آغاز دور جدید مذاکرات غیرمستقیم ایران ـ امریکا در عمان
دور جدید مذاکرات غیرمستقیم ایران ـ امریکا در عمان آغاز شد. براساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌گرفته، ریاست هیات ایرانی مذاکره‌کننده برعهده سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و ریاست هیات امریکایی با استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ایالات‌متحده در امور غرب آسیاست. برهمین اساس روز گذشته عراقچی به‌همراه جمعی از مجرب‌ترین مذاکره‌کنندگان و دیپلمات‌های ایرانی وارد مسقط شد و طبق روال در دیدار با همتای عمانی درباره ترتیبات «اجرای گفت‌وگوهای غیرمستقیم با امریکا» مشورت و تبادل‌نظر کرد. وزیر خارجه عمان دیدار مشابهی نیز با همین دستور کار با استیو ویتکاف، فرستاده ویژه امریکا در امور خاورمیانه داشت و به این ترتیب از عصر روز گذشته رسما مذاکرات غیرمستقیم بین ایران و امریکا آغاز شد. ایران بارها تاکید کرده که در این گفت‌وگوها تهدید را نمی‌پذیرد و فقط درباره موضوع هسته‌ای و برمبنای مذاکرات برد ـ برد گفت‌وگو می‌کند و منطق مذاکراتی تهران در این گفت‌وگوها، منطق مذاکراتی برجام یعنی اعتمادسازی در برابر رفع تحریم‌هاست. آنچه مسلم است، تصمیم برای انجام گفت‌وگوهای غیرمستقیم با امریکا، تصمیم نظام بوده و عزم ایران رسیدن به توافق است و در این موضوع جدی است.
مذاکره غیرمستقیم به‌عنوان یک شیوه دیپلماتیک، در قرن اخیر نقشی بی‌بدیل در مدیریت بحران‌ها و دستیابی به توافقات ایفا کرده است. از بحران موشکی کوبا که جهان را از جنگ هسته‌ای نجات داد تا برجام که تنش‌های ایران و غرب را کاهش داد، این روش توانایی خود را در شرایط دشوار نشان داده است. با این حال، موفقیت آن به عواملی مانند اعتماد به میانجی، تعهد طرفین و شرایط سیاسی بستگی دارد.
در سال‌های اخیر مذاکره میان دوطرف در دولت‌های مختلف انجام شده و «ابتکار مسقط» کلیدواژه این رایزنی‌ها در عرف دیپلماتیک ایران و امریکاست. دور جدید مذاکره غیرمستقیم ایران و امریکا نیز درحالی در مسقط عمان آغاز شده است که پیش از این، عمانی‌ها نخستین دور مذاکراتی را میزبانی کردند که در نهایت منجر به توافق برجام شد.
نیت ما رسیدن به توافقی منصفانه است
وزیر امور خارجه در جریان سفر به عمان گفت: ما با جدیت لازم شرکت کردیم و نیت ما رسیدن به توافق منصفانه و شرافتمندانه است.
سیدعباس عراقچی اظهار کرد: تیمی که بنده را همراهی می‌کنند، از دوستان متخصص و مطلع در این حوزه خاص هستند و سابقه مذاکراتی هم در رابطه با همین بحث دارند. وی گفت: اگر طرف مقابل هم از همین موضع وارد شده باشد، ان‌شاءالله شانسی برای یک تفاهم اولیه که منجر به یک مسیر مذاکراتی شود، وجود خواهد داشت.
عراقچی گفت: در این دیدار خیلی از مسائل اولیه و اصولی روشن خواهد شد و اگر اراده کافی وجود داشته باشد، درباره جدول زمانی هم تصمیم می‌گیریم،اما هنوز زود است که در این‌باره صحبت کنیم.
وزیر امور خارجه گفت: آنچه الان روشن است، اینکه مذاکرات غیرمستقیم است و از نظر ما فقط درباره موضوعات هسته‌ای است و با اراده لازم برای حصول یک توافقی که از موضع برابر باشد و منجر به تامین منافع ملی مردم ایران شود،انجام خواهد گرفت.
شفاف‌سازی مواضع مذاکراتی ایران
چندی پیش نیز عراقچی با انتشار یادداشتی در روزنامه امریکایی واشنگتن‌پست به تشریح و شفاف‌سازی مواضع مذاکراتی جمهوری اسلامی ایران در آغاز دور جدیدی از مذاکرات غیرمستقیم با امریکا در عمان پرداخت و گفت: «در هفته‌های اخیر، مجموعه‌ای از نامه‌ها و پیام‌ها میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات‌متحده‌امریکا رد و بدل شده است. خلاف برخی تفسیرهای سطحی، این ارتباطات ـ دست‌کم از سوی ما ـ نه نمادین بوده‌اند و نه تشریفاتی. ما آنها را تلاشی واقعی برای شفاف‌سازی مواضع و گشودن پنجره‌ای به‌سوی دیپلماسی تلقی می‌کنیم.
باتوجه به اظهارات رئیس‌جمهور دونالد ترامپ، ایران آماده است با جدیت وارد تعامل شود و با هدف دستیابی به یک توافق وارد گفت‌وگو شود. ما روز شنبه در عمان برای مذاکرات غیرمستقیم دیدار خواهیم کرد. این دیدار به همان اندازه که یک فرصت است، یک آزمون نیز هست.»
امیدواری سازمان ملل از موفقیت‌آمیز بودن گفت‌وگوها
سخنگوی سازمان ملل متحد نیز در آستانه گفت‌وگوهای غیرمستقیم میان تهران ـ واشنگتن در عمان ابراز امیدواری کرد که این گفت‌وگوها موفقیت‌آمیز باشد.
به‌گزارش ایرنا، استفان دوجاریک، سخنگوی سازمان ملل در پاسخ به سوالی درباره گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایران و امریکا در عمان و حضور سازمان ملل در این مذاکرات، گفت؛ هدایت مسائل هسته‌ای را آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برعهده دارد و آنها همچنان با ایران در ارتباط هستند.
دوجاریک درباره گفت‌وگوهای عمان نیز گفت: درباره گفت‌وگوهایی که قرار است در عمان برگزار شود، ما بسیار امیدواریم که نتیجه مذاکرات موفقیت‌آمیز باشد و ایران و امریکا بتوانند مسائل مختلف را از این طریق با یکدیگر حل کنند تا تنش‌ها میان دو کشور کاهش یابد. سخنگوی سازمان ملل تصریح کرد: ما در عمان حضور نداریم و مسئولیت‌های ایران در قبال آژانس بین‌المللی اتمی همچنان برقرار است.
واکنش چین به مذاکرات مسقط
در همین حال خبرگزاری «شینهوا» چین در واکنش به آغاز مذاکرات به میزبانی عمان نوشت؛ عمان روابط دوستانه دیرینه‌ای با هر دوطرف یعنی واشنگتن و تهران دارد و در زمان‌های بحران بارها نقش میانجی بی‌طرف را ایفا کرده است، در اوایل سال ۲۰۲۰ که ایران و امریکا تا آستانه رویارویی نظامی آشکار پیش رفتند، عمان به‌صورت محرمانه وارد عمل شد و با تسهیل ارتباطات پنهانی میان دوطرف به کاهش تنش کمک کرد.
نویسنده این گزارش در ادامه ادعا می‌کند که اگرچه آغاز مذاکرات گامی مثبت به‌شمار می‌آید، اما با چالش‌هایی بزرگ روبه‌روست؛ از جمله ناپایداری فضای منطقه‌ای، درگیری‌ها در غزه، ناآرامی‌ها در لبنان و اختلال در مسیرهای کشتیرانی در دریای سرخ که همگی به چشم‌انداز امنیتی آشفته و غیرقابل‌پیش‌بینی دامن زده‌اند. هرگونه نقطه اشتعال می‌تواند تلاش‌های دیپلماتیک را از مسیر خارج کرده یا منجر به تشدید ناخواسته تنش‌ها شود.
دوم، خروج دولت ترامپ از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ و اعمال تحریم‌های گسترده، اعتماد متقابل را از میان برده و باوجود تلاش‌های واشنگتن برای از سرگیری تعامل، تهران نگران آن است که وارد روندی شود که ممکن است دوباره از سوی امریکا لغو شود.
این خبرگزاری نوشته؛ اکنون همه نگاه‌ها به مسقط دوخته شده؛ جایی که این گفت‌وگوها یا می‌توانند به کاهش تنش‌ها کمک کنند یا تنها محدودیت‌های دیپلماسی کنونی را آشکار سازند، در حالی که ایران درِ مذاکره را باز نگه داشته، خواهان شفافیت و تعهد است.
