یک مصوبه پرابهام
مالیات، واژه بحث‌برانگیز سال‌های اخیر است که به موضوعی پرچالش و نگران‌کننده بین فعالان و تجار تبدیل شده است. باتوجه به معافیت‌های مالیاتی که در حوزه کشاورزی به‌منظور تعدیل یا کاهش قیمت‌ها برای مصرف‌کننده در بازار در نظر گرفته شده است، اکنون فعالان این حوزه از اخذ مالیات از طرق دیگر حاصل از واردات سخن می‌گویند. مالیات‌هایی در واردات که به‌ظاهر از آن معاف هستند، اما باید آن را در فرآیندهای دیگر مانند توزیع پرداخت کنند. حال باتوجه به معافیت مالیاتی که در گذشته برای واردات در محصولات کشاورزی وجود داشت، مشخص نیست که منظور از این معافیت مربوط به کدام بخش از تولید و توزیع محصولات کشاورزی و غذایی است. بر همین اساس در این شماره از صمت به بررسی معافیت‌های وارداتی در برخی از کالاها مانند گوشت قرمز که به‌تازگی اعلام شده است، پرداخته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
نقش غیرقابل انکار مالیات در اقتصاد دولت‌ها
همواره مالیات یکی از راه‌های درآمدی اصلی دولت است.
باتوجه به نقش غیرقابل‌انکار مالیات در دنیای امروز و اداره جامعه، گاه قانونگذاران به‌منظور تشویق کارآفرینان، کسب‌وکارها و فعالان اقتصادی برای خلق ثروت بیشتر و همچنین کمک به توسعه اقتصادی برای برخی فعالیت‌ها، معافیت مالیاتی وضع می‌کنند.
همواره در تمام کشورهای دنیا منابع درآمدی و سرمایه‌ای مردم شامل پرداخت مالیات به حکومت آن کشور است، بر همین اساس معافیت مالیاتی یعنی عدم‌پرداخت این مالیات به‌صورت موقت یا دائم که اغلب با هدف ایجاد زمینه عدالت یا کاهش فشار اقتصادی یا مهیا کردن شرایط پیشرفت و توسعه به‌کار گرفته می‌شود.
جزئیات معافیت‌های مالیاتی در محصولات کشاورزی و خوراکی
به‌نقل از باشگاه خبرنگاران جوان؛ همزمان با سیستمی شدن اخذ مالیات در کشور و هوشمندسازی و همچنین بهبود وضعیت مالیات‌ستانی، کاهش فشار از روی اقشار کم‌درآمد و افزایش فشار بر پردرآمدها و همچنین شفافیت در اخذ مالیات بخشنامه‌ها در راستای معافیت‌های مالیاتی روی کالاها از سوی سازمان امور مالیاتی کشور صادر شد.
طبق بخشنامه صادرشده از سوی سازمان امور مالیاتی کشور که به تمامی ادارات امور مالیاتی ارسال شده، حذف شرط «تازه‌بودن» محصولات کشاورزی از تمامی فهرست‌های کالاهای معاف از مالیات بر ارزش‌افزوده را ابلاغ کرد.
بر این اساس، با عنایت به بند (یک) ماده ۱۲ قانون مالیات بر ارزش‌افزوده مصوب ۱۳۸۷ و همچنین جزء (یک ) بند (الف) ماده ۹ قانون مالیات بر ارزش‌افزوده مصوب ۱۴۰۰ تنها شرط قانونی لازم برای معافیت محصولات کشاورزی، «فرآوری‌نشده بودن» این محصولات است.
همچنین رسیدگی به پرونده‌های مالیاتی و انجام فرآیند دادرسی مالیاتی مودیان، با لحاظ مراتب فوق انجام می‌پذیرد. طبق این بخشنامه که از سوی سازمان امور مالیاتی کشور به تمام ادارات امور مالیاتی سراسر کشور ابلاغ شده، انواع گوشت سفید و قرمز و فرآورده‌های گوشتی و پروتئینی معاف از مالیات بر ارزش‌افزوده برای اجرا در سال ۱۴۰۴ ابلاغ شد.
بر این اساس، انواع گوشت قرمز دام سنگین و سبک، امعا و احشای دام سبک و سنگین، طیور، امعا و احشای طیور، انواع ماهی و آبزیان‌پرورشی یا دریایی، کنسرو گوشت قرمز و سفید، کنسرو آبزیان و فرآورده‌های گوشتی از بخش‌های خوراکی دام، طیور و آبزیان معاف شدند.
براساس این گزارش، همزمان با شفافیت در حوزه مالیات‌ستانی و همچنین فشار بیشتر بر جلوگیری از فرارهای مالیاتی و همچنین برقراری عدالت مالیاتی برنامه‌ریزی در راستای معافیت‌های مالیاتی در تمامی بخش‌ها در دستور کار قرار گرفته است.
قانون مالیات بر درآمد کشاورزی در بخش دام و طیور
مالیات بر درآمد کشاورزی در بخش دام و طیور شامل 2 بخش دامداری سنتی و صنعتی است.
معمولا در روستاها و نقاط محروم کشور به‌دلیل اینکه دامداری در این نقاط دارای ارزش‌افزوده و درآمد بسیار کم است، این بخش از مالیات معاف هستند.
اما دامداراران و مرغداران در بخش صنعتی به‌دلیل فعالیت متمرکز و ارزش‌افزوده بالا ملزم به پرداخت مالیات به دولت هستند.
گرچه به‌اعتقاد کارشناسان، دریافت مالیات از بخش صنعتی انگیزه افراد را از ادامه فعالیت از بین می‌برد، اما دولت به‌منظور افزایش انگیزه برای ادامه فعالیت این بخش، میزان مالیات دریافتی از آنان را در حد چشمگیری کاهش داده است.
معافیت مالیاتی می‌تواند موجب ثبات قیمت‌ها در بازار شود
منصور پوریان، رئیس شورای تامین دام کشور، در گفت‌وگو با روزنامه صمت درباره این موضوع گفت: بخشی از وارداتی که به منظور تنظیم بازار انجام می‌گیرد، از همان ابتدا معاف از مالیات بوده است، اما در بخش توزیع مشکلاتی وجود دارد، به‌معنای دیگر تجاری که گوشت وارد می‌کردند، در زمان توزیع آن باید برای جابه‌جایی پول حاصل از واردات خود به‌دلیل تجاری بودن حساب، باید مالیات پرداخت کنند، بنابراین به‌دلیل اینکه بخش توزیع محصولات وارداتی تنظیم بازاری شامل مالیات می‌شدند، معافیت مالیاتی آن می‌تواند به‌طورقطع موجب ثبات قیمت‌ها در بازار شود. وی بااشاره به چالش‌های وارداتی محصولات خود ادامه داد: برای نمونه، زمانی گوشت تنظیم بازاری را وارد کرده و با قیمت‌های مشخص‌شده توزیع کردیم، پس از مدتی شاهد وضع مالیات بر کالای وارداتی بودیم، پس از پیگیری‌ها به این پاسخ رسیدیم که چون هزینه این گوشت‌ها توسط دستگاه‌های پوز دریافت شده است، شامل مالیات شده‌اند. به‌معنای دیگر به‌ازای توزیع کالای تنظیم بازاری که واردات آن معاف از مالیات بود، باید مالیات پرداخت می‌کردیم، درحالی که واردات این کالا به‌صورت خصوصی نبوده و به‌منظور تنظیم بازار داخلی اتفاق افتاده است. در ادامه این ساختار به‌میزانی مشکل‌ساز شد که تصمیم به صرف‌نظر از واردات گوشت داشتیم. به‌همین‌دلیل با پیگیری‌هایی که انجام گرفت، سازمان مالیاتی پس از رصد به صحت این نتیجه پی برد و در ادامه مالیات از این بخش، از کار معاف شد. رئیس شورای تامین دام کشور، در ادامه درباره اثربخشی معافیت‌های مالیاتی بر بازار داخلی گفت: مالیات هزینه‌ای است که از توزیع‌کننده یا فروشنده اخذ می‌شود، بنابراین زمانی که این مسئله رفع شود، هزینه مازادی که برای فروش یا توزیع اخذ می‌شد، از نرخ کل محصول کم شده و بر نرخ نهایی اثر خواهد گذاشت.
پوریان بااشاره به معافیت مالیاتی محصولات کشاورزی از گذشته، گفت: به هرحال مالیات بر کل صنوف و مشاغل وجود دارد، اما رسیدگی به این وضعیت و شرایط می‌تواند به برخی مسائل و چالش‌های موجود در اقتصاد جامعه کمک کند.
رئیس شورای تامین دام کشور، با تاکید بر اینکه بخشی از دلایل انقباضی بودن تولید و توزیع مربوط به مسائل مالیاتی است که می‌تواند موجب افزایش قیمت‌ها در بازار شود، ادامه داد: ماهیت مالیات و ماهیت اخذ آن در سال‌های اخیر به‌ویژه از سال ۱۳۹۷ به بعد وزنه فشارزایی بر تولید و توزیع و در نهایت مصرف‌کننده قرار داد. متاسفانه هرساله مالیاتها برای تولید و به‌طورکلی تامین بازار تغییراتی می‌یابند که روزبه‌روز به آن اضافه می‌شود، این اتفاق موجب نگرانی و اعتراض تمامی صنوف و فعالان شده است که در نهایت به حلقه آخر یعنی مصرف‌کننده می‌رسد. به‌گفته وی؛ گرچه سازمان مالیاتی از سال ۱۳۹۷ به بعد نام شفافیت در مالیات را بر این افزایش‌ها نهاده، اما اخذ مالیات در تمام بخش‌های تولید، توزیع و حتی جابه‌جایی موجب چالش‌های جدی برای فعالان شده است که بارها در اتاق‌های بازرگانی و جلسات متعدد به مشکل‌ساز بودن آن اشاره کرده‌ایم. رئیس شورای تامین دام کشور، ادامه داد: گرفتن ارز و مالیات باتوجه به دیگر مشکلاتی که در درحوزه تجارت وجود دارد، می‌تواند در مرحله اول محدودکننده فعالیت و در مرحله‌های بعد موجب اثرگذاری در قیمت‌ها در دل بازار شود، بنابراین اخذ مالیات مشخص و کم و متناسب با شرایط اقتصادی می‌تواند موجب تسریع و تحریک تولید و توزیع ایجاد رفاه در برای واردات و تولید و مصرف شود.
به‌اعتقاد وی، دلیل عدم‌شفافیت در برخی جابه‌جایی‌های مالی در حساب‌های تجاری به‌دلیل مشمولیت‌های مالیاتی آنها است. بنابراین مجبور به جابه‌جایی از چندین راه و روش جز حساب‌های تجاری می‌شوند.
وی تاکید کرد: چرا زمانی که می‌توان از یک راه مشخص و شفاف برای این امر استفاده کرد، به‌دلیل مالیات‌های زیاد باید چندین راه را امتحان کرد؟ زمانی که فعالان اقتصادی در درون فعالیت‌های خود چنین مشکلاتی داشته باشند، چگونه می‌توان از حل سایر مشکلات صحبت کرد؟
وی در پایان سخنان خود گفت: همواره معافیت‌های مالیاتی به‌ویژه در بخش تولید و توزیع، چه در کوتاه‌مدت و چه در بلندمدت تاثیرات مثمرثمری خواهند داشت.
سخن پایانی
گرچه طبق بخشنامه جدید سازمان امور مالیاتی کشور، شرط «تازه‌بودن» محصولات کشاورزی از تمامی فهرست‌های کالاهای معاف از مالیات بر ارزش‌افزوده حذف شده است و تنها شرط قانونی لازم برای معافیت محصولات کشاورزی، «فرآوری نشده بودن» این محصولات است. اما براساس گفته‌های کارشناسان همچنان مشخص نیست که این معافیت شامل واردات بوده یا تولید و توزیع را نیز در بر می‌گیرد.
در ادامه گرچه به‌اعتقاد کارشناسان، دریافت مالیت می‌تواند موجب ایجاد چالش‌هایی در بازار شود، اما به‌باور برخی فعالان صنوف مختلف، در برخی موارد عدم‌رعایت انصاف و اخذ مالیات‌های وسیع از فعالان صنعت می‌تواند موجب کناره‌گیری از ادامه فعالیت و در نتیجه بر هم زدن تعادل بین تولید، توزیع و مصرف شود. بر همین اساس نیاز است تا دولت به‌منظور افزایش انگیزه برای ادامه فعالیت این بخش، میزان مالیات دریافتی از آنان را در حد چشمگیری کاهش دهد.
