برای همین هم یکی از اصلی‌ترین پرسش‌هایی که این روزها ذهن مردم را در آستانه خردادماه و شروع چله‌های گرما مشغول کرده این است که در تابستان ۱۴۰۱ هم قرار است برای جبران کسری تولید برق و تراز شدن مصرف و تولید، خاموشی اعمال شود یا نه؟ ماجرای اعمال خاموشی‌ها که از تابستان ۱۳۹۹ آغاز شد و تا سال گذشته ادامه داشت، پای کمیسیون اصل   ۹۰ مجلس شورای اسلامی را به پرونده این مسئله و ناترازی مصرف و تولید برق باز کرد. این کمیسیون در آبان   سال گذشته در گزارشی اعلام کرد که ظرفیت عملی تولید و مصرف برق در کشور در اوج مصرف تابستان به ترتیب ۵۶   هزار مگاوات و ۶۶   هزار   و   ۴۰۰ مگاوات است و بیش از ۱۰ هزار مگاوات کسری تولید وجود دارد.

تامین ۶۰۰ مگاوات برق از طریق واردات

مدیرعامل سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا) گفت: پیش‌بینی می‌شود حدود ۶۰۰ مگاوات برق موردنیاز کشور از طریق واردات تامین شود.

محمود کمانی با بیان اینکه نیروگاه‌های انشعابی در سطح کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، اظهار کرد: مشکلاتی که نیروگاه‌ها با سوخت فسیلی دارند، نیروگاه‌های فعال با انرژی‌های خورشیدی ندارند.

وی با اشاره به اینکه مشکل تامین سوخت، آلودگی و مصرف آب از مشکلات نیروگاه‌های فسیلی است، به برنامه‌های دولت برای توسعه نیروگاه‌های خورشیدی پرداخت و افزود: در ۴ سال دولت سیزدهم برنامه توسعه ۱۰ هزار مگاواتی نیروگاه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر را در دستور کار داریم.

معاون وزیر نیرو اضافه کرد: با توجه به مجوزی که شورای اقتصاد صادر کرده، امسال سرمایه‌گذاری برای راه‌اندازی ۴ هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی به مناقصه گذاشته شده است. وی عنوان کرد: تاکنون مرحله نخست مناقصه انجام‌شده که پس از ارزیابی شرکت‌ها با آنها قرارداد منعقد و به‌تدریج کار احداث نیروگاه‌ها شروع می‌شود.

کمانی همچنین درباره توسعه شهرک‌های خورشیدی گفت: براساس تفاهمنامه‌ای که با مجموعه سازمان شهرک‌های صنعتی به امضا رسیده، ضمن اینکه داخل شهرک‌ها فضاهایی برای این منظور اختصاص خواهد یافت، شهرک‌های جدیدی نیز برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی راه‌اندازی می‌شود.

وی بیان کرد: در حال‌حاضر فقط یک درصد برق موردنیاز کشور از نیروگاه‌های خورشیدی تامین می‌شود که رقم پایینی است. امیدواریم با احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر و تولید ۱۰ هزار مگاوات برق در ۴ سال، سهم تجدیدپذیرها در تامین انرژی کشور به ۱۰ درصد افزایش یابد. مدیرعامل سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا) ادامه داد: با توجه به اینکه در تامین و تولید برق در کشور با کمبود مواجه هستیم، باید با روش‌های دیگری در ایام پیک مصرف این کمبود را تا حدودی جبران کنیم اما در بلندمدت لازم است احداث نیروگاه‌های جدید به‌ویژه نیروگاه‌های انرژی تجدیدپذیر در دستور کار قرار گیرد. وی به صرفه نبودن نرخ فروش برق را از مهم‌ترین معضلات صنعت برق کشور دانست و گفت: با وجود اینکه در حال‌حاضر برق را با یارانه بسیار زیادی از مجموعه‌های گوناگون خریداری می‌کنیم اما درآمد آن کفاف توسعه سرمایه‌گذاری بخش خصوصی برای توسعه نیروگاه را نمی‌دهد و برای همین لازم است از طریق دیگر این هزینه‌ها جبران شود. کمانی خاطرنشان کرد: هر چند وزارت نیرو نسبت به سال گذشته برای عبور از پیک برق برنامه‌ریزی کرده و قرار است ۵ هزار مگاوات برق به ظرفیت تولید کشور اضافه شود اما پیش‌بینی می‌شود امسال در پیک مصرف، حدود ۱۰ هزار مگاوات کمبود برق داشته باشیم. وی ادامه داد: با وجود اینکه ۱۲ هزار مگاوات نیروگاه‌های برق‌آبی در کشور فعال است اما به‌دلیل کاهش نزولات جوی امکان استفاده از توان این نیروگاه‌ها در تمام ایام سال نیست. از همین‌رو امسال وزارت نیرو تدبیری اندیشیده که بر مبنای آن بتوان حداکثر استفاده از نیروگاه‌های برق‌آبی را در دوره پیک تابستان داشت. معاون وزیر نیرو تاکید کرد: باید توجه داشت تامین برق موردنیاز از طریق احداث نیروگاه‌های بزرگ با انرژی فسیلی برای کشور صرفه اقتصادی ندارد و توسعه آن هم امکان‌پذیر نیست. کمانی با بیان اینکه در حال‌حاضر در تامین سوخت نیروگاه‌ها به‌ویژه در ناحیه خراسان به‌دلیل اینکه این منطقه منابع گازی کمتری دارد، با مشکل مواجه هستیم، تصریح کرد: برای رفع این مشکل باید با سرعت به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت کرد.

همچنان باید صرفه‌جویی کرد

عبدالامیر یاقوتی، مدیرکل دفتر مدیریت انرژی شرکت توانیر درباره وضعیت تولید برق و اعمال شدن یا نشدن خاموشی در فصول گرم سال ۱۴۰۱ گفت: جمعیت مشترکان برق در سراسر کشور در یک سال اخیر ۵   درصد زیاد شده؛ بنابراین پیش   بینی ما این است که میزان مصرف برق در تابستان ۴.۵ درصد بیشتر از سال قبل باشد. برای عبور از بحران خاموشی و قطعی برق در فصل تابستان امسال به ۱۰   هزار مگاوات صرفه   جویی در مصرف نیاز داریم. وی با تاکید بر اینکه بیشتر خاموشی‌های سال گذشته به‌دلیل عملکرد رله‌های فرکانسی بود، گفت: شبکه توزیع برق کل کشور گسترده است و باید فرکانس آن حفظ شود و با توجه به اینکه میزان مصرف برق بالاتر از تولید آن است، موجب افت فرکانس شبکه و عملکرد رله‌های فرکانسی و خاموشی‌ها می‌شود.

یاقوتی ادامه داد: البته سال گذشته خاموشی‌های با برنامه نیز داشتیم و سعی شد مطابق برنامه اتفاق بیفتد و برنامه تدوین شده برای خاموشی‌ها برای کنترل شبکه است تا کل شبکه برق دچار فروپاشی نشود. یاقوتی با بیان اینکه مصرف برق در ایام پیک به ۱۲۰۰ مگاوات می‌رسد، گفت: از اکنون برای سال ۱۴۰۱ برنامه‌های مدیریت بار را به تمام مناطق داده‌ایم و در مجموع ۱۲۰ مگاوات تعهد داده شده و تفاهمنامه‌ها امضا کرده‌ایم. وی با بیان اینکه در ایام پیک بخش‌های گوناگون از جمله بیمارستان‌ها باید دیزل ژنراتورهای خود را برای کمک وارد مدار کنند، افزود: امسال در بخش دیزل برنامه‌ریزی ۳۰ مگاوات کرده‌ایم که پاداش آن حدود یک میلیارد تومان است، همچنین سوخت دیزل‌ها یارانه‌ای خواهد بود.

خاموشی نداریم

با این همه، مصطفی رجبی‌مشهدی، سخنگوی صنعت برق کشور، اوایل اردیبهشت   تیر خلاص را به ماجرای اعمال خاموشی‌ها در تابستان شلیک کرد و با بیان اینکه وزارت نیرو 100 برنامه عملیاتی برای عبور موفق از تابستان ۱۴۰۱ برنامه‌ریزی کرده، گفت: با تمهیدات اندیشیده   شده و تعامل خوب با وزارت صنایع، برای مدیریت بار اوج مصرف در تابستان امسال کاملا آماده   ایم و با پشتوانه برنامه‌های تدوین   شده ناترازی‌های تولید و مصرف جبران خواهد شد و انتشار جدول خاموشی‌ها در دستور   کار نیست. با توجه به برنامه‌های گسترده‌ای که در احداث ظرفیت تولید نیروگاه‌های جدید و ارتقای تولید نیروگاه‌های موجود و همچنین اجرای طرح‌های مدیریت مصرف در تابستان تدوین شده، بدون قطعی برق تابستان را پشت‌سر خواهیم گذاشت. رجبی‌مشهدی تصریح کرد: با تمهیدات اندیشیده شده و تعامل خوب با وزارت صنایع، برای مدیریت بار اوج مصرف در تابستان امسال کاملا آماده‌ایم و با پشتوانه برنامه‌های تدوین‌شده ناترازی‌های تولید و مصرف جبران خواهد شد و انتشار جدول خاموشی‌ها در دستور کار نیست. مدیرعامل شرکت مدیریت شبکه برق ایران خاطرنشان کرد: با وجود همه مشکلات، گام‌های بلندی برای افزایش ظرفیت تولید برداشته شده است که با وجود مسیر دشوار، چشم‌انداز روشنی را فراهم می‌کند. رجبی مشهدی گفت: علاوه بر توجه به توسعه تولید، افزایش توسعه زیرساخت‌های شبکه هم در دستور کار است که می‌تواند ظرفیت خوبی برای شبکه برق ایجاد و پایداری شبکه را افزایش دهد. وی اضافه کرد: در حال‌حاضر هیچ خاموشی در کشور ناشی از کمبود تولید یا محدودیت انتقال برق نداریم. چنانچه خاموشی گزارش شده باشد ناشی از حوادث روی شبکه‌های برق است که اجتناب‌ناپذیر است. رجبی‌مشهدی افزود: با توسعه و ارتقای نیروگاه‌ها و شبکه‌های برق و همچنین مدیریت مصرف به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی شده تا در تابستان کمترین میزان محدودیت را داشته باشیم.

وی افزود: از ابتدای امسال اقدامات بسیار خوبی برای مدیریت این ناترازی‌ها انجام شده و از همان روزهای آغازین سال شخص وزیر نیرو و مدیرعامل توانیر برنامه‌ریزی‌های عمده‌ای تدارک دیده‌اند تا به جای اعمال خاموشی‌ها از ظرفیت همکاری بخش‌های گوناگون مصرف مانند صنایع، کشاورزی و اداری و توان مردم استفاده شود.

وی با اشاره به وضعیت واردات و صادرات برق گفت: به‌طور قطع صادرات برق در زمانی که کشور نیاز داشته باشد به حداقل یا صفر خواهد رسید و در بخش واردات هم کارهای خوبی انجام شده و از همسایگان شمالی و هم از ترکیه برق وارد خواهیم کرد.

سخن پایانی

با وجود اینکه وزیر نیرو در ابتدای سال ابراز امیدواری کرد قطعی برق کاهش پیدا می‌کند و سخنگوی صنعت برق هم به‌طور رسمی اعلام کرد که خاموشی نداریم، آمار و ارقام نشان می‌دهد با آنکه هنوز هوا چندان گرم نشده اما مصرف برق کمی از تولید پیشی گرفته و براساس آماری که شرکت برق منطقه‌ای خراسان اعلام کرده، روز ۱۹ اردیبهشت   ماه و حدود ساعت ۲۰، نیروگاه‌های برق استان ۳ هزار و   ۴۳۴ مگاوات برق تولید کرده‌اند، در   حالی   که مصرف مشترکان ۳ هزار و ۵۵۱ مگاوات بوده و هیچ بعید نیست که در روزهای گرم‌تر فاصله تولید و مصرف بیش از این‌ها شود و مسئولان صنعت برق مجبور به انتشار جدول و اعمال خاموشی شوند، هر   چند مهدی علومی، معاون برنامه‌ریزی و تحقیقات شرکت برق منطقه‌ای خراسان از ابلاغ‌نشدن جدول خاموشی‌ها (اعمال مدیریت مصرف) خبر داد و گفت: اگر قرار بر اعمال مدیریت مصرف برق در دوره اوج   گیری بار تابستانه باشد، زمان آن خرداد   ماه خواهد بود اما تاکنون ابلاغی از سوی شرکت توانیر مبنی بر اعمال مدیریت مصرف به شرکت برق منطقه‌ای خراسان صادر نشده، زیرا هنوز گرمای هوا شدت نیافته است.