سرانجام قاچاق بنزین و گازوئیل
گروه گزارش: قاچاق سوخت در ایران عمدتاً ناشی از اختلاف شدید قیمت داخلی و بینالمللی، یارانههای گسترده انرژی و ناکارآمدی نظام توزیع است. هنگامی که قیمت هر لیتر بنزین یا گازوئیل در داخل کشور بهمراتب ارزانتر از کشورهای همسایه است، شبکههای قاچاق برای بهرهبرداری از این اختلاف قیمتی شکل گرفته و نتیجه آن، میلیون ها لیتر بنزینی است که از جیب مردم به سرقت می رود. بر اساس گزارشهای غیررسمی، در هفتههای اخیر اقدامات اطلاعاتی و امنیتی علیه شبکههای قاچاق سوخت افزایش یافته و شناسایی سرشاخهها، کشف مسیرهای انتقال و توقیف خودروهای حامل سوخت قاچاق در مناطق مرزی شدت گرفته است.دولت پیشتر نیز از برنامههایی برای کاهش قاچاق سوخت خبر داده بود که شامل نظارت هوشمند بر جایگاههای عرضه، کنترل بیشتر بر کارتهای سوخت و برخورد با دلالان این حوزه میشد. برخی کارشناسان بر این باورند که برخوردهای امنیتی، هرچند در کوتاهمدت میتواند تأثیرگذار باشد، اما بدون اصلاح سیاستهای کلان انرژی و واقعیسازی قیمتها، قاچاق سوخت همچنان ادامه خواهد داشت. به نظر می رسد شفافسازی مسیر توزیع سوخت از طریق توسعه سامانههای هوشمند، افزایش نظارت بر جایگاههای عرضه و کنترل تراکنشهای مشکوک میتواند مانع از انحراف سوخت به سمت قاچاق شود. ایرنا خبرگزاری رسمی دولت نوشته است، زنگ هشدار روزانه ۲۵ میلیون لیتر قاچاق فرآوردههای نفتی به صدا در آمده است؛ اگرچه تا دیروز حساسیت دوچندانی به اعلام آمار و ارقام مربوط به مقدار قاچاق سوخت وجود داشت، اما امروز چالش ناترازی، چنان بحرانی را ایجاد کرده که دیگر نمیتوان وجود بسیاری از واقعیات تلخ پیرامون شبکههای قاچاق سوخت را نادیده گرفت. به گزارش ایرنا، با یک حساب سرانگشتی میتوان پی برد که سوءاستفاده از منابع محدود انرژی، معادل ۲۰ درصد کل تولید روزانه فرآوردههای نفتی است. مصالح ناترازی به جای خود، حتی اگر کشور با تنگنای مصرف فرآوردههای نفتی نیز مواجه نبود، باید فکری عاجل به حال و روز زنجیره توزیع غیررسمی و پیشگیری از استمرار این مقدار انحراف انرژی در کشور شود.
![سرانجام قاچاق بنزین و گازوئیل](https://cdn.smtnews.ir/thumbnail/4VPFzJov0JPa/DgHbxnlMXIY4HHxQ1surQAAo85Q3yFplKfjrrTQJMQISG8Fb-tvWQCEK6R5G2jMs3v1XAC0YjKs03C_RWrF538bKSOURF_sA/15.jpg)
مسعود پزشکیان- رئیسجمهوری ۲۴ آذر - در جلسه سازمان برنامه و بودجه کشور گفت: «تولیدکننده و عرضهکننده ما هستیم، این ۲۰ میلیون لیتر چگونه گم میشود؟ ما را دار هم بزنند، کم کاری نکردند. یک، صد یا هزار لیتر که نیست! حتماً من بلد نیستم نظارت کنم. بعد هم راحت میآییم پشت تریبون میگوییم این اتفاق افتاد. عین همین مسئله در برق و آب نیز هست، هر جا را که نگاه میکنیم، مشکل داریم. در دنیایی که همه چیز تحت کنترل و رصد است، ما 20 میلیون لیتر روزانه گم میکنیم و نمیفهمیم چگونه این اتفاق میافتد.
ایشان در ۱۱دی و درجلسه ستاد مبارزه با قاچاق هم فرمودند که باید جلوی قاچاق روزانه چندین میلیون لیتر سوخت را بگیریم،نمی شود که برای مدیریت مصرف انرژی گاز و برق صنایع و خانه های مردم را قطع کنیم بعد چیزی که صفر تا صدش دست خود ماست روزی ۲۰ تا ۳۰ میلیون لیتر سوخت زیر چشم ما قاچاق شود،این به معنای واقعی کلمه فاجعه است.
محمد رضا عارف، معاون اول رئیسجمهوری درخصوص مسئله قاچاق سوخت تصریح کرد: دولت چهاردهم با جدیت پیگیر جلوگیری از قاچاق و مقابله با مافیای سوخت است و توجه به این مسائل بسیار حیاتی است.
البته پیش از این، محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس نیز با اشاره به موضوع قاچاق سوخت در کشور عنوان کرد: روزانه بین ۲۵ تا ۳۰ میلیون لیتر، قاچاق فرآورده نفتی انجام میشود و دولت واردکننده و تولیدکننده فرآوردههای نفتی در کشور است و تردید نکنید که این قاچاق سازماندهی شده است.من با اطلاع کامل میگویم که مراکز تولید و مصرفکنندههای اصلی نخستین تهیهکنندههای این قاچاق هستند.
محسن پاکنژاد، وزیر نفت هم میگوید: اعداد و ارقامی که در خصوص میزان قاچاق یا گم شدن سوخت کشور مطرح میشود بر مبنای نحوه محاسبات صورت گرفته متفاوت بوده و به طور طبیعی نمیتوان الان عدد درستی در این خصوص ارائه داد، با این حال سوای عدد سوخت قاچاق شده در کشور، وزارت نفت این موضوع را در دستور کار خود قرار داده و به جد آن را پیگیری خواهد کرد، باید مشخص شود که این میزان سوخت به چه صورتی از کشور خارج میشود که این امر با کمک سایر دستگاههای ذی ربط در حال انجام است و جلوی آن را خواهیم گرفت.
در این میان ، مجتبی قهرمانی، رئیسکل دادگستری هرمزگان هم از کشف خط لوله سرقت سوخت هواپیما از خطوط انتقال در بندرعباس خبر داد و گفت: این انشعاب ۲ کیلومتری از خط لولهای اصلی که سوخت هواپیماها از آن منتقل میشد، کشف شده است و بررسی ها نشان میدهد که سارقان مدت زیادی از این خط لوله استفاده کردهاند. این انشعاب غیرمجاز ظرفیت برداشت حدود ۷۰ هزار لیتر در شبانهروز داشته و ارزش روزانه حدود ۴ میلیارد تومان بوده است.
نخعی نماینده مردم سربیشه و نهبندان در مجلس بیان کرد: یک نفر نمیتواند این کار را انجام دهد و حتما با همکاری یکسری افراد این اتفاق افتاده، اما اظهارنظر واقعاً سخت است و نمیتوانم کسی را متهم کنم.
عضو کمیسیون انرژی مجلس اظهار کرد: قاچاق سوخت یک موضوع پیچیده است یعنی شما فکر نکنید یک حجم مشخصی از قاچاق یکدفعه از جایی بارگیری میشود و در جایی دیگر تخلیه میشود و قاچاق صورت میگیرد بلکه بهصورت مویرگی در مقادیر کم جمع میشود و در محلی دپو و از آنجا قاچاق میشود یعنی وقتی یک مخزن ۱۰۰ هزار لیتری قاچاق میبینید لزوماً به این معنی نیست که دو الی سه تا ماشین آن را از یک پالایشگاه یا یک انبار نفت بارگیری کرده باشند بلکه در حجم ۲۰۰، ۳۰۰ یا ۵۰۰ لیتر جمع میشود و یک عدد و رقم بزرگ را میسازند لذا یک شبکه گسترده دارد، اما اظهارنظر درباره اینکه ساختارمند باشد، سخت است و من نمیتوانم راجعبه این موضوع اظهارنظری انجام دهم
محمدجعفر قائمپناه، معاون اجرایی رئیسجمهور هم درباره ناترازی بنزین گفت: دولت ۴۰ هزار تومان بابت هر لیتر بنزین یارانه پرداخت میکند،بنزین در حدود ۳۴ هزار تومان خریداری و با قیمت نازل به ۴۳ هزار تومان هم میرسد، اما در نهایت با قیمت آزاد ۳ هزار تومان فروخته میشود. دولت در حدود ۶ هزار میلیارد تومان در روز یارانه پرداخت میکند، این موضوع یکی از عوامل تورم در کشور است که منجر به کسری بودجه میشود.
ابوالفضل ظهرهوند، نماینده تهران و عضو کمیسیون امنیت ملی درباره قاچاق سوخت تاکید می کند: تنها سوخت قاچاق نمیشود بلکه سایر منابع کشور هم دائم در حال خروج از کشور است.جریان (قاچاق) در تمام حوزهها وجود دارد که یکی از آنها سوخت است. کل منطقه سر سفره ایران نشسته است. این تازگی ندارد و بعد از جنگ، این روند شروع شده و هنوز هم ادامه دارد و هر کجا بخواهند دست بزنند یک جای دیگر مشکل ایجاد میشود به همین دلیل مجبورند دفع افسد به فساد کنند. دلیل این موضوع نبود مدل اقتصادی است.یعنی نه در چارچوب لیبرالیسم کار میشود نه در چارچوب سوسیالیسم،بلکه ملغمهای از تمام اینهاست.
برای قاچاق سوخت، رقم دقیقی وجود ندارد اما از ۵ تا ۱۰ میلیارد دلار حتی بیشتر در سال میشود، اما مهمتر از قاچاق سوخت، فرهنگ قاچاق است که اجازه مدیریت درست اقتصادی در کشور را سلب میکند.
سخنگوی کمیسیون انرژی ونماینده مردم آبادان در مجلس تاکید کرد: منشاء قاچاق از مسیرهای مانند حمل و نقل سبک و سنگین، انتقال از طریق تانکر، سرقت از خط لوله به نیروگاهها، صنایع و حوزه کشاورزی مورد بررسی قرار گرفته تا بتوان برای مقابله با آنها راهکار ارائه کرد، البته بازبینی سهمیههای تخصیص سوخت، میترینگ و هوشمندسازی، تغییر روش پرداخت یارانهها، اصلاح قانون در رابطه با خرید و فروش سوخت، انتقال کارت سوخت به کارت بانکی، ایجاد بارنامهای الکترونیک و... به عنوان راهکار جهت عبور از معضل قاچاق مطرح شد.
همایون صالحی، رئیس هیاتمدیره کانون سراسری جایگاهداران کشور، درباره مسئله قاچاق سوخت مورد اشاره رئیسجمهور هم گفته است: عدد اعلامی برای میزان قاچاق سوخت متفاوت است،اما این حجم از قاچاق سوخت،کار کولبر،سوختبر،موتورسیکلت و وانتبار نیست،کار کاملاً سازمانیافته است. البته آقای رئیسجمهور به عنوان کسی که نایبرئیس مجلس بوده،درجریان گزارشهای کمیسیون انرژی است و نسبت به این موضوع کملطفی کردند. این میزان سوخت روزانه گم نمیشود، قاچاق میشود. وقتی این خبر اعلام میشود که در فلان ساحل کشور ۴۰ کیلومتر خط لوله کشف شده یا مقامی در مرزبانی میگوید مثلاً ۱۲ میلیون لیتر سوخت قاچاق کشف کردیم، همه چیز مشخص است. برای دانستن این حقایق نیازی به داشتن اطلاعات یا گفتن آن توسط مقامات نیست. ازهمین اخبار روزنامهها و رسانههای داخلی متوجه میشویم که سرمایه ملی کشور با قیمتهای آنچنانی به کشورهای دیگر قاچاق میشود. اگر این حجم از قاچاق سوخت را ضرب در قیمت تمامشده و آن را ضرب در ۳۶۵ روز سال کنیم، عدد بسیار بسیار بزرگی است که سالهاست که وجود دارد و همیشه مطرح میشود. نهادهای مسئول در مناطقی که قاچاق سوخت انجام میشود، کاملاً بر آن آگاه هستند، اما اقدام خاصی انجام نمیدهند. میخواهم بگویم حتی نیازی به کوچکترین تلاش برای کشف این اقدامات وجود ندارد. کاملاً عیان است.
رضا نواز، سخنگوی صنف جایگاهداران گفت: امکان ندارد ۲۵ میلیون لیتر قاچاق بنزین به صورت خرد یا از جایگاهها باشد، نیاز است که ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا به جایی اینکه در سکوهای جایگاه در شهر تهران محدودیت سوختگیری ایجاد کند، شاهراه اصلی قاچاق را پیدا کند!
نواز ادامه داد: گزارشی کشور پاکستان منتشر کرده که در آن آمده بود: سالانه ۳ میلیارد لیتر از ایران به پاکستان قاچاق میشود و ۹۰ محصول دولتی و مجلسی پاکستان در این قاچاق دست دارند؛ امکان ندارد که این آمار صرفاً برای قاچاق خرد باشد و در حقیقت چند صد نفتکش جاده پیما در روز از مرز خارج میشود.
نعمتالله نجفی، مدیر عملیات شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی ایران، مصرفکنندههای عمده فرآوردههای نفتی را بخشهای کشاورزی، حملونقل، نیروگاهها، شناورهای دریایی، صنایع و معادن و دیگر وزارتخانهها عنوان کرده و اصلیترین منشا قاچاق سوخت را بخش حملونقل دانسته و میگوید: ۵۰ درصد کل سوختی که قاچاق میشود، به فرآورده نفتگاز (گازوئیل) تعلق دارد. بر اساس آخرین آمار و ارقام اعلامی از سوی شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی ایران، میانگین مصرف فرآورده گازوئیل، رقمی معادل ۱۲۰ تا ۱۲۵ میلیون لیتر در روز است که از این مقدار ۲۰ درصد آن یعنی ۲۵ میلیون لیتر، وارد شبکه توزیع غیررسمی میشود. او در این باره میگوید: نیروگاهها، نفتگاز را با لیتری ۷۵ تومان دریافت میکنند و برای استفاده از آن هیچ الگوی مصرفی ندارند که این موضوع سبب میشود چالشهای فراوانی را به همراه داشته باشد. سالانه حدود یک میلیارد لیتر فرآورده نفتگاز نیروگاهی قاچاق میشود که باید برای مقابله با آن فکری کرد ایشان اضافه می کنند که:وجود بارنامهها و باربرگهای صوری که در سیستم تغذیه میشود، این مقدار قاچاق را رقم زده است و راهکار جلوگیری از قاچاق سوخت، در جلوگیری از صدور اسناد حمل غیرواقعی، قطع زنجیره توزیع غیررسمی، پیشگیری از استمرار انحراف و برقراری موازنه و بهبود مصرف فرآورده نفتگاز است.
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت چهاردهم ۲۸ آذر۱۴۰۳ گفت: فرآیند پشتیبانی، انتقال و قاچاق ۲۰ میلیون لیتر سوخت در کشور بسیار پیچیده و طولانی به شمار میآید و این میزان قاچاق سوخت با حجم زیادی از کامیون صورت میگیرد که باید پرسید این کامیونها از کجا تأمین میشوند و اصلاً روند این کار به چه شکلی صورت میگیرد، در جلسه هیأت دولت روی رقم قاچاق سوخت بحث و گفتوگو صورت گرفته و رئیسجمهوری گروهی از وزرا را مسئول بررسی این موضوع کردند که حتماً اطلاعات تکمیلی که حاصل کار وزرا خواهد بود به اطلاع مردم خواهد رسید. مجددا فاطمه مهاجرانی روز چهارشنبه (۱۰ بهمن) در حاشیه نشست هیات دولت در جمع خبرنگاران اظهار کرد: قاچاق سوخت از موضوعاتی است که در دستور کار دولت قرار دارد و بهطور طبیعی این موضوع جزو مطالبات ملی مردم است. وی اظهار کرد: با کارهای بسیار مطلوبی که از حدود دو سه هفته پیش انجام شده، اتفاقهای خوبی افتاده است. قاچاقچیان سوخت، شبکه هستند و دوستان توانستهاند تعداد زیادی از سرشاخههای این شبکهها را شناسایی و حدوداً روزی ۲ میلیون لیتر سوخت قاچاق را کشف کنند که این عدد قابل افزایش هم است و بهزودی خبرهایی در این ارتباط اعلام خواهم کرد. حالا آیا بعد از ۲ ماه از سخنان ریاست جمهوری نباید پرسید که حاصل کار وزرا چه شد؟ و تا کی سخنگو تکرار می کند که به مردم خواهد گفت.