امروز فارغ از قیمت های نجومی مسکن و خودرو که داشتن آن برای مردم رویا شده است، حتی تهیه اقلام ضروری و خوراکی های روزمره برای بسیاری یک خواسته دور از دسترس است.

گرانی و افزایش قیمت افسارگسیخته و بدون نظارت کالاهای اساسی در ماه های اخیر آن هم در شرایطی که قیمت دلار در کانال ۲۵ تا ۲۶ هزار تومان در نوسان بوده است و تغییر قابل توجه ای نداشته، این پرسش را مطرح می کند که چرا هر ماه و در برخی موارد هر هفته اقلام ضروری با افزایش قیمت و گرانی مواجه می شود. حتی در برخی موارد مانند قیمت نان، به رغم اعلام غیرقانونی بودن افزایش قیمت ها، رسما گرانی آن در رسانه ها اعلام می شود. در حال حاضر به دلیل گرانی و افزایش قیمت‌ های خارج از کنترل کالاها به ویژه کالاهای خوراکی، تقاضا برای خرید به شدت کاهش یافته است. این افزایش قیمت ها در حالی رقم خورده است که حتی فعالان بازار هم آن را غیرقابل توجیه می دانند. به نظر می رسد دولت سیزدهم باید تدبیری اساسی برای معیشت مردم بیاندیشد، چرا که این وضعیت و گرانی های پی در پی موجب کوچک شدن سفره مردم، حذف کالاهای اساسی از سبد غذایی و به خطر افتادن سلامتی مردم در بلند مدت خواهد شد.

آمار وزارت صنعت نشان می‌ دهد قیمت کالاهای اساسی در سه ماهه سال جاری بین ۳۷ تا ۱۰۵ درصد گران شده است. افزایش قیمت دلار و ارز، عدم تامین نهاده های دامی، عدم حمایت دولت، عدم وجود مواد اولیه در کشور، تحریم ها و ... مسائلی است که مغازه داران و تولیدکنندگان دلایل این گرانی ها می دانند. اما به نظر می رسد به رغم همه این مشکلات، دلیل اصلی سواستفاده دلالان و باندهای مواد غذایی در کشور باشد. یکی از دلایلی که می توان برای گرانی های افسارگسیخته کالاهای اساسی و تورم سرسام آور عنوان کرد، وجود مافیا و افراد سودجو است. به طوری که چندی پیش رئیس اتحادیه میوه و تره‌بار اهواز با اشاره به اینکه قدرت خرید مردم برای میوه کاهش یافته است، گفت: "در پشت پرده بازار میوه، مافیا وجود دارد و گرانی میوه، بیشتر در مرحله خرید از باغدار تا رسیدن به میدان میوه و تره بار به وجود می‌آید."

سیدناصر موسوی لارگانی، نماینده مجلس فلاوجان در مجلس، آبان سال گذشته با انتقاد از افزایش روز افزون قیمت کالاهای اساسی در کشور، گفت: "متأسفانه مافیای واردات قیمت نهاده های دامی و کشاورزی را با نیرنگ های خاص و برنامه ریزی شده افزایش داده اند و این مسئله در قیمت نهایی فرآورده های لبنی نیز اثر گذاشته است. مافیا برای گران کردن نهاده ها دستور می دهند کشتی ها در مسیر متوقف شده و در اسکله ها پهلوگیری نکنند تا روند تأمین و توزیع نهاده در داخل دچار مشکل شود."

همچنین علی احسان ظفری رئیس هیات مدیره اتحادیه تعاونی های لبنی ضمن بیان این که ۸ شخصیت حقیقی و حقوقی در صنعت لبنیات نقش مافیای این صنعت را برای سودجویی از صادرات شیرخشک و کره ایفا می کنند و در این ماجرا، وزیر کشاورزی نیز با گرانی شیر با این افراد همراهی کرده است، گفت: "حدود یک ماه است مافیای لبنیات با کمک وزارت جهاد کشاورزی، زمینه‌سازی افزایش قیمت شیر را فراهم کردند تا به‌بهانه آزادسازی قیمت شیر، صادرات کره و شیرخشک را انجام دهند. در حال حاضر ۵۰ هزار تن شیرخشک و ۴۸ هزار تن کره موجود است که با شیر ارزانقیمت دولتی ۴ هزار تومان و نهاده دامی ۴۲۰۰تومانی تولید شده ولی مافیا به‌بهانه کمک به دامداران ابتدا شیر را گران و در کنار آن صادرات کره و شیرخشک را هم آزاد کردند."

مقایسه قیمت کالاهای اساسی در سال ۱۴۰۰ با سال گذشته:

افزایش ۱۲۸ درصدی قیمت اقلام خوراکی / نوشابه بیش از ۱۲۶ درصد گران شد

در ماه گذشته هزینه خرید کالاهای خوراکی برای خانوارهای ایرانی در برخی اقلام تا بیش از ۱۲۸ درصد افزایش داشته است. تورم تیر ماه حاکی از آن است که تورم کل همچنان افزایشی بود و تورم نقطه به نقطه به بیش از ۴۳ درصد رسیده بود. تازه ترین گزارش مرکز آمار ایران در رابطه با وضعیت تورم و قیمت کالاهای خوراکی در تیر ماه نشان می دهد که به غیر از یک قلم که نسبت به مدت مشابه پارسال ارزان شده [پرتقال با ۱.۱ درصد کاهش قیمت] سایر اقلام همگی افزایش قیمت دارند که از ۲۰ تا ۵۰ درصد و در این بین چند قلم نیز بالای ۱۰۰درصد گران شده‌اند.

روغن نباتی جامد با ۱۲۸.۴ درصد همچنان بالاترین میزان رشد قیمت نسبت به سال گذشته را در بین اقلام خوراکی به خود اختصاص داده است. این کالا مدتهاست که بیشترین گرانی را در سبد خوراکی های مردم دارد و نسبت به خرداد ماه کاهش ۲.۶ درصدی داشته است. در سایر اقلامی که بیش از ۱۰۰درصد گران شده‌اند، افزایش ۱۲۶.۶ درصدی قیمت نوشابه، ۱۲۱ درصدی هویج، ۱۱۱.۶ درصدی نخود، ۱۰۶.۱ درصدی هلو، ۱۲۰درصدی کره و ۱۰۷.۹ درصدی خامه ثبت شده است. در دیگر کالاها می توان به افزایش ۸۱.۲ درصدی شیرینی، ۷۷.۴ درصدی ماهی، ۹۴.۲ درصدی موز، ۹۲.۳ درصدی روغن مایع و همچنین افزایش بین ۴۰ تا بیش از ۷۴ درصدی انواع حبوبات نسبت به پارسال اشاره کرد. در مجموع بالاترین میزان افزایش قیمت ماهانه اقلام خوراکی مربوط به میوه‌ها بوده که برای هندوانه با ۱۳درصد ، خیار ۱۰.۳ درصد و هویج ۱۰.۲ درصد گزارش شده است.

قیمت مرغ

قیمت مرغ هم مانند دیگر کالاهای اساسی نوسان زیادی پیدا کرد و هیچ مسئولی تاکنون به غیر از توجیه و فرافکنی این افزایش شدید قیمت را برعهده نگرفت.در گزارش مرکز آمار که در رابطه با متوسط قیمت اقلام خوراکی منتشر شده است، آمده است که این محصول در خرداد ماه سال جاری نسبت به همین ماه در سال گذشته ۱۱۸.۸ درصد افزایش قیمت داشته است. قیمت هر کیلو مرغ در خرداد ماه سال گذشته به طور متوسط ۱۲هزار و ۴۰۰ تومان بوده که در اردیبهشت‌ امسال تا دو برابر افزایش داشته و به ۲۵ هزار و ۸۰۰ تومان رسیده است. این محصول در خرداد نیز به طور متوسط بیش از ۲۷ هزار تومان فروش رفته و حتی قیمت بالای ۳۱ هزار تومان هم برای آن ثبت شده است. هم اکنون نیز قیمت مرغ در بازار آزاد تا ۴۵ هزار تومان هم رسیده است و تنها میادین بزرگ شهر مرغ گرم را با محدودیت و با وزن های متفاوت در صف های طولانی آن هم در شرایط کرونا توزیع می کنند و با این اوضاع به نظر می رسد این ماده غذایی پر مصرف نیز کم کم از سفره اغلب مردم در حال پرکشیدن است.

قیمت تخم مرغ

با بررسی قیمت های سطح شهر تهران قیمت هر شانه تخم مرغ ۳۰ عددی به حدود ۴۵ هزارتومان رسیده است. همچنین در میادین میوه و تره بار نیز بر اساس نرخنامه هر کیلو تخم مرغ با قیمت ۱۶هزار و ۹۰۰ تومان و هر شانه تخم مرغ بسته بندی شده شناسنامه دار ۳۰ عددی با قیمت ۳۵ هزار و ۷۰۰ تومان عرضه می شود.این در حالی است که در ابتدای سال جاری قیمت هر شانه تخم مرغ ۲۷ تا ۳۰ هزارتومان بود که طی جهشی در اواخر خرداد ماه قیمت آن به حدود ۳۸ هزار تومان رسید و با وجود آنکه مسئولان مربوطه در آن زمان وعده کاهش قیمت تخم مرغ را داده بودند، نه تنها این امر محقق نشد بلکه قیمت آن از ۴۰ هزارتومان هم فراتر رفت.

قیمت گوشت تا ۵۱ درصد گران شد

بررسی وضعیت قیمت گوشت قرمز در آمار مرکز آمار ایران حاکی از آن است که هر کیلو گوشت گوسفند که در تیر ماه سال گذشته به طور متوسط ۱۰۰هزار تومان بوده، در خرداد ماه سال جاری به حدود ۱۳۵ هزار تومان رسیده و در تیر ماه تا بیش از ۱۵۰هزار تومان هم به فروش رفته است. در رابطه با قیمت گوشت گاو یا گوساله نیز در تیر ماه سال قبل هر کیلو به طور متوسط ۸۵ هزار و ۴۰۰ تومان قیمت داشته که به ۱۲۷ هزار تومان در خرداد ماه امسال رسید و در تیر ماه سال جاری تا حدود ۱۴۷هزار تومان هم فروش رفت. اما متوسط قیمت آن نزدیک به ۱۳۰هزار تومان اعلام شده است. بر این اساس، گوشت گاو یا گوساله در مقایسه با خردادماه ۱.۸ درصد و نسبت به تیر ماه پارسال ۵۱.۳ درصد گران شده است.

قیمت لبنیات به کجا رسید؟

قیمت محصولات لبنی هم از این افزایش افسارگسیخته در امان نبوده است، به طوری که حتی طی یک هفته تا ۱۰ روز گذشته قیمت شیر توسط برخی از تولیدکننده ها ۲ بار تا مرز ۳۰ درصد افزایش یافته است. به طوری که با بررسی قیمت ماست و شیر در روز گذشته قیمت برخی از برندها طی ۲ هفته ۲ بار و تا مرز ۳۰ تا ۵۰ درصد افزایش یافته است. به نظر می رسد روند گرانی ها با نهایی شدن مصوبه افزایش قیمت شیر خام، موج جدیدی از افزایش قیمت کالاهای لبنی را در بر داشته باشد.

با افزایش قیمت شیر خام از ۳ هزار و ۵۰۰ تومان به ۴ هزار و ۶۰۰ تومان در تیر ماه امسال، شرکت‌ های صنایع لبنی از افزایش ۷۰ درصدی قیمت محصولات لبنی درصورت تصویب این طرح خبر دادند که با گرانی بیش حدود ۵۰ درصدی ماست و پنیر ظاهرا تأثیر این اتفاق در بازار کم‌کم خود را نشان داده است.

وضعیت قیمت برنج در بازار

در حال حاضر برنج ایرانی بین ۲۷ تا ۳۷ هزار تومان و برنج خارجی بین ۱۹ تا ۲۴ هزار تومان به فروش می‌رسد، که همین امر موجب شده تقاضا در بازار به سمت ماکارونی افزایش یابد و مردم این محصول را جایگزین برنج کنند. قیمت برنج تایلندی در این مدت با ۹۰.۹ درصد افزایش به حدود ۱۴هزار و ۸۰۰ تومان رسیده است. قیمت برنج پاکستانی نیز با ۵۱.۴ درصد افزایش به ۲۴ هزار و ۶۰۰ تومان رسیده است. به طوری که قیمت برنج طارم اعلا و داخلی هاشمی درجه یک در این مدت به ترتیب ۴۰.۷ و ۳۹.۹ درصد افزایش داشته است و در خرداد ۱۴۰۰به حدود ۳۶ هزار تومان و ۳۵ هزار تومان رسیده است و با توجه به نزدیک شدن پایان فصل برداشت برنج و ممنوعیت ورود برنج خارجی در بازار ، برنج ایرانی تا کیلویی ۵۰ هزارتومان در این روزها به فروش می رسد.

قیمت قند و شکر ۷۱ تا ۷۴ درصد افزایش یافت

قیمت شکر در خرداد سال جاری ۸۴.۶ درصد نسبت به ماه مشابه سال ۹۹ افزایش یافت. به‌ طوری‌ که قیمت هر کیلوگرم شکر سفید از ۷۰۰۰ تومان در خرداد سال قبل به ۱۲ هزار و ۸۰۰ تومان در ماه مشابه سال ۱۴۰۰ رسیده است. البته مشاهدات میدانی نشان می‌ دهد که در مغازه های سطح شهر ، شکر را در بسته‌ های ۹۰۰ گرمی از ۱۵تا ۱۸هزار تومان می فروشند. معاون بازرسی سازمان حمایت مصرف‌ کنندگان و تولید کنندگان، اخیرا علت افزایش قیمت شکر را رو به اتمام بودن ذخایر شکر وارد شده با ارز دولتی عنوان کرد و گفته است که با توجه به اینکه شکر در حال حاضر با ارز نیمایی وارد می‌شود، دیگر مشمول نرخ گذاری تثبیتی نیست.

همچنین قیمت قند که در تیر ماه سال گذشته کیلویی ۱۰ هزار تومان بود ، در پاییز ۹۹ از ۱۱ هزار تومان عبور کرد. در اسفند ماه ۹۹ قند و شکر به ترتیب با قیمت‌ های کیلویی ۱۴ هزار تومان و ۱۱ هزار تومان فروخته شد. قیمت قند در فروردین امسال کیلویی ۱۵ هزار تومان و شکر ۱۲ هزار تومان تعیین شد. همچنین در تیر ماه امسال هر کیلو قند به طور متوسط ۱۷ هزار و ۵۰۰ تومان و شکر ۱۵ هزار تومان عرضه شد، که نشان از افزایش ۷۱ درصدی برای قند و ۷۴ درصدی برای شکر در عرض یک سال دارد.

آخرین آمار از سرانه مصرف برخی از اقلام خوراکی

طی یک دهه اخیر، سرانه مصرف برخی از اقلام خوراکی از جمله محصولات پروتئینی در کشور، کاهش هشدار دهنده و شدیدی داشته که حاکی از حذف این اقلام از سفره مردم طی یک دهه گذشته است. داده‌های مرکز آمار که به تازگی منتشر شده نشان می‌دهد که سرانه مصرف آبزیان طی یک دهه اخیر کاهش ۵۰ درصدی ، سرانه مصرف گوشت قرمز کاهش ۴۶ درصدی و سرانه مصرف قند و شکر ۳۳ درصد کاهش یافته است. همچنین سرانه مصرف برنج ۲۵ درصد و سرانه مصرف لبنیات نیز طی این مدت با افت ۱۷ درصدی مواجه شده است. افت شدید سرانه مصرف اقلام ضروری زنگ خطر جدی برای امنیت غذایی کشور و سلامت مردم خواهد بود. این موضوع به طور قطع تبعات اجتماعی و اقتصادی، با هزینه های کلان در بلند مدت خواهد داشت.

تقریبا تمامی کالاهای ریز و درشت مصرفی خانوار در طول یکسال گذشته مشمول افزایش های بی رویه و بی حساب و کتاب شده اند که به نظر می رسد این سیر صعودی قیمت کالاهای اساسی همچنان ادامه دارد. باید منتظر باشیم و ببینیم که دولت سیزدهم چه برنامه ای برای کنترل تورم و نظارت بر قیمت کالاهای اساسی دارد.

منبع: رکنا