چابهار، مقصدی نوظهور با ظرفیت قطب اقتصادی

چابهار، واقع در کرانه‌های مکران و متصل به دریای عمان و اقیانوس هند، دارای موقعیت ژئوپلتیک و اقتصادی بی‌همتایی در ایران است. این بندر به‌عنوان تنها بندر اقیانوسی کشور، دسترسی مستقیم به آب‌های آزاد بین‌المللی را فراهم می‌کند و از منظر ترانزیت، ظرفیت بی‌نظیری برای تبدیل شدن به قطب اقتصادی و تجاری جنوب‌شرق آسیا و حلقه حیاتی در کریدور شمال ـ جنوب دارد. این جایگاه ویژه، چابهار را در کانون توجه کشورهایی چون هند، افغانستان و کشورهای آسیای میانه قرار داده و آن را به یک نقطه کلیدی برای توسعه اقتصادی تبدیل کرده است.

 چابهار به‌عنوان یک مقصد نوظهور، دارای جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی است که قابلیت تبدیل شدن به یک «برند جهانی گردشگری» را دارد. به‌دلیل نزدیکی به مدار رأس‌السرطان، این منطقه دارای آب‌وهوای معتدل و بهاری در تمام فصول است که آن را به بهترین مقصد گردشگری زمستانی در ایران تبدیل می‌کند. جاذبه‌های اکوتوریستی چابهار شامل کوه‌های مریخی با اشکال منحصر به فرد، تالاب لیپار با رنگ صورتی خاص، جنگل‌های حرا با تنوع زیستی بالا و سواحل صخره‌ای و ماسه‌ای بکر است. این ویژگی‌ها ظرفیت برگزاری ورزش‌های آبی و فراساحلی در سطح جهانی، از جمله موج‌سواری را فراهم می‌آورد.

 باوجود این ظرفیت‌های عظیم، کارشناسان بر این باورند که گردشگری چابهار هنوز به‌دلیل ضعف زیرساخت‌های کلیدی به ظرفیت کامل خود نرسیده و در حد ظرفیت باقی مانده است. برای تضمین اکوتوریسم در این منطقه، تمرکز بر توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل ضروری است. تکمیل قطعه باقیمانده راه‌آهن چابهار ـ زاهدان و توسعه یا احداث فرودگاه بین‌المللی چابهار می‌تواند ورود گردشگران خارجی و پروازهای مستقیم را تسهیل کند. همچنین، افزایش تعداد هتل‌های استاندارد، توسعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی با حفظ معماری محلی و ارتقای امکانات رفاهی عمومی از جمله رستوران‌ها و مراکز درمانی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

اهمیت کریدور ریلی چابهار ـ زاهدان

فرماندار چابهار در گفت‌وگو با مهر با تاکید بر موقعیت جغرافیایی استراتژیک این بندر و سواحل مکران، گفت: این منطقه دارای ظرفیت‌های بی‌نظیر اقتصادی، ژئوپلتیک و گردشگری است که تاکنون به درستی مورداستفاده قرار نگرفته‌اند.

علیرضا نورا بااشاره به اهمیت ویژه بندر چابهار تصریح کرد: چابهار تنها بندر اقیانوسی کشور است و به‌عنوان پیشانی توسعه استان و قلب اقتصادی ایران شناخته می‌شود.

وی تاکید کرد: ظرفیت‌های بندر چابهار به‌اندازه‌ای است که می‌تواند به‌تنهایی اقتصاد یک کشور را تامین کند، اما متاسفانه به‌دلیل عدم‌برنامه‌ریزی‌های اصولی و مدیریت نامناسب در سال‌های گذشته، این ظرفیت‌ها هنوز به فعل درنیامده‌اند.

فرماندار چابهار بااشاره به موقعیت ژئوپلتیک این منطقه و نزدیکی آن به کشورهای مهم آسیا، گفت: چابهار تنها شهری است که به‌طورمستقیم با ۱۵کشور دنیا ارتباط دارد. این ویژگی یک مرز استراتژیک و استثنایی برای جمهوری اسلامی ایران به‌شمار می‌رود. بندر چابهار در ۵۰کیلومتری مرز مشترک ایران و پاکستان قرار دارد و می‌تواند پلی برای ارتباط با کشورهای مهمی چون هند، پاکستان و چین باشد.

وی افزود: این موقعیت ژئوپلتیک می‌تواند زمینه‌ساز توسعه اقتصادی و تجاری در منطقه باشد و حتی ایران را از وابستگی به اقتصاد نفتی و تک‌محصولی رها کند که کریدور ریلی شمال ـ جنوب کمربند ارتباطی برای تحقق این ظرفیت‌ها می‌شود.

نورا بااشاره به ظرفیت‌های گردشگری و توریستی سواحل مکران گفت: مناطق ساحلی چابهار به‌دلیل سواحل بکر و زیبای خود، می‌تواند مقصدی جذاب برای جذب توریست ورزشی، سلامت و گردشگری شود.

وی همچنین افزود: این منطقه قابلیت تبدیل شدن به قطب جذب توریست زمستانی کشور را هم دارد.

مقصدی پرجاذبه برای گردشگران داخلی و خارجی

فرماندار چابهار تاکید کرد: چابهار به‌لحاظ موقعیت اقلیمی خاص خود، می‌تواند میزبان ورزش‌های ساحلی و فراساحلی باشد. بسیاری از تفریحات آبی و ساحلی در سواحل این بندر به‌دلیل ویژگی‌های خاص، می‌تواند در سطح جهانی مطرح شود.

وی در ادامه به ویژگی‌های طبیعی و بی‌نظیر این منطقه اشاره کرد و افزود: سواحل نیلگونی، تالاب لیپار، جنگل حرا و چشم‌اندازهای منحصر‌به‌فرد این منطقه، هیچ مشابهی در جهان ندارند. این ویژگی‌ها می‌توانند به جذب گردشگران داخلی و خارجی کمک شایانی کرده و چابهار را به مقصدی پرجاذبه تبدیل کنند.

نورا با مقایسه اهمیت بندر چابهار با دیگر بنادر جهانی، به‌ویژه بندرسوئز، اظهار کرد: چابهار از نظر استراتژیک حتی از کانال سوئز نیز بالاتر است. این بندر سرزمین فرصت‌هاست و نه تنها یک شهرستان، بلکه مجموعه‌ای از موقعیت‌های ویژه و ظرفیت‌های متنوع است که می‌تواند تحول بزرگی در اقتصاد و گردشگری کشور ایجاد کند.

فرماندار چابهار در پایان از تمامی مسئولان و فعالان اقتصادی خواست که توجه بیشتری به این منطقه داشته باشند و با استفاده از ظرفیت‌های موجود، زمینه‌های جدیدی برای توسعه و پیشرفت این منطقه فراهم آورند.

وی تاکید کرد: چابهار و سواحل مکران می‌توانند به یکی از قطب‌های اصلی توسعه اقتصادی و گردشگری کشور تبدیل شوند، مشروط به اینکه از این ظرفیت‌ها به‌درستی بهره‌برداری شود.

از ظرفیت‌ها به‌سوی جاذبه گردشگری

یوسف والدی، راهنما و مدرس گردشگری در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: در بحث گردشگری، ما یک ظرفیت داریم و یک جاذبه. این ظرفیت‌ها در جنوب کشور به‌طورکامل به جاذبه تبدیل نشده است. جاذبه‌های گردشگری نیازمند زیرساخت‌های مناسب است. به‌عنوان‌مثال، یک پدیده طبیعی مانند کوه‌های مریخی یک ظرفیت بزرگ است، اما برای اینکه به یک سایت گردشگری تبدیل شود، نیاز به ورودیه، بلیت‌فروشی، امکانات، راهنما و بسیاری از موارد دیگر دارد.

وی تصریح کرد: متاسفانه در جنوب کشور، با حدود 2 هزار و 300کیلومتر از خرمشهر تا گواتر، این ظرفیت‌ها رها شده و کافی است به کشور عمان به‌عنوان کشور همجوار خودمان در این زمینه نگاه کنیم. این کشور از سواحل کوچک‌تر و کم‌ظرفیت‌تر بالاترین بهره‌برداری را داشته و زیرساخت‌های لازم را فراهم کرده است تا توریست‌ها را جذب کند. آنها توانسته‌اند انواع و اقسام خدمات را به گردشگران ارائه دهند، اما در ایران این ظرفیت‌ها رها شده‌اند.

والدی بااشاره به اینکه فرصت گردشگری در جنوب‌شرق کشور می‌تواند در ماه دسامبر به‌ویژه برای گردشگران اروپایی بسیار مناسب باشد، گفت: از طرف دیگر تا آنجایی که به گردشگری انبوه مرتبط می‌شود، گاهی اوقات ما بیش از حد روی یک منطقه تمرکز می‌کنیم و آن را سر زبان‌ها می‌آوریم. این موضوع باعث هجوم به آن منطقه می‌شود، در حالی که زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های لازم برای پذیرش این حجم از گردشگر وجود ندارد، در نتیجه، به‌راحتی این ظرفیت‌ها را تخریب می‌کنیم. باید توجه داشت که توسعه باید به‌تدریج و با برنامه‌ریزی مناسب انجام گیرد.

 والدی اظهار کرد: در حال‌ حاضر، ظرفیت منطقه پارسیان نسبت به گذشته بهتر شده و از ظرفیت‌های طبیعی و جاذبه‌های موجود در آنجا استفاده بیشتری می‌شود. اما اگر به زیرساخت‌ها نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که در منطقه پارسیان هتل‌ها و امکانات کافی وجود ندارد. بسیاری از این ظرفیت‌ها هنوز به واقعیت تبدیل نشده، به‌علاوه، بخش دولتی نیز توجه چندانی به این مناطق نکرده است.

نگین اقلیمی ایران

وی بااشاره به اینکه منطقه سیستان و بلوچستان به‌نوعی یک نگین جغرافیایی برای کشور است، گفت: این منطقه از نظر اقلیمی و آب‌وهوایی کاملا متفاوت است و پوشش گیاهی و جانوری خاص خود را دارد. گردشگر می‌تواند به سیستان و بلوچستان سفر کرده و احساس کند که به جنوب آسیا، مثل هند و پاکستان، رفته است، بدون اینکه از مرزهای ایران خارج شود. مزارع انبه و میوه‌های گرمسیری و دیدن گاندو؛ همه اینها جاذبه‌هایی است که هنوز به‌اندازه کافی به آنها توجه نشده و فقط در حد ظرفیت باقی مانده است. حتی استان شمالی سیستان و بلوچستان، یعنی خراسان‌جنوبی نیز ظرفیت‌های زیادی دارد که از آنها استفاده نمی‌شود.

 این مدرس گردشگری ضمن بیان اینکه در حال‌ حاضر دسترسی به منطقه سیستان و بلوچستان دشوار بوده و هنوز قطار به آنجا نرسیده است و پروازها نیز هزینه بالایی دارند، گفت: این مسئله یک نقطه ضعف بزرگ در توسعه گردشگری چابهار است.

والدی گفت: باید از تجربیات مناطق دیگر که نتوانستیم در آنها خوب عمل کنیم، درس بگیریم و روی این منطقه با این همه ظرفیت تمرکز کنیم. تنها در یک موضوع گردشگری می‌توان به این توجه کرد که در فصل زمستان می‌توان در چابهار موج‌سواری کرد. در حال‌ حاضر، چند باشگاه موج‌سواری در جنوب‌شرق ایران، در مناطق چابهار و کنارک راه‌اندازی شده و مسابقات مربوط به آن نیز برگزار می‌شود. این نشان‌دهنده ظرفیت بالای این منطقه است.

 وی تصریح کرد: بزرگ‌ترین چالش و آزمون برای ما این است که آیا واقعا می‌خواهیم یک‌بار برای همیشه اکوتوریسم را به‌صورت پایدار و حرفه‌ای در این منطقه با این همه وسعت توسعه دهیم. سیستان‌وبلوچستان به‌تنهایی می‌تواند بزرگ‌تر از یک کشور مستقل باشد و این می‌تواند فرصتی مناسب برای کسانی باشد که قصد دارند گردشگری را در کشور توسعه دهند.

سخن پایانی

منطقه جنوب‌شرق ایران با موقعیت بی‌نظیر ژئوپلتیک و اقتصادی خود می‌تواند کشور را از وابستگی به اقتصاد تک‌محصولی رها سازد و به یکی از قطب‌های اصلی توسعه تبدیل شود. اما این امر مشروط به یک تغییر پارادایم جدی است؛ تبدیل شدن به مقصد جاذبه‌های فعال و مدیریت‌شده. تا زمانی که مسئولان، زیرساخت‌های حمل‌ونقل و اقامتی را در امتداد این ۲هزار و۳۰۰ کیلومتر ساحل بکر تامین نکنند، در چابهار و مکران، ظرفیت‌های گردشگری به جاذبه‌های گردشگری تبدیل نخواهند شد.