این مختصر، توضیحی از بازار لوازم خانگی است. صنعت لوازم خانگی مدت‌هاست در پیچ‌وخم مشکلات گرفتار است و دیگر به عزمی قوی برای بهبود نیاز دارد. در این گیرودار افزایش نرخ نیز یار ثابت بازار شده و خیالی به ترک آن ندارد؛ با این حال هیچ‌کس وجود آن را به رسمیت نمی‌شناسد و خبر گرانی از همه طرف تکذیب می‌شود، جز مصرف‌کنندگان. فروشندگان می‌گویند گرانفروشی در کار نیست و آنها فقط با سود مشخص خود کالا را عرضه می‌کنند و تولیدکنندگان نیز از سازمان حمایت به‌دلیل موافقت نکردن با قیمت‌های درخواستی‌شان گله‌مند هستند و تنها از گرفتاری‌های ناشی از قیمت‌گذاری دستوری می‌گویند. در چنین وضعیتی بسیاری از شهروندان تنها وقتی مرز اجبار را رد می‌کنند و از تعمیر لوازم خانگی ناامید می‌شوند سراغ این بازار می‌آیند. البته این بازار هنوز مشتریان تازه‌عروسی دارد که گاهی برخی از کالاهای لیست خرید خود را خط می‌زنند تا مبادا زورشان به آن اصل کاری‌ها نرسد. البته باتوجه به تبلیغات تلویزیونی ظاهرا خرید با چک حلال مشکلات است و به یک چشم برهم‌زدنی لوازم خانگی را به خانه می‌آورد. در مجموع زخم‌های صنعت لوازم خانگی بسیار است و مرهمی برای آن نیست. در هر حال مشکلات این حوزه به‌حدی رسیده که وزیر صمت نیز از برنامه‌هایی برای تعدیل نرخ لوازم خانگی خبر می‌دهد. صمت در این گزارش به بررسی چالش‌های صنعت و بازار لوازم خانگی پرداخته است.

تعدیل قیمت‌های لوازم خانگی در راه است؟

عباس علی‌آبادی، وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه صنعت لوازم خانگی نیازمند یک رسیدگی است، گفت: مدتی است که به‌دلایل فنی و غیرفنی در بخش لوازم خانگی نوسانات قیمتی وجود دارد که وزارت صمت مشغول بررسی آنهاست و احتمالا اقداماتی سازنده برای تعدیل نرخ لوازم خانگی در دستور کار داشته باشیم.

وزیر صنعت، معدن و تجارت در پاسخ به سوالی درباره ممنوعیت‌های واردات، با بیان اینکه تصمیم‌گیری‌ها در دولت و وزارت صمت باید جامع باشد، تصریح کرد: در همه جای دنیا از «وضع تعرفه» استفاده می‌کنند تا تولید و واردات با مصرف و صادرات به تعادل برسد.باتوجه به صحبت‌های اخیر وزیر صمت، ظاهرا قرار است اقدامی جدی در زمینه آشفته‌بازار لوازم خانگی صورت گیرد که امیدواریم عملی شود. اگر بخواهیم گزیده‌ای از مشکلات حوزه لوازم خانگی را ذکر کنیم، همچنان رکود کامل بازار لوازم خانگی از اصلی‌ترین موارد است که یکی از دلایل آن نوسانات نرخ ارز است. بلاتکلیفی ۵ماهه صنعت لوازم خانگی برای صدور مجوزهای افزایش نرخ محصولات و انحصار موجود در بازار به‌دلیل ممنوعیت واردات لوازم خانگی که از سال ۱۳۹۷ اجرایی شده از دیگر مشکلات این حوزه به‌شمار می‌روند.

کالا روی دست تولیدکننده نمی‌ماند

علیرضا شهیدی، دبیر انجمن لوازم صوتی و تصویری درباره صحبت‌های اخیر وزیر صمت مبنی بر بررسی چالش‌ها و انجام اقدامات سازنده برای تعدیل نرخ لوازم خانگی به صمت گفت: حدود ۲ ماه پیش جلسه‌ای با حضور وزیر صنعت، معدن و تجارت برگزار شد. در این جلسه فعالان این حوزه چالش‌ها را بیان کرده و وزیر صمت به‌دلیل پیشینه فعالیت‌های صنعتی‌شان درک درستی از مشکلات ما داشتند.

وزیر صمت نسبت به حذف قیمت‌گذاری دستوری نظر مساعد داشتند و مقرر شد بررسی‌های لازم را در این زمینه انجام دهند. در کل وزیر صمت نسبت به این موضوع روی خوش نشان دادند. البته در سال‌های گذشته قیمت‌گذاری دستوری برداشته شده بود، اما در سال ۹۸ با کاهش تولید به‌دلیل موانع بسیار، قرار شد قیمت‌گذاری دستوری به‌طور موقت اعمال شود و حالا که موانع تا حد زیادی برداشته شده و تولید نسبت به سال ۹۸ حدود ۲ برابر افزایش داشته، تجدیدنظر در این زمینه ضروری به‌نظر می‌رسد.

وی در تشریح دو چالش اصلی صنعت لوازم خانگی بیان کرد: چالش‌های اصلی صنعت لوازم خانگی، تامین ارز و قیمت‌گذاری دستوری است. اگر تولیدکننده‌ای ببیند تولیدش با زیان همراه است، قطعا دیگر تولید نخواهد کرد. یعنی اقدام عاقلانه این است که هیچ کالایی با زیان تولید نشود. دولت هزینه‌های سربار، دستمزد و... را بالا برده؛ پس باید اجازه دهد نرخ کالا در فضای رقابتی تعیین شود.

شهیدی با اشاره به کاهش قدرت خرید مردم اظهار کرد: مشکل اصلی این نیست که مردم نمی‌خرند، مشکل اصلی کاهش تولید و تخصیص ارز است. در بازار متقاضی هست و چیزی روی دست تولیدکننده نمی‌ماند. خرید همچنان پابرجاست و مردم محصولات موردنیازشان را خریداری می‌کنند و چیزی در انبارهای‌مان باقی نمانده است. گرچه مردم قدرت خریدشان پایین آمده و از نظر مالی در مضیقه هستند، اما هرچه تولید شده هم به فروش رفته است.

افزایش قیمت‌های جهشی از بین می‌رود

دبیر انجمن لوازم صوتی و تصویری با تاکید بر ضرورت حذف قیمت‌گذاری دستوری در بازارهای رقابتی بیان کرد: باتوجه به اینکه بازار لوازم خانگی با بیش از ۲۰۰ تولیدکننده به‌‌شدت رقابتی است، بازار و فضای رقابت خود می‌تواند تعیین‌کننده نرخ باشد. در واقع اکنون بازار کاملا رقابتی شده و کالا به‌وفور وجود دارد؛ در نتیجه دیگر نیازی به قیمت‌گذاری دستوری نیست. باید به این موضوع هم توجه داشت که حذف قیمت‌گذاری دستوری از افزایش قیمت‌های جهشی جلوگیری خواهد کرد.

رخنه رکود در بازار لوازم خانگی

اکبر پازوکی، رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی تهران درباره صحبت‌های اخیر وزیر صمت مبنی بر بررسی چالش‌ها و انجام اقدامات سازنده برای تعدیل نرخ لوازم خانگی به صمت گفت: هنوز صحبتی با فعالان حوزه لوازم خانگی برای بررسی مشکلات این حوزه نشده، اما برای هفته آینده جلساتی را در این زمینه ترتیب دادند. درخواست ما این است که با مردم کمی بهتر رفتار کنند، چراکه حرف از مردم است و مردم این جامعه را تشکیل می‌دهند.

وی ضمن تاکید بر بی‌توجهی‌های مکرر مسئولان به مشکلات مطرح‌شده از طریق فعالان صنعت لوازم خانگی اظهار کرد: چندین سال است که چالش‌ها را بیان می‌کنیم و تنها با تعویض وزرا روبه‌رو می‌شویم و راهکار خاصی دیده نمی‌شود. امیدواریم چالش‌های موجود هرچه زودتر برطرف شود. باید سازمان حمایت یک کارگروه به‌منظور بررسی فاکتورهای خرید مواد اولیه برای اقلام پرتقاضا که از طرف تولیدکننده نیز تقاضای افزایش نرخ آنها وجود دارد، تشکیل دهد و اگر حق با تولیدکننده است، اجازه افزایش نرخ را صادر کند، اما متاسفانه اکنون تکلیف تولیدکننده معلوم نیست.

تاثیر نرخ ارز بر بازار لوازم خانگی

رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی تهران درباره کاهش نرخ ارز و تاثیر آن بر بازار لوازم خانگی گفت: کاهش نرخ ارز اتفاق خوبی است، اما باید در نظر داشت ارز با چه قیمتی به‌دست تولیدکننده می‌رسد و مواد اولیه با چه ارزی تهیه می‌شود. تولیدکنندگان برای تهیه ارز باید بیش از ۲ ماه در نوبت بمانند و پس از آن ارز دریافت کنند. اگر نرخ ارز به مدت ۲ ماه در بازار ثابت بماند، تولیدکنندگان می‌توانند در محصولی که قرار است به بازار عرضه کنند، تغییر نرخ را اعمال کنند. در نتیجه باید حداقل چند ماه طول بکشد تا کاهش یا تعدیل نرخ ارز تاثیر خود را در بازار لوازم خانگی نشان دهد. البته این موضوع روی نرخ کالاهای قاچاق زودتر اثر می‌گذارد.

قسطی بخری بردی!

پازوکی با اشاره به وضعیت بد فروشندگان لوازم خانگی بیان کرد: نقدینگی و قدرت خرید مردم در این بازار کاهش داشته و حتی بسیاری از خریداران در صنف ما به سمت خرید کالا به‌صورت قسطی رفته‌اند؛ این در حالی است که خرده‌فروشان سرمایه آنچنانی ندارند که کالای خود را به‌صورت قسطی بفروشند؛ در نتیجه حضور و فعالیت مال‌های بزرگ لوازم خانگی هر روز بیشتر از روز قبل موجب کسادی بازار ما می‌شود و دولت نیز هیچ تدبیری برای مدیریت این شرایط صورت نمی‌دهد. امروزه متاسفانه با به‌وجود آمدن اصطلاح «اگر قسطی بخری بردی» تمایل مردم به خرید اقساطی بسیار زیاد شده است. از سوی دیگر بانک‌ها به‌جای سرمایه‌گذاری در بخش تولید، اعطای تسهیلات را به سمت خرید برده‌اند. این در حالی است که توزیع‌کنندگان و فروشندگان لوازم خانگی برای اینکه بتوانند محصولات خود را به فروش برسانند حتی از سود خود کم می‌کنند و حتی برخی از کالاها را به نرخ خرید خود از کارخانه می‌فروشند.

وی با تاکید بر اینکه فروشنده گرانفروشی نمی‌کند، افزود: ما محصولاتی را عرضه می‌کنیم که تولیدکنندگان آن را تولید کرده‌اند و نقشی در قیمت‌گذاری این محصولات نداریم. گرانی اگر وجود دارد باید چیزی که باعث آن شده را پیدا کرد. ما گرانفروشی نداریم، بلکه گرانی کالا داریم. شاید برخی تصور کنند گران شدن کالاها به‌نفع تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان است، در حالی که هیچ توزیع‌کننده و تولیدکننده‌ای نه‌تنها از افزایش قیمت‌ها سود نمی‌برد، بلکه ضرر می‌کند، چرا که سرمایه‌اش را از دست می‌دهد.

قدرت خرید نیست

رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی تهران با اشاره به رکود حاکم بر بازار گفت: کاهش قدرت خرید خانوارها، عامل اصلی مراجعه نکردن مشتریان به بازار و رکود حاکم بر آن است. رکود فعلی بازار از اردیبهشت شدت گرفته و امروزه فروشندگان به‌دلیل همین رکود دیگر نقدینگی ندارند که این مشکلات را با همه وزرا نیز در میان گذاشتیم، اما متاسفانه گوش شنوایی نیست. با این حال ما تجربیات بازار خود را در اختیار مسئولان قرار دادیم. وقتی رکود و تورم بر بازار حاکم است، دولت باید به کمک کسبه بیاید. این در حالی است که متاسفانه هر روز یک قانون جدید سنگ پیش پای اصناف می‌شود.

زیرفروشی دروغین و ضرر کسبه

پازوکی با اشاره به فروش اینترنتی لوازم خانگی و تاثیرات آن بر بازار بیان کرد: امروزه کالای قاچاق و زیرفروشی دروغین در فضای مجازی کاسبان را به دردسر انداخته است. مشتری برای تهیه کالای موردنظر خود ابتدا سری به فضای مجازی می‌زند و پس از آن از کسبه پرس‌وجو می‌کند و در نهایت با مقایسه نرخ متوجه نرخ ارزان‌تر کالا در فضای مجازی می‌شود، اما با نبود موجودی روبه‌رو می‌شود، چراکه این قیمت‌ها واقعی نیست. همین زیرفروشی دروغین ذهنیت مشتری را نسبت به کسبه خراب می‌کند و ما بارها در رابطه با این موضوع هشدار داده‌ایم.

سخن پایانی

صنعت لوازم خانگی مدت‌هاست که درگیر چالش‌های بی‌شماری است و گوش شنوایی برای شنیدن این چالش‌ها وجود ندارد. البته با فعالیت مال‌های بزرگ و شرایط‌های استثنایی برای خرید می‌توان گفت به تولیدکنندگان بد نمی‌گذرد، اما اوضاع فروشندگان خرد چنگی به دل نمی‌زند. از سوی دیگر صحبت از قیمت‌گذاری می‌شود؛ ما که در این بازار آشفته هر روز یک نرخ را می‌بینیم، پس دست‌کم چند درصد افزایش نرخ اعلام کنید تا هم تولیدکنندگان دست از گله‌گذاری بردارند و هم شاید درگیر این گرانی‌های زیرپوستی نباشیم. جان کلام اینکه نمی‌دانیم پس از مدت‌ها باید با پیگیری وزارت صمت به بهبود وضعیت بازار لوازم خانگی دل ببندیم یا خیر، اما باز هم در ناامیدی بسی امید است!