در بازار چه می‌گذرد؟

شاخص کل بورس تهران در پایان معاملات روز یکشنبه با کاهش ۳۴ هزار و ۲۱۰ واحدی مواجه شد و در سطح ۲ میلیون و ۷۲۲ هزار واحد قرار گرفت. این افت شدید نشان‌دهنده فضای منفی و روند نزولی در بازار سرمایه است که سرمایه‌گذاران را نگران کرده است.

جزئیات عملکرد شاخص‌های بورس

*  شاخص کل بورس: کاهش ۳۴,۲۱۰ واحدی و رسیدن به ۲,۷۲۲,۰۰۰ واحد

*  شاخص هم‌وزن: کاهش ۱۲,۵۰۰ واحدی و قرار گرفتن در سطح ۸۸۴,۰۰۰ واحد

*  ارزش معاملات: حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان

*  تعداد نمادهای مثبت: ۱۲۰ نماد

*  تعداد نمادهای منفی: ۳۱۰ نماد

عوامل موثر بر افت شاخص بورس

- فشار فروش در سهام بزرگ و شاخص‌ساز

- افزایش خروج نقدینگی از بازار توسط سهامداران حقیقی

- نگرانی از وضعیت اقتصادی و سیاست‌های پولی و مالی

- نوسانات نرخ ارز و تاثیر آن بر شرکت‌های صادرات‌محور

- عدم حمایت قوی ازسوی حقوقی‌ها و بازارگردانان

وضعیت نمادهای تاثیرگذار در افت شاخص

نمادهای بزرگی مانند «فولاد»، «فملی»، «شستا»، «شبندر» و «کچاد» بیشترین تاثیر منفی را بر شاخص کل داشتند و در مقابل، برخی نمادهای کوچک در صنایع غذایی و دارویی مقاومت بهتری نشان دادند، اما حجم معاملات آنها نسبت به نمادهای شاخص‌ساز پایین‌تر بود.

 خروج نقدینگی و افزایش فشار فروش

سهامداران حقیقی امروز بیش از ۲,۵۰۰ میلیارد تومان نقدینگی از بازار خارج کردند که نشان‌دهنده افزایش نگرانی‌ها و تمایل به نقد کردن سرمایه‌ها است. بازیگران حقوقی بازار نیز در برخی از نمادهای بزرگ، حمایتی جزئی انجام دادند، اما این اقدام هم تاثیر زیادی در تغییر روند کلی بازار نداشت.

چشم‌انداز بازار سرمایه

به‌نظر می‌رسد تثبیت نرخ ارز، مشخص شدن سیاست‌های اقتصادی دولت و حمایت موثر از بورس، می‌تواند به بازگشت تعادل در بازار کمک کند، اما در صورت ادامه خروج نقدینگی و کاهش حجم معاملات، ممکن است روند نزولی بازار تشدید شود.

در مجموع در شرایط فعلی سرمایه‌گذاران باید با تحلیل و دقت بیشتر در خرید و فروش سهام اقدام کنند و از رفتار هیجانی پرهیز کنند تا مشابه آنچه که در سال‌های گذشته اتفاق افتاد، در نهایت با تجربه خسارت‌های سنگین از بازار ناامید و دلزده نشوند.

چشم‌انداز سیاسی امیدوارکننده نیست

یک کارشناس بازار سرمایه درباره عوامل سرخپوشی بورس در روزهای اخیر بیان کرد: مسائلی چون استیضاح وزیر اقتصاد و برکناری او و اظهارنظرهای سیاسی رئیس‌جمهوری امریکا درباره ایران و در مقابل پاسخ سیاست‌گذاران دیپلماسی بین‌المللی کشور، فضایی مبهم از آینده سیاسی ارائه می‌دهد، این در حالی است که شرایط سیاسی تاثیر بسیاری بر بورس دارد؛ بر همین اساس باید قرمزپوشی بازار سرمایه در روزهای اخیر را به مسائل سیاسی نسبت داد. حمید میرمعینی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با صمت در تشریح عوامل نوسانات منفی بورس گفت: باتوجه به موضع‌گیری‌های سیاسی انجام‌شده در روزهای اخیر، خوشبینی‌ها نسبت به آینده سیاسی بسیار کاهش و در مقابل ریسک سیستماتیک بازار بسیار افزایش پیدا کرده است؛ بر همین مبنا در دو روز اخیر فشار فروش و خروج سرمایه حقیقی بیشتر شده است.

وی تاکید کرد: مهم‌ترین عامل تاثیرگذار بر بورس در همه ادوار شرایط سیاسی بوده است؛ با این توضیح که اگر شرایط سیاسی، چه در بعد داخلی و چه بین‌الملل دارای ثبات و آرام باشد، بازار وضعیت مناسبی خواهد داشت و بالعکس. این کارشناس بازار بورس در ادامه با اشاره به اینکه ما اکنون در هر دو بعد داخلی و خارجی سیاسی درگیر تنش هستیم، در توضیح این تنش‌ها بیان کرد: در روزهای اخیر با اظهارنظرهایی که چه ازسوی سیاست‌گذاران کشور ما و چه امریکا انجام شده، خوشبینی در زمینه آینده سیاسی کمرنگ شده و همین امر نوسانات منفی را در بازار شکل داده است.

محرک مثبتی وجود ندارد

میرمعینی استیضاح و برکناری همتی، وزیر پیشین اقتصاد را دیگر مسئله سیاسی تاثیرگذار بر بازار بورس دانست و تاکید کرد: با استیضاح همتی طرح وفاقی که دولت چهاردهم در پی تحقق آن بود، به‌نوعی به حاشیه رانده شد که همین امر افق پیش رو را در زمینه اقتصاد نیز تیره‌تر کرده و بر همین مبنا شاخص بورس نیز روند نزولی را در پیش گرفت؛ به‌عبارت شفاف‌تر در حال حاضر هیچ محرک مثبتی برای بازارها، جز نرخ ارز آزاد وجود ندارد که بورس نیز اکنون تحت تاثیر این مسئله است.

این کارشناس بازار سرمایه در ادامه اظهار کرد: بازارهای مالی عمدتا در بستر آرامش و ثبات سیاسی شکل می‌گیرند و جریان نقدینگی و سرمایه در فضایی روانه بازارها خواهد شد که حداقلی از آرامش در حوزه‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی و اقتصادی و... وجود داشته باشد؛ مولفه‌ای که بازارهای فعلی ما بهره‌ای از آن نمی‌برند و هر روز ناترازی‌ها در بخش های گوناگون اقتصاد از بودجه گرفته تا انرژی و صندوق‌های بازنشستگی عمیق‌تر می‌شود.  وی در پاسخ به سوال صمت مبنی بر اینکه شورای‌عالی چه اقداماتی باید انجام دهد و چرا تحرکی از این نهاد به چشم نمی‌خورد، تصریح کرد: واقعیت این است که در وضعیت فعلی سیاسی نه راهکاری وجود دارد و نه اصلا راهکاری قابل‌اجراست. باید روزنه‌هایی از بهبود اوضاع سیاسی به‌ویژه در بعد داخل وجود داشته باشد تا راهکارها منتج به شرایطی مطلوب شوند، این در حالی است که آنچه در هفته گذشته شاهد بوده‌ایم در تناقض با این مسئله است.

ضرورت بازنگری در سیاست‌ها

این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اینکه سیگنال‌هایی که از بازارهای مختلف مخابره می‌شود، به‌نوعی بر ضرورت بازنگری در سیاست‌های سیاسی تاکید دارد، تصریح کرد: در تمام دنیا شاخص‌های بازار سرمایه شاخص‌های پیش‌نگر هستند و در تایید و رد یا اصلاح تصمیماتی که در حوزه اقتصادی و سیاسی اخذ می‌شود، به‌عنوان پیام‌دهنده تلقی می‌شوند. وی در پایان در بیان راهکارهایی برای بهبود وضعیت بورس اظهار کرد: اگر قرار است بازار سرمایه در بعد کوچک‌تر و اقتصاد در بعد کلان، دچار تحولی مثبت شود باید نشانه‌هایی از مثبت شدن اوضاع سیاسی را شاهد باشیم. پیش از این، به‌ویژه از سال ۸۲ به بعد با بروز شوک‌های مختلف سیاسی، اقتصاد ما متحمل خسارت‌های سنگینی شده که حالا نتایج آن را در بروز انواع ناترازی‌ها، تورم و... مشاهده می‌کنیم.

اقدامات آزادنگرانه‌تر انجام شود

صمت در بررسی وضعیت کنونی بازار سرمایه و عوامل آن سراغ یک کارشناس دیگر این حوزه نیز رفته تا شاید بتوان ریشه نوسانات منفی این روزهای بازار سرمایه را در جای دیگری جست، اما این کارشناس نیز شرایط سیاسی را راقم اصلی وضعیت کنونی بازار دانست و تاکید کرد: وقتی چشم‌انداز مثبت نباشد، نمی‌توان انتظار داشت بازار سرمایه رشد کند.

همایون دارابی، کارشناس بازار سرمایه در تشریح وضعیت کنونی بازار بیان کرد: گرچه شاخص بورس در روز جاری (یکشنبه) نسبت به روز شنبه مثبت‌تر شده، اما در مجموع نگرانی‌ها از آینده سیاسی سبب شده شاخص حدود ۱.۲۵ درصد افت کند و به مرز ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار واحد نزدیک شود.

وی ضمن تاکید بر اولویت تاثیرگذاری مسائل سیاسی بر وضعیت بورس در اشاره به دیگر مولفه‌هایی که شاخص را نزولی کرده‌اند، اظهار کرد: از آنجایی که در روزهای پایانی سال قرار داریم، به‌صورت طبیعی پول کمتری به بازار تزریق می‌شود و همزمان به‌دلیل اینکه وزیر اقتصادی وجود ندارد (نبود فرماندهی) که بازار بتواند روی برنامه‌ها و مانورهایش حساب باز کند، ظهور چنین شرایطی دور از انتظار نیست.

دارابی در پیش‌بینی وضعیت بازار تا پایان سال جاری گفت: اکنون شرایط سختی بر بازار حاکم است و در نبود منابع، نرخ بهره نیز همچنان بالاست که همین موارد امیدها نسبت به وقوع شرایطی مطلوب را کم‌رنگ می‌کند.

وی در پایان در بیان راهکارهایی به‌منظور بهبود اوضاع بورس در شرایط فعلی اظهار کرد: مهم‌ترین مسئله این است که در زمینه رانت‌هایی که برخی‌ها از شرایط فعلی بازار می‌برند، نرخ ارز، نرخ بهره و قیمت‌گذاری دستوری اقداماتی آزادنگرانه‌تر انجام شود تا در چنین فضایی شرکت‌ها در مسیری هموارتر گام بردارند و پیش بروند اما اگر این اقدامات انجام نشود تنها امید، تزریق نقدینگی به صندوق‌های توسعه و تثبیت است.

سخن پایانی

بازار سرمایه این روزها وضعیت مساعدی را سپری نمی‌کند و چند روزی است که سرخپوش شده است. کارشناسان در فهرست دلایل این چالش، مسائل سیاسی و نبود ثبات و آرامش را در صدر قرار می‌دهند و بر این باورند که اگر قرار به رشد بازارها در بعد کلان و بورس در بعدی کوچک‌تر است، باید سیاست‌گذار با اخذ تصمیماتی که مخابره‌کننده پیام بازنگری در سیاست‌های سیاسی است، ریسک سرمایه‌گذاری در بازارها را کاهش دهد؛ در غیر این صورت ترس از دست رفتن سرمایه در نتیجه بروز تنشی سیاسی، از یک طرف مسیر ورود پول به بازار سرمایه را می‌بندد و از طرف دیگر راه خروج پول را چنان هموار می‌کند که تابلوهای بورس یکسره سرخ و تولید و صنعت درگیر چالش تامین سرمایه می‌شود.