌بر ذخایر فراوان انرژی توسعه‌یافته است. در همین حال برای تولید 55 میلیون تن فولاد در افق 1404، برنامه‌ریزی‌شده است. درنتیجه طرح‌های متعددی وابسته به این زنجیره در دستور کار قرار دارد.طرح احداث کارخانه آهن اسفنجی بیجار با ۱۵۰ میلیون یورو سرمایه‌گذاری در حال اجراست. به گزارش روابط سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو)، سید محمد حسینی معاون رئیس‌جمهور در مراسم بازدید از طرح احداث کارخانه آهن اسفنجی بیجار با بیان این مطلب گفت: رهبر معظم انقلاب همواره بر استفاده از ظرفیت‌ها تاکید دارند و نقش‌آفرینی و مدیریت بهینه شرکت صنایع فولاد کردستان، در مسیر تحقق فرمایشات ایشان است.
سرمایه‌گذاری ۱۵۰ میلیون یورویی در طرح آهن‌اسفنجی بیجار
صمتوی با تاکید بر تحقق شعار امسال (جهش تولید با مشارکت مردم) گفت: برای تحقق شعار سال، باید در حوزه تولید تلاش کرد، چراکه درواقع، تولید کلید رفع بسیاری از مشکلات است.معاون امور مجلس رئیس‌جمهور با اشاره به اینکه خوشبختانه طرح‌های نیمه‌تمام در استان کردستان در حال تکمیل است، گفت: امیدواریم در آینده نزدیک، طرح‌های فولاد کردستان به‌دست رئیس‌جمهوری افتتاح شود. وی ادامه داد: دولت در راستای رفع مشکلات شهرستان بیجار، تلاش می‌کند.
ظرفیت‌سازی برای توسعه
محمد آقاجانلو، قائم‌مقام رئیس هیات عامل ایمیدرو اظهار کرد: هدف‌گذاری تولید فولاد کشور در افق ۱۴۰۴، دستیابی به ظرفیت تولید ۵۵ میلیون تنی است که درحال‌حاضر، ۵۰ میلیون تن آن محقق شده است.صمتوی افزود: با فراهم کردن زیرساخت‌ها و رفع محدودیت‌های انرژی که در برنامه‌های توسعه‌ای ایمیدرو قرار دارد، ظرفیت‌های ایجادشده در فولاد نیز بالفعل خواهد شد. آقاجانلو در پایان، خواستار تسریع در اعطای مجوزهای لازم از سوی استانداری و سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کردستان برای تکمیل زنجیره فولاد و ایجاد توسعه پایدار اقتصادی در این استان شد.
بهره‌برداری از طرح آهن اسفنجی بیجار در ۱۴۰۴
صمتمحمدرضا احمدی، مدیرعامل شرکت صنایع فولاد کردستان در این مراسم، بیان کرد: طرح فولادسازی کردستان جزو ۴۸ طرح پیشران کشور است که با سهامداری و مشارکت ایمیدرو و شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات توسط شرکت صنایع فولاد کردستان در حال اجراست. وی ادامه داد: طرح احداث کارخانه آهن اسفنجی بیجار درحال‌حاضر بیش از ۳۰ درصد پیشرفت دارد و طبق برنامه پیش‌بینی‌شده، این طرح در سال ۱۴۰۴ به بهره‌برداری می‌رسد.
احمدی گفت: این طرح بنا به فرمایش رهبر معظم انقلاب و در راستای جلوگیری از مهاجرت مردم منطقه ببجار و پیشبرد اهداف اقتصادی و ایجاد اشتغال پایدار ایجادشده است.وی افزود: با بهره‌برداری از این طرح، ۵۰۰ نفر به‌صورت مستقیم و تا ۱۰ برابر اشتغال غیرمستقیم ایجاد خواهد شد.
سخن پایانی
همگان بر نقش فولاد در توسعه زندگی بشر و گستردگی موارد استفاده آن در جوامع بشری اذعان دارند. از آنجاییکه صنعت فولاد برمبنای تولید انبوه، ظرفیت قابل‌ملاحظه‌ای از اقتصاد و صنعت تعداد زیادی از کشورها به‌خصوص کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه را متأثر ساخته است، و از طرفی با توجه به هزینه‌های سنگین سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری، مصرف انرژی، شرایط سخت محیط کاری و اثرات نامطلوب زیست‌محیطی، نیاز به تغییر و اصلاح و بهبود تکنولوژی توجه و دغدغه دائمی دست‌اندرکاران این صنعت بوده است. ویژگی‌های منحصربه‌فرد فولاد در مقایسه با سایر فلزات و مواد، استحکام، انعطاف‌پذیری، سختی و پایداری از مشخصات کلیدی و اساسی فولاد، کاربردهای گسترده این محصولات را رقم می‌زند. با توجه به اهمیت صنعت فولاد در زندگی بشر، مسیر توسعه این صنعت، هموارشده و در همین‌حال ظرفیت قابل‌توجهی از تولید این فلز استراتژیک در کشور ایجادشده است. البته انتظار می‌رود همپای توسعه صنعت فولاد، تأمین انرژی، جاده‌سازی و سایر فاکتورهای مؤثر بر تولید فولاد نیز در دستور کار سیاست‌گذاران قرار گیرد.
