این داستان از تصمیم‌گیری برای انجام «جراحی معروف اقتصادی» آغاز شد و در ابتدا فقط صحبت از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و افزایش نرخ چند کالای غیراساسی بود. اما رفته‌رفته اثرات این جراحی مانند توده‌ای سرطانی دامن همه کالاهای بازار «از شیر مرغ تا جان آدمیزاد» را گرفت؛ توده‌ای سرطانی، آن‌هم از نوع بدخیم به‌نام تورم! هر روز قبل از اینکه از خانه خارج ‌شوید، این توده سرطانی سراغ همه چیز رفته تا بازار و معاش امروز را متفاوت از روز گذشته کند. با افزایش روزانه نرخ تورم، دیگر نرخ هر چیزی حتی گوجه‌فرنگی به نرخ تورم بستگی دارد و مانند طلا باید صبر کنید تا فروشنده نرخ لحظه‌ای را اعلام کند. حال باوجود افزایش قیمت‌های روزانه‌ای که مدت‌هاست با آن مواجهیم، براساس داده‌های مرکز آمار تورم نقطه به نقطه خرداد ۱۴۰۲ در مقایسه با ماه قبل، ۱۲ درصد و تورم سالانه خرداد نسبت به ماه قبل ۰.۶ درصد کاهش داشته است. همین کاهش ۱۲ درصدی بنایی شد برای سر دادن شعارهای جدید؛ وعده کاهش تورم در سال ۱۴۰۲؛ وعده‌ای که در چرخه‌ای مدام تکرار می‌شود و از دولتی به دولت دیگر سرایت می‌کند. صمت در این گزارش به بررسی خبر کاهش ۱۲ درصدی تورم با در نظر گرفتن واقعیت بازار و سفره مردم پرداخته است.

کاهش ۱۲ درصدی تورم نقطه به نقطه در خرداد

براساس اعلام مرکز آمار منظور از تورم نقطه به نقطه، درصد تغییر عدد شاخص نرخ نسبت به ماه مشابه سال قبل است. در خرداد ۱۴۰۲ تورم نقطه به نقطه خانوارهای کشور، ۴۲.۶ درصد بوده است؛ یعنی خانوارهای کشور به‌طور میانگین، ۴۲.۶ درصد بیشتر از خرداد ۱۴۰۱ برای خرید یک «مجموعه کالاها و خدمات یکسان» هزینه کرده‌اند. تورم نقطه به نقطه خرداد ۱۴۰۲ در مقایسه با ماه قبل، ۱۲ واحد درصد کاهش یافته است. منظور از نرخ تورم سالانه، درصد تغییر میانگین اعداد شاخص نرخ در یک سال منتهی به ماه جاری، نسبت به دوره مشابه قبل از آن است. در خرداد ۱۴۰۲، نرخ تورم سالانه برای خانوارهای کشور به ۴۸.۵ درصد رسیده که نسبت به همین اطلاع در ماه قبل، ۰.۶ درصد کاهش یافته است. نرخ تورم سالانه کشور در خرداد ۱۴۰۲، برابر ۴۷.۶ درصد است که دامنه تغییرات آن برای دهک‌های مختلف هزینه‌ای از ۴۶ درصد برای دهک دهم تا ۵۳.۴ درصد برای دهک اول است. بر این اساس فاصله تورمی دهک‌ها در این ماه به ۷.۴ درصد رسید که نسبت به ماه قبل ۰.۱ درصد کاهش داشته است.

مقایسه نرخ کالاهای اساسی در خرداد ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲

صمت در این قسمت وضعیت نرخ کالاهای اساسی و اقلام ضروری خانوار در خرداد ۱۴۰۱ را بررسی کرد. باتوجه به بررسی‌های صورت‌گرفته در دوره موردبررسی، نرخ کالاهای اساسی شامل مرغ کیلویی ۴۰ هزار تومان، تخم‌مرغ هر شانه ریز ۶۰ هزار تومان، برنج هندی کیلویی ۳۷ تا ۴۰ هزار تومان، برنج ایرانی کیلویی ۷۵ تا ۱۰۰ هزار تومان، شکر کیلویی ۲۸ تا ۳۰ هزار تومان، رب گوجه‌فرنگی (هر قوطی ۸۰۰ گرمی) ۳۸ هزار تومان، روغن سرخ‌کردنی یک لیتری ۶۲ هزار تومان، روغن پخت‌وپز یک لیتری ۶۶ هزار تومان، روغن ۵ کیلویی حلب نیمه جامد ۴۰۶ هزار تومان، پنیر لیقوان ۲۰۰ تا ۲۳۰ هزار تومان، شیر کم‌چرب ۱.۵ لیتری ۲۰ هزار تومان، شیر پرچرب ۱.۵ لیتری ۲۲ هزار تومان، ماست ۲.۲ کیلوگرمی پرچرب ۸۰ هزار تومان، ران و راسته گوسفندی ۱۶۳ هزار تومان، ران گوساله ۲۲۵ هزار تومان، نخود ۵۰ هزار تومان، لوبیا قرمز ۴۰ هزار تومان، لوبیا چیتی ۶۵ هزار تومان، عدس ۵۵ هزار تومان و ماکارونی از ۲۱ تا ۲۴ هزار تومان بوده است.

در ادامه به بررسی وضعیت کالاهای اساسی و اقلام ضروری خانوار در خرداد ۱۴۰۲ پرداخته‌ایم. کالاهای اساسی شامل هر کیلو گوشت مرغ گرم با نرخ ۹۷ هزار و ۸۰۰ تومان، تخم‌مرغ بسته‌بندی فروشگاهی شانه ۲۰ عددی ۹۹ هزار و ۵۰۰ تومان، برنج هندی کیلویی ۴۹ هزار تومان، برنج ایرانی کیلویی ۱۵۰ هزار تومان، شکر کیلویی ۳۵ هزار تومان، رب گوجه فرنگی ۴۰ تا ۴۵ هزار تومان، روغن سرخ‌کردنی ۱.۵ لیتری ۱۰۴ هزار و ۵۰۰ تومان، روغن جامد ۵ کیلویی ۳۶۵ هزار تومان، روغن پخت‌وپز ۱.۵ لیتری ۹۶ هزار و ۳۰۰ تومان، پنیر لیقوان ۲۰۰ تا ۲۳۰ هزار تومان، پنیر لیقوان ۷۰۰ گرمی ۲۷۷ هزار و ۷۰۰ تومان، شیر کم‌چرب ۱.۵ لیتری ۲۵ هزار تومان، شیر پرچرب ۱.۵ لیتری ۲۹ هزار تومان، ماست دبه‌ای ۷۵ تا ۱۱۵ هزار تومان، ران و راسته گوسفندی ۳۷۹ هزار و ۷۰۰ تومان، ران گوساله ۳۹۹ هزار تومان، نخود ۶۸ هزار تومان، لوبیا قرمز کیلویی ۶۴ هزار تومان، لوبیا چیتی کیلویی ۷۸ هزار تومان، عدس کیلویی ۵۹ هزار تومان، ماکارونی ۷۰۰ گرمی ۲۴ هزار تومان به فروش می‌رسد.باتوجه به آنچه که شرح داده شد، باوجود افزایش قیمت‌هایی که شاهد آن هستیم، مسئولان نوید کاهش تورم را می‌دهند و باید نظر کارشناسان را در این زمینه شنید.

مهار تورم با روش‌های موقتی!

پیمان مولوی، کارشناس اقتصاد درباره اعلام اخیر مرکز آمار مبنی بر کاهش تورم به صمت گفت: کاهش تورم به‌معنای صفر شدن آن نیست. تورم اکنون در محدوده ۴۰ درصد در حال حرکت است؛ به این معنا که نرخ کالا و خدمات شما نسبت به دوره مشابه سال قبل حدود ۴۰ درصد رشد کرده است. وی درباره روند کاهش نرخ تورم اظهار کرد: اگر رشد اقتصادی ۴ درصد حفظ شود و ادامه‌دار باشد، همچنین نقدینگی در سطح ۲۵ درصد حفظ شود، بی‌شک تورم در امسال می‌تواند وارد کانال ۳۵ درصد شود، اما عوامل بسیاری بر موارد یادشده تاثیرگذار است. در مجموع حفظ رشد اقتصادی و نقدینگی بدون یک سیاست پولی درست و رفع شدن تحریم‌ها امکان‌پذیر نیست.

بانک‌ها تسهیلات نمی‌دهند

این کارشناس اقتصاد با اشاره به ممانعت بانک‌ها از پرداخت تسهیلات بیان کرد: از ابتدای سال تاکنون هیچ وام جدیدی در سیستم بانکی ارائه نشده و این روش نمی‌تواند ادامه پیدا کند، زیرا با این روش شرکت‌ها ورشکسته خواهند شد و در نتیجه شاهد جهش تورمی‌خواهیم بود.

پیش‌بینی نرخ تورم

مولوی در پیش‌بینی خود از نرخ تورم ۱۴۰۲ بیان کرد: اگر نرخ تورم در ایران حدود ۵۰ درصد باشد و در امریکا تورم ۵ درصدی وجود داشته باشد، در سال ۱۴۰۲ متوسط رشد نرخ دلار ۴۵ درصد خواهد بود، در حالی که متوسط ارزش دلار در سال ۱۴۰۱ حدود ۳۵ هزار تومان بوده است. براساس آنچه گفته شد سال ۱۴۰۲ نزدیک ۴۵ درصد افزایش نرخ دلار و ریزش ریال خواهیم داشت. کاهش ارزش ریال در طولانی‌مدت بدون تغییر در سیاست‌های بانک مرکزی و رشد اقتصادی، همچنان تداوم خواهد شد، اما سرعت آن فرق می‌کند. اگر نتوانیم تورم را کنترل کنیم و به اعداد بالاتر برسد، طی ۳ سال، آن چیزی که تحت عنوان تورم ۱۰۰ درصد است در چرخه اقتصاد ایران اتفاق می‌افتد.

راهکار چیست؟

این کارشناس اقتصاد در تشریح راهکارهای کنترل تورم اظهار کرد: راهکار کنترل و مهار تورم، رشد اقتصادی است که تحریم‌ها آن را مختل می‌کند. در حقیقت بهبود وضعیت اقتصاد باید در اولویت باشد و رتبه آزادی اقتصادی ایران که اکنون جزو ۶ کشور آخر است، حداقل به ۱۰۰ کشور اول برسد و در نهایت با رشد اقتصادی ۸ درصدی در سال ۱۴۱۲ به وضعیت سال ۱۳۹۰ برسیم. در مجموع آن چیزی که ما را نجات می‌دهد، بازگشت به سمت عقلانیت است. تحریم نه‌تنها نعمت نیست، بلکه در شرایط تحریمی، هیچ کاری نمی‌توانیم بکنیم. هر کاری که بخواهید با این اقتصاد انجام دهید باید آن را یک بازی برد-برد با کشورها تعریف و مسائل کلان بین‌المللی را حل کنید. با شرایط فعلی بی‌شک به سمت رشد اقتصادی نخواهیم رفت.

مردم کاهش تورم را حس نمی‌کنند

مرتضی افقه، کاشناس اقتصاد درباره انتشار آمارهایی مبنی بر کاهش تورم به صمت گفت: رقم ۴۲ درصدی اعلامی برای تورم همچنان رقم بالایی است. در اصل ۴۲ درصد تورم پس از ۲ سال که دولت قول داده بود تورم را کاهش ‌دهد، رقمی بالا است. باتوجه به وعده‌های داده‌شده انتظار این بود که نرخ تورم زیر ۱۰ درصد و تک‌رقمی باشد. نزدیک ۲ سال از شروع فعالیت دولت سیزدهم می‌گذرد؛ حتی اگر تورم ۴۲ درصدی هم درست باشد، به این معناست که سالانه مردم ۴۲ درصد از قدرت خریدشان کم می‌شود. وی با اشاره به اینکه آثار کاهش تورم در سفره مردم دیده نمی‌شود، بیان کرد: متاسفانه مردم نه آن رشد اقتصادی را که به‌تازگی دولت خبر آن را اعلام کرد حس می‌کنند و نه این کاهش تورم که قاعدتا باید به‌معنای افزایش قدرت خرید باشد.

هیچ اثری نیست

افقه با یادآوری شوک ناشی از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی در سال ۱۴۰۱ گفت: در سال گذشته با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، یک شوک به اقتصاد وارد شد و به‌طور طبیعی که الان آن شوک وجود ندارد، باید نسبت به خرداد سال گذشته تورم کمتر شده باشد. در هر حال ۴۲ درصد هم یک عدد بسیار بالا برای تورم است. اینکه سالانه شاخص قیمت‌ها ۴۲ درصد افزایش پیدا می‌کند، شرایط مطلوبی نیست و به‌طور طبیعی مردم تاثیرات این کاهش را در زندگی خود نمی‌بینند. در واقع کاهش سرعت افزایش تورم اتفاق افتاده؛ نه کاهش قیمت.

دولت به رکود دامن می‌زند

این کارشناس اقتصاد با انتقاد از عملکرد دولت و وعده‌های ارائه‌شده، افزود: اگر دولت به‌جای افزایش تولید، با روش‌هایی چون کاهش نقدینگی سرعت رشد تورم را کاهش دهد، به رکود دامن زده است؛ این در حالی است که در شرایط عادی هم رکود به‌معنای افزایش بیکاری و کاهش تولید است. دولت دنبال این است که بگوید من در کاهش نرخ تورم و تحقق وعده‌ها موفق شده‌ام، اما هنوز خیلی کار مانده که دولت باید انجام دهد.

سخن پایانی

در سال‌های اخیر بسیاری از مردم توان تامین معیشت خود را ندارند و قیمت‌ها روز به روز افزایش می‌یابد. در حقیقت از آن سفره‌های کوچک‌شده با تیغ جراحی دولت سیزدهم چیزی باقی نمانده و این اقتصاد رو به موت است. با این اوصاف کاهش اخیر تورم نیز موضوع دلچسبی نیست و اوضاع هنوز بد است. باوجود تمام موارد یادشده، باز هم دولتمردان وعده کاهش نرخ تورم در سال ۱۴۰۲ را سر می‌دهند که اگر چنین شود، هیچ؛ اما اگر مانند سایر وعده‌ها محقق نشود وای به حال ما!